کودک مبتلا به اوتیسم، راهکارهای رشد مهارت های زبان

بسیاری از والدین، مراقبین و یا معلمین این گروه از کودکان گاه خطاهای بارز و آشکاری را در روابط زبانی و یا کلامی با آنها نشان می دهند.

یکی از نشانه های بارز کودکان مبتلا به اوتیسم، مشکلات زبانی آنها است. بسیاری از آنها گفتار را آغاز و کلمات و یا جملات دو کلمه ای را نیز بیان کردند اما بعد از مدتی، آن را از دست داده اند.

برخی از همان ابتدا فاقد گفتار بودند. عده ای که از گفتار نسبتاً بهتری برخوردار هستند، ویژگی اکولالیا و یا همان تکرار گفتار دیگران را نشان می دهند. برای مثال چنانچه از آنها سؤال کنید دستت درد می کند؟ ممکن است دو کلمۀ آخر را تکرار کرده و بگوید درد می کند؟ و یا همۀ سؤال را تکرار کند.

رعایت چهار قانون در روابط زبانی و کلامی با کودک

بسیاری از والدین، مراقبین و یا معلمین این گروه از کودکان گاه خطاهای بارز و آشکاری را در روابط زبانی و یا کلامی با آنها نشان می دهند. اطرافیان کودک با همان عادت های گفتاری و الگوهای زبانی که با یکدیگر دارند، با کودک مبتلا به اوتیسم نیز ارتبا برقرار می کنند.

مواردی از فاصلۀ دور و بدون در معرض دید کودک قرار گرفتن، با او صحبت کردن، جملات طولانی به کار بردن، از کودک به فراوانی سؤال کردن، جزء الگوهای غلط ارتباطی با کودک می باشد.

به والدین و مراقبین توصیه می شود چهار قانون را در ارتباط زبانی با کودک مورد توجه قرار دهند:

- هنگام گفتگو با آنها از جملات بسیار کوتاه استفاده کنید. آنها توانایی پردازش جملات طولانی و یا متوالی را ندارند و حتی ممکن است برداشت های غلطی را از جملات طولانی بکنند. برای مثال گفتن این جمله که : اینقدر اتاقت شلوغ هست که اگر چیزی لازم داشته باشم نمی توانم آن را پیدا کنم.، جملۀ طولانی است.

بهتر است مقابل کودک بنشینید و یا دو زانو بزنید، بازوهای او را آرام بگیرید و او را به خودتان نزدیک کنید و از او بخواهید به شما نگاه کند و بعد با اشاره به کف اتاق بگویید: اینجا خیلی شلوغ است.

- از او انتظار اینکه از صحبت های شما آنچه را مایلید، نتیجه بگیرد، نداشته باشید. برای مثال وقتی می گویید کف اتاق شلوغ است، انتظار اینکه او پیام شما را دریافت بکند و بی درنگ اتاقش را مرتب کند، نداشته باشید. باید مجدداً به او بگویید: وسایل کف اتاقت را توی کمد بگذار.

- از سؤال کردن زیاد از کودک بپرهیزید. پرسیدن فراوان علاوه بر اینکه کودک را آشفته می کند، مفهوم و شرایط آزمون و ارزیابی را به ذهن کودک منتقل می کند. در موقعیت های آموزشی چنانچه پرسشی را طرح می کنید پاسخ را هم خود بدهید. مانند اینکه: این توپ چه رنگی است؟ رنگ آبی.

سؤال کردن از کودک و مواجه شدن با واکنش عدم پاسخ در او هیچ مفهومی از آموزش را در برنمی گیرد. پرسش هایی از قبیل صدای سگ چگونه است؟ لباس زیبایت را از کجت خریدی؟ چند سالته؟ را تنها می توان از کودکانی پرسید که از مهارت های ارتباطی خوبی برخوردارند.

چنانچه از کودک مبتلا به اوتیسم قصد پرسیدن دارید بهتر است او را در معرض انتخاب پاسخ های اشکار بگذارید، مانند اینکه شیر می خوای یا آبمیوه.

- ضمن آنکه کاری را انجام می دهید قصد خود از آن کار را برای کودک با زبان ساده شرح دهید، مانند اینکه: مامان آبمیوه را توی لیوان می ریزه، بابا پرتقال را پوست می کنه.

برای اینکه تدابیر درستی را جهت رشد مهارت های زبان در کودک اعمال کنید بهتر است بدانید دو نوع زبان وجود دارد: زبان دریافتی و زبان بیانی.

زبان دریافتی به درک و فهم کودک از آنچه می شنود و زبان بیانی به توانایی بیان گفتار در کودک اشاره دارد. شما نم توانید هر دو زبان بیانی و دریافتی را به طور مجزا و تفکیک شده آموزش بدهید، زیرا آنها مهارت هایی هستند که همراه با یکدیگر اتفاق می افتند با این وجود راهکارهایی برای رشد هر دو زبان در زیر آمده است.

راهکارهایی برای رشد زبان دریافتنی

- فعالیت یا بازی را با کودک انجام دهید و ضمن انجام آن، بگویید چه کاری را انجام می دهید. بعد از او بخواهید که آن فعالیت را انجام بدهد. مانند: من به گل آب می دهم، حالا تو به گل آب بده.

- از کتاب هایی که در بردارندۀ تصاویر ساده، جذاب، آشکار و به ویژه دارای پیام معناداری می باشند استفاده کنید. سعی کنید توجه کودک را به تصاویر جلب کنید و سپس کلمات و جملات کوتاه را با تصاویر همراه کنید. مانند: این پسر دوچرخه سوار می کند، پدرش به باغچه آب می دهد.

- هر زمان کودک را در حال انجام فعالیتی مشاهده کردد به او نزدیک شود و با جملات کوتاه و روشن آن فعالیت را برایش شرح داده و یا در موردش با او صحبت کنید.

- مشکلات زبانی و ارتباط کودک نباید موجب این تصور در شما شود که باید با او کم صحبت کرد و یا هر زمان که نیاز داشته باشد، او خود به طریقی به شما انتقال خواهد داد. از هر فرصتی، حتی چنانچه به ظاهر، توجهی نشان ندهد برای ارتباط و گفتگو با او استفاده کنید.

راهکارهایی برای رشد زبان بیانی

- از کودک بخواهید، چه می خواهد؟ چنانچه او جوابی نداد شما پاسخ را با یک کلمه و یا دو کلمه شروع کنید مانند شیرین، شیرین خوشمزه. سپس جمله را کامل کنید: من شیرینی می خوام. کودک به تدریج این کلمات را به حافظه می سپرد و در شرایط مشابه نیازش را به صورت جملۀ کامل و یا در قالب کلمه بیان خواهد کرد.

- هر زمان کودک مشغول انجام فعالیت هست، بپرسید چه کاری می کند؟ و خود پاسخ دهید. برای مثال چنانچه پیراهنش را می پوشد، بگویید: پیراهن، پیراهنم را می پوشم.

- همراه با کودک به آنچه دیگران در پیرامون او در فیلم ها و تصاویر انجام می دهند نگاه کنید و از او بپرسید آن فرد یا حیوان چه کاری انجام می دهد؟ بعد از چند ثانیه چنانچه کودک پاسخی نداد، خود جواب دهید. هرگز کودک را در پاسخ دادن وادار به عجله و شتاب نکنید، منتظر بمانید و صبور باشید.

- توجه کودک را به اشیاء و عامل های محیط جلب کنید. او را تشویق به نگاه کردن و لمس کردن آنها کنید و اسم آن شیء را بگویید.

منبع: کودک آنلاین