کودک مبتلا به اوتیسم، برخورد با حالت های انفجاری و قشقرقش

والدین کودکان مبتلا به اوتیسم و یا مربیان و مراقبینی که با آنها کار می کنند به خوبی تجربۀ مواجه شدن با قشقرق این کودکان را دارند.

خلق انفجاری و قشقرق در کودکان مبتلا به اوتیسم، رفتار شایعی است که در شرایط و موقعیت هایی از قبیل منزل، اماکن عمومی و سفرها نیز ایجاد می شود و همۀ اعضای خانواده را دچار آشفتگی و سردرگمی می نماید.

در بسیاری از مواقع، به رغم همۀ پیشگیری ها و ملاحظاتی که خانواده انجام داده است و با تصور اینکه همۀ امور مبتنی بر علاقه و میل کودک جریان دارد، او اقدام به بروز خشم و رفتار قشقرق می کند. آنها این رفتار را به صورت جیغ، کوبیدن سر به دیوار، خود را روی زمین پرتاب کردن، کوبیدن و تخریب وسایل در دسترس به دیگران نشان می دهند.

در برخورد با حالت های انفجاری کودک توصیه می شود موارد زیر انجام شود.

- صبور و مهربان باشید. به خاطر داشته باشید کودک ناخواسته اقدام به حالت انفجاری کرده است و تحت فشار روانی شدید، کنترل هیجانات دردناکش را از دست داده است. مطمئن باشید از رفتار آرام و حاکی از صبر و دور از عصبانیت، خود بیشتر سود خواهید برد.

- از کودک هرگز نخواهید که به شما بگوید چه شده است و یا از چه ترسیده است. این تقاضاها قشقرق او را بیشتر می کند، و یا حتی از او نخواهید که به شرایط قبل برگردد و ساکت و آرام شود.

تقاضای غیر معمول نکنید، این به معنای آن نیست که کاری را انجام ندهید و اجازه بدهید او به قشقرق خود ادامه بدهد. بلکه به این معناست که او برخلاف میلش نمی تواند به ویژه در آن لحظۀ دردناک، پاسخ و یا توضیحی به شما بدهد و یا راجع به آنچه اتفاق افتاده است، فکر کند.

همچنین او در فهم درخواست ها، دستورات، افکار، احساسات و رابطۀ میان لغات و معانی آنها مشکل دارد و ممکن است برداشت های غلطی از آنچه شما می گویید بکند.

بنابراین هر نوع بحث و توضیح کلامی ممکن است او را آشفته تر کند. از گفتن مواردی چون می ترسم، گیج شدم، خدایا چه کنم، خدایا منو دیگه بکش، اجتناب کنید.

فراوانی محرک هایی مانند نور، صدا، تنگی لباس، انعکاس نورها، اتاق های گرم و یا صدای پارس سگی ممکن است از جمله مواردی باشد که موجب ایجاد قشقرق در کودک شده باشد. گاهی حتی تغییرات اندک در اتفاقات روزمره کودک، خُلق آنها را تحریک می کند.

به یاد داشته باشید آنها دنیای پیرامونشان را به کمک توالی محرک ها، رویدادها و توان پیش بینی آنها، درک می کنند. اجرای برنامه های روتین و مبتنی بر قاعده که انتظار آن را دارند به آنها آرامش می دهد.

مادران و یا مراقبینی که وقت بیشتری را با کودکان سپری می کنند، به خوبی با این روتین ها، آشنایی دارند. برای مثال روتین ها برای یک کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است موارد زیر باشد:

- کودک هنگام بیدار شدن، اسباب بازی مورد علاقه اش را در آغوش می گیرد. چنانچه اسباب بازی در دسترس او نباشد، قشقرق ایجاد می کند.

- کودک برای هر بار نشستن پشت میز غذاخوری از زیر آن عبور می کند.

- کودک هنگام رفتن به مدرسه چند بار در اتاقش را می بندد و باز می کند.

انجام رفتارهای روتین به کودک آمادگی و آرامشی را برای مواجه شدن با رویدادهای بعدی را می دهد. بنابراین هنگام مواجه شدن با رفتار قشقرق کودک توصیه می شود ضمن کنترل خود و صبوری لازم، اقدامات زیر را انجام دهید.

- کودک را به جای امنی منتقل کنید. به دلیل حالت انفجاری ایجاد شده و عدم توانایی او بر کنترل آن، به ویژه که قادر به درک و پردازش آنچه اتفاق افتاده است نمی باشد، ممکن است به خود و یا دیگری آسیب بزند.

- بازوهایش را نگه داشته و او را نزدیک خود کنید. در حال قشقرق سرتان را برگردانید تا صورا شما را نبیند، اما بدنتان را حس کند. البته حالت فیزیکی در مقابل هر کودکی ممکن است متفاوت باشد.

برای کودک پیش از دبستان سعی کنید در معرض دید او باشید اما به کودک بزرگ تر شاید لازم باشد بی اعتنایی کنید.

- از اجتماع کردن پیرامون او اجتناب کنید. تنها فردی از اعضای خانواده (غالباً مادر یا پدر) که کودک نسبت به او سریع واکنش مثبت نشان می دهد به او نزدیک شود.

- سعی کنید قبل از هر اقدامی علت قشقرق کودک را دریابید. جهت کنترل قشقرق، به شناخت خود از کودک و تجربتان با او در شرایط مشابه، مراجعه کنید. ممکن است او غرق در یک محرک حسی شده باشد.

- اغلب قبل از قشقرق، علائم و نشانه هایی از قبیل نه گفتن، سر تکان دادن، اجتناب کردن، بی میلی، اصرار بر تقاضا و یا ایجاد صداهای خاص را نشان می دهند. والدین می بایست به این نوع علائم و نشانه ها حساس باشند، تا قبل از بروز قشقرق از آن پیشگیری نمایند.

- توجه داشته باشید تشویق بعد از غلبه کودک بر قشقرق، ممکن است این رفتار نامطلوب را در او تقویت کند. سعی کنید بعد از اینکه کودک رفتار قشقرق را کنترل کرد، به جای جایزه دادن، خشنود و راضی به نظر آیید، اما در زمان هایی که همۀ عوامل ایجاد کنندۀ قشقرق آماده است و قشقرق نمی کند، او را مورد تشویق قرار دهید و یا به او جایزه بدهید.

مانند زمانی که مهمان به منزل شما آمده است، و او برخلاف همیشه که در این موقعیت ها قشقرق می کند، این رفتار را انجام نداده است.

منبع: کودک آنلاین