ساماندهی کودکان کار، طرح‌های بی‌فرجام مسئولین
مسئله کودکان کار و بیان مشکلات این کودکان با وجود بغرنج شدن به‌دلیل تکرارهای بسیار به بحثی نخ‌نما در جامعه تبدیل شده است.
مسئله کودکان کار و بیان مشکلات این کودکان با وجود بغرنج شدن به‌دلیل تکرارهای بسیار به بحثی نخ‌نما در جامعه تبدیل شده است؛ موضوعی که بارها و بارها درخصوص آن بحث‌های جدی صورت گرفته و طرح‌هایی به اجرا گذاشته شده اما همه‌‌چیز در حد حرف باقی مانده و کمتر به نتیجه رسیده و اگر هم رسیده تنها کوتاه‌مدت بوده است.
یک‌بار موضوع جمع‌آوری ضربتی کودکان کار از خیابان‌ها مطرح می‌شود و مدتی کوتاه طرح اجرایی شده و بعد فراموش می‌شود، یک‌بار مسئله مرگ ۲ کودک کار بر اثر آتش‌سوزی در یک کارگاه زیرزمینی جمع‌آوری زباله رسانه‌ای می‌شود و مدتی بر سر آن گفت‌وگو می‌شود و کارشناسان راه‌حل‌هایی را مطرح می‌کنند ولی دوباره که آب‌ها از آسیاب افتاد کودکان کار می‌مانند و روزهای سرد و گرمی که ناچارند از صبح تا شب برای امرارمعاش در خیابان‌ها باشند. آخرین موضوع نیز تحقیر ۲ کودک کار در کرمان و رسانه‌ای شدن این مسئله بود. ظاهرا مسئله ساماندهی کودکان کار قرار نیست به جایی برسد و یک‌بار برای همیشه صورت مسئله آن پاک شود. همشهری در گفت‌وگو با ۲عضو شورای شهر و مدیرکل دفتر آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی به بررسی این موضوع پرداخته است.
نگاه‌مان به کودکان کار را باید تغییر دهیم
مدیرکل دفتر آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه سازمان بهزیستی کشور در بحث ساماندهی کودکان کار دست تنها مانده است، گفت: برخلاف آیین‌نامه ساماندهی کودکان کار که در سال84 به تصویب رسید غیر از سازمان بهزیستی شاهد کم‌کاری سایر دستگاه‌ها و نهادهای دولتی متولی این حوزه هستیم. رضا جعفری به همشهری گفت: در آخرین جلسه‌ای که با آقای محمدجواد حشمتی، معاون حقوق عامه دادستانی کل کشور داشتیم این مسئله را مطرح کردیم و آقای حشمتی اعلام آمادگی کردند که پیگیر آمادگی سازمان‌ها درخصوص انجام وظایف‌شان در رابطه با ساماندهی کودکان کار خواهند بود. جعفری با اشاره به حادثه‌ای که برای 2 کودک کار در کرمان اتفاق افتاد، نیز گفت: بدون توجه به مسائل قومی و ملیتی ما باید نگاه خود را به کودکان تغییر دهیم. مواردی از قبیل رفتار زننده‌ای که با 2 کودک کار در کرمان روی داد نشان می‌دهد که نگاه ما به کودکان با عطوفت و مهربانی نیست و برخی حضور کودکان در شهر را مخل جامعه شهری می‌دانند اما متوجه این مسئله نیستند که حضور کودک در سطح شهر معلول است، نه علت.
مدیرکل دفتر آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی ادامه داد: این کودکان با این رفتار زننده به‌لحاظ روانی و روحی آسیب جدی می‌بینند و این مسئله می‌تواند عاملی برای بازتولید خشونت در جامعه در آینده‌ای نزدیک باشد. به همین دلیل معتقدیم غیر از انفصال از خدمت باید برخورد خیلی جدی‌تری با فرد خاطی صورت بگیرد تا دیگر شاهد تکرار فجایعی در جامعه نسبت به کودکان نباشیم.
جعفری ادامه داد: اکنون 81 مرکز مختص نگهداری کودکان کار و خیابان در کل کشور تاسیس شده که 30مرکز به‌صورت شبانه‌روزی و مختص کودکان بدسرپرست یا فاقد سرپرست است. البته براساس آمار 95درصد کودکانی که در خیابان مشغول به‌کار هستند دارای خانواده بوده و شب به خانواده برمی‌گردند. بهزیستی نیز برای قطع نشدن رابطه بین خانواده و کودک، مراکز آموزشی کودک و خانواده را به‌صورت روزانه و به تعداد 51 مرکز دایر کرده که در این مراکز، کودکان آموزش‌های خودمراقبتی، مهارت‌های زندگی، پیشگیری از استعمال دخانیات، الکل و مواد‌مخدر را می‌بینند.
وی با تأکید براینکه باید از حقوق به‌خصوص کودکان کار که آسیب‌پذیر هستند، دفاع شود، گفت: 3 دلیل برای کار کردن کودکان در خیابان شناسایی شده؛ نخست فقر اقتصادی خانواده است و 80درصد کودکان درآمد روزانه خود را آخر شب به سرپرست خانوار می‌دهند که صرف تامین مواد اولیه مورد نیاز زندگی می‌شود؛ به همین دلیل معتقدیم هرگونه برخورد قهری با این بچه‌ها مسئله را تشدید می‌کند؛ چراکه جایگزینی برای حمایت از خانواده در جامعه وجود ندارد. پس تا زمانی که فقر درآمدی در جامعه حل و فصل نشود، شاهد حضور کودکان کار خواهیم بود. ضمن اینکه اکثریت این کودکان از حضور در خیابان راضی نیستند.
به‌گفته وی، موضوع دوم به اعتقادات قومیتی و سنتی برمی‌گردد. در برخی از خانواده‌های سنتی کار کودک ارزش تلقی می‌شود و صرف درآمد اقتصادی مطرح نیست؛ به همین دلیل خانواده حتی بدون اینکه نیاز اقتصادی زیادی داشته باشد کودک خود را برای امرارمعاش به خیابان می‌فرستد. جعفری ادامه داد: نگاه اکثریت شهروندان به این کودکان نگاهی انسان‌دوستانه و نوع‌دوستانه است و همین موضوع، مسئله کار کودکان در خیابان را تشدید می‌کند؛ به همین دلیل بارها تأکید کرده‌ایم که به‌جای کمک مستقیم به این کودکان بهتر است تا آنها در مراکز آموزشی وابسته به سازمان بهزیستی آموزش ببینند تا کمتر شاهد حضور این بچه‌ها در خیابان‌ها باشیم.
کودکان کار با دستورالعمل ساماندهی نمی‌شوند
رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران با بیان اینکه موضوع کودکان کار فقط با فرمول و دستورالعمل ساماندهی نمی‌شود، گفت: مسئله کودکان کار مختص تهران نیست و این کودکان را می‌توان در بیشتر کلانشهرها و شهرهای بزرگ و حتی کوچک هم مشاهده کرد. الهام فخاری در گفت‌وگو با همشهری گفت: نوع فعالیت کودکان کار از کار در کارگاه‌های مخفی و زیرزمینی تا دستفروشی در خیابان و تکدیگری در چهارراه‌ها و... را شامل می‌شود که بسته به اینکه در کدام شهر یا کلانشهر باشند، تنوع حرفه آنها متفاوت است؛ البته در شهرهای کوچک‌تر حمایت اجتماعی محلی و خویشاوندی تا حدی امنیت بهتری برای کودکان رقم زده است.
وی با اشاره به فیلم منتشر شده از آزار و اذیت کودکان کار در کرمان، گفت: ما در شرایطی در کشورمان هستیم که برخی کودکان ناچار به کار در بیرون از خانه و شرایط سخت هستند. در برخی موارد خانواده‌ها این کودکان را برای درآمدزایی در اختیار پیمانکار قرار می‌دهند که متأسفانه شاهد رفتارهای نادرست با این کودکان هستیم. مهم‌ترین نکته‌ای که در این فیلم ما شاهد هستیم این است که بخشی از جامعه نسبت به افراد ضعیف‌تر، کم‌توان‌تر و بی‌حمایت‌تر از خود بی‌رحم، خشن و تحقیرآمیز رفتار می‌کنند که به این مسئله باید توجه بیشتری شود. چرا ما باید در جامعه شاهد این وضعیت خشن و نابسامان باشیم که افرادی که در مواضع بالاتر هستند به راحتی نسبت به زیردستان خود خشونت داشته باشند و دیگران را به راحتی تحقیر کنند و از این وضعیت نیز تصویربرداری کرده و بدون احساس شرم یا مخفی‌کاری آن را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند؟ فخاری تأکید کرد: این مسئله یک زنگ خطر اجتماعی است که باید توجه ویژه‌ای به آن شود و این حد از خشونت و تحقیر آن هم در برابر کودکانی که به جبر روزگار، رو به دستفروشی آورده‌اند باید بررسی و واکاوی شود.
عضو شورای شهر تهران با اشاره به عضویت ایران در پیمان‌نامه جهانی حمایت از حقوق کودکان، گفت: کار کردن کودکان در کشورمان ممنوع است و نهادهای رسمی ساختارهای حقوقی و دولتی نمی‌توانند نیروی کار کودک و نوجوان را به‌کار بگیرند و آنچه در سطح جامعه درخصوص اشتغال کودکان مشاهده می‌شود مربوط به بخش‌های غیررسمی است.
فخاری با تأکید بر اینکه باید هزینه تخلف را برای متخلفانی که از کودکان در مشاغل مختلف استفاده می‌کنند، بالا ببریم، گفت: پیمانکاران و صاحبان کارگاه‌هایی که به هر شکلی از کودکان بهره‌کشی می‌کنند باید هزینه تخلف خود را بپردازند یا امکان فعالیت از آنها سلب شود. این کار باید به‌گونه‌ای انجام شود که این تنبیهات اثرات مشخص و تأثیرگذاری داشته باشند. از طرف دیگر باید به وضعیت معیشت خانواده‌های این کودکان نیز توجه شود. به گفته وی، تنها با از بین بردن کارگاه‌هایی که کودکان در آن مشغول به‌کار هستند، مشکل کار کودکان حل نمی‌شود بلکه به سمت کارگاه‌های زیرزمینی سوق پیدا می‌کنند که آسیب‌های بیشتری را برای کودکان به همراه خواهد داشت. به جای این کار باید موضوع ساماندهی سرپرستی و وضعیت این خانواده‌ها در دستور کار قرار گیرد.
عضو شورای شهر تهران گفت: انتشار فیلم تحقیر و توهین به این کودکان نشانه بدترشدن وضعیت نیست بلکه امروز فناوری کمک می‌کند تا این وضعیت سریع‌تر و بیشتر دیده شود و اگر مسئله‌ای در ارتباط با کودکان کار روی می‌دهد، کمتر از انظار عمومی پنهان می‌ماند. البته از فناوری‌های نوین می‌توان برای اصلاح این وضعیت استفاده کرد نه اینکه ذهن مردم را به سمت ناامیدی یا عدم‌اثربخشی منحرف کرد. در سوی دیگر نهادهای مدنی نیز در زمینه حمایت از سرپرستان این کودکان فعال‌تر هستند.
به‌گفته رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران، خشونت نسبت به دیگران، توهین و تحقیر افراد یک نوع وضعیت فرهنگی نابسامان است که باید توجه بیشتری به آن شود. این واقعیتی است که در کلانشهرها و شهرها و پنهان از دید همگان وجود دارد که باید دیده شود. در مقابل نیز باید هزینه رفتارهای غیراصولی نسبت به دیگران را بالا برد. با اخراج نیروی کار مشکلی حل نمی‌شود بلکه باید درمان روان‌شناختی و مشاوره مورد توجه قرار گیرد و مهارت‌های ارتباطی کودک بهبود پیدا کند و ریشه خشونت و احساس حقارتی که این افراد دارند شناخته شده و در راستای رفع آن گام برداشته شود.
فخاری تأکید کرد: در سوی دیگر ماجرا نیز باید مهارت‌های اجتماعی کودکان کار افزایش پیدا کند و نهادهای حمایتی نیز باید قبل از وقوع چنین وقایعی، این کودکان و خانواده‌هایشان را تحت پوشش قرار دهند.
عدم هماهنگی بین نهادهای مسئول برای ساماندهی کودکان کار
زهرا صدراعظم‌نوری، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورا هم گفت:کودکان کار از گذشته در کلانشهرها حضور داشته‌اند و این مشکل جدیدی نیست ولی این مسئله با توجه به شرایط نامساعد اقتصادی کشورمان در سال‌های اخیر شدت بیشتری پیدا کرده است چرا که این شرایط باعث شده تا سطح معیشت مردم به واسطه مشکلات اقتصادی، بیکاری، پایین آمدن قدرت خرید مردم و افزایش قیمت و تورم، بسیار پایین بیاید و عده‌ای برای گذران زندگی خود ناچار به این باشند که کودکان خود را به پیمانکاران بسپارند تا از این طریق بتوانند کسب درآمدی داشته باشند. عضو شورای شهر تهران تأکید کرد: براساس آمار 68درصد کودکان کار از اتباع غیرایرانی هستند و این نشان‌دهنده این موضوع است که افراد مهاجر مشکلات عدیده‌تری دارند.
به‌گفته نوری، سازمان‌ها و نهادهای دولتی ازجمله سازمان بهزیستی، نیروی انتظامی، اداره امور اتباع وزارت کشور، شهرداری و فرمانداری و نهادهای بین‌المللی و قضایی ازجمله عواملی هستند که باید براساس آیین‌نامه ساماندهی متکدیان مصوبه سال84 هیأت دولت برای ساماندهی کودکان کار به وظایف خود عمل کنند و اگر هماهنگی بین سازمان‌ها و نهادها وجود داشته باشد موضوع ساماندهی و مدیریت در این حوزه‌ها می‌تواند موفق‌تر عمل کند. عضو شورای شهر تهران با اشاره به فیلم منتشر شده از آزار و اذیت کودکان کار در کرمان گفت: باید برخورد قاطع‌تر از انفصال از خدمت برای فرد خاطی از طریق دستگاه قضایی انجام شود و با اینگونه افراد به‌عنوان افرادی که حقوق کودکان راتضییع کرده و آنها را تحقیر می‌کنند برخورد درست و بموقع شود چرا که در این صورت است که می‌توانیم امیدوار باشیم میزان و سطح تخلفات کاهش پیداکرده و کمتر شاهد این رفتارهای زشت در سطح شهر باشیم.
نوری تأکید کرد: شهرداری کرمان غیراز انفصال خدمت شخص خاطی باید به‌عنوان نهادی که حقوق این کودکان را مطالبه می‌کند نیز به دستگاه قضا شکایت کرده و فرد خاطی نیز غیراز انفصال از خدمت باید از لحاظ اجتماعی مجازات و ملزم به رعایت حقوق افراد شود و جرایمی برای وی درنظر گرفته شده و به‌گونه‌ای آموزش ببیند که دیگر این رفتارهای زشت و زننده خود را تکرار نکند.
منبع:
سلامت نیوز
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼