تربیت درست کودک، پرهیز از گفتن چون من می گویم!

غالب والدین به خودشان قول می دهند هرگز به فرزندشان نگویند چون من می گویم ، ولی تقریباً همه گاهی این قول را زیر پا می گذارند.

غالب والدین به خودشان قول می دهند هرگز به فرزندشان نگویند چون من می گویم ، ولی تقریباً همه گاهی این قول را زیر پا می گذارند. اینکه مجبور باشیم هر وقت کاری از فرزندمان بخواهیم توضیحی هم آماده کنیم، خسته کننده می شود. اگر غرایز به شما می گوید چون من می گویم! پاسخ درستی به سؤال معقول فرزندتان نیست، به غرایز خود اعتماد کنید.

وقتی فرزندتان می پرسد چرا از او اجرای این یا آن کار را می خواهید، در واقع می خواهد از فرمان شما گله و شکایت کند، یا شاید می خواهد از نحوۀ عملکرد امور دنیا هم بپرسد.

وقتی برای فرزندتان همراه شام یک لیوان شیر هم می گذارید و او می پرسد چرا نباید به جای آن نوشابه بنوشد، نه تنها ترجیح نوشابه به شیر را مطرح می کند بلکه این سؤال طبیعی را دربارۀ علت ترجیح نوشیدنی به نوشیدنی دیگر نیز به میان می آورد. شما هم باید به این سؤال پاسخ دهید.

گفتنِ چون من می گویم، به کودک این پیام را می رساند که شما برای دستور خود دلیل موجهی ندارید. شاید لزومی نمی بینید که والدین برای دستور به فرزندانشان دلیل بیاورند.

اما وقتی کودک سؤال هایی دربارۀ دنیای اطرافش می پرسد، باید تلاش کرد به بهترین نحو ممکن به پرسش های او پاسخ داد. " چون من می گویم " چیزی به کودک مشتاق و کنجکاو چهار یا پنج ساله نمی آموزد جز اطاعت کورکورانه.

مهم ترین علت برای اجتناب از چون من می گویم حتی وقتی بخواهید اطاعت و رضایت فرزندتان را جلب کنید، این است که در واقع می خواهید کودک یاد بگیرد اگر در مورد چیزی راضی یا مطمئن نیست از سایرین دلایل عقلی آن را جویا شود.

حال آنکه وقتی می گویید "چون من می گویم" در واقع می گویید: چون من قوی تر از تو هستم می توانم تو را وادار به این کار کنم.

تا وقتی شخص قوی تری که کودک از او می پرسد پدر یا مادرش باشد، ممکن است این کار نتیجه بخش باشد، زیرا آنها او را بسیار دوست می دارند و بهترین چیزها را برایش می خواهند. ولی هرگاه طرف مقابل کودک کسانی به جز والدین باشد، وقتی هم بازی قوی تری به کودک شش ساله توصیه یا پیشنهاد کند از ارتفاع سه متری به قسمت پیاده رو بپرد، آیا او فقط به این خاطر که دوستش چنین چیزی را خواسته است باید به آن عمل کند؟

اگر آموزگار به اشتباه به فرزند دوازده سالۀ شما نمرۀ کمتری می دهد، آیا چون معلم این کار را کرده، باید نمره را بپذیرد؟ و به همین ترتیب، اگر کسی از فرزند شما درخواست غیرمنطقی بکند، آیا او باید آن را بی چون و چرا انجام دهد؟

بنابراین هر وقت فرزندتان برای انجام کاری که از او می خواهید خواستار توجیه بشود، باید پاسخ منطقی بدهید به نحوی که جمله بندی آن متناسب با سن او باشد.

هرچند در کوتاه مدت این کار وقت گیر از گفتن چون من می گویم است اما در دراز مدت وقتی هدف شما را بفهمد به شما ارج و اهمیت بیشتری می دهد.

اگر امروز برای سؤالش توضیحی آماده کنید: "نوشابۀ زیاد برای دندان های تو بد است و آنها را خراب می کند" در آن صورت احتمال اینکه فردا بر سر همین موضوع بحث کند کمتر می شود.

ولی با شنیدن "چون من می گویم" شاید فرزندتان فکر کند این جواب بستگی به خلق و خوی لحظه ای شما دارد و بنابراین وقتی احساس کند در شرایط روحی بهتری قرار دارید دوباره با شما بحث کند.

اگر نمی توانید برای کاری که از فرزندتان خواسته اید توضیح منطقی بیابید، شاید فقط برای راحتی خودتان است. حتی این توجیه هم خوب است. در این صورت می توانید بگویید چون این کار مرا خوشحال می کند یا چون این کار روز مرا آسان تر می کند.

اگر کاری که از فرزندتان می خواهید جز اینکه به او نشان دهد شما رئیس هستید هیچ دلیل دیگری ندارد، در آن صورت خواستۀ درستی نیست.

صلاحیت و اختیار والدین باید ریشه در تجربه و دانش و داوری آنان داشته باشد، نه در زور و قدرت. فرزند شما باید به این دلیل که والدینش هستید به شما احترام بگذارد، ولی اطاعت وی از شما باید به این دلیل باشد که حق با شماست.

به اطاعت واداشتن کودک بدون توجیه، وابستگی و دنباله روی و آسیب پذیری در برابر فشار همسالان را در او بیشتر می کند. اگر نمی خواهید فرزندتان کاری را فقط به این دلیل که کسی گفته انجام دهد، باید دست از گفتن "چون من می گویم" بردارید.

این کار را نه به خاطر اینکه ما می گوییم، بلکه چون منطقی و عاقلانه است، انجام بده.