پول توجیبی کودکان، چگونه و چه میزان؟

پول توجیبی کودکان هر چند اندک، نه تنها به کودک احساس استقلال می‌بخشد، بلکه به او می‌آموزد که چگونه تصمیم گرفته و پولی را که از آن او است خرج کرده و یا پس انداز کند؛ والدین با پرداخت پول توجیبی به فرزندان، می‌توانند اهمیت و ارزش پول، مفهوم صرفه جویی، اهمیت کار کردن، همیاری، لذت بردن و مدیریت دخل و خرج را به فرزندشان القا کنند و به این وسیله او را برای دنیایی که در انتظار اوست آماده کنند؛ زیرا مفهوم سرمایه و پول زمانی برای کودکان معنای حقیقی می‌یابد که کودک با داشتن پول توجیبی برای خرید یا پس انداز اقدام کند.

پول تو جیبی کودکان باید همواره با نظارت و مدیریت خانواده همراه باشد

شاید فقط بعضی از ما اولین پول توجیبی را که دریافت کردیم به خاطر داشته باشیم، شاید برای بعضی‌ها هم این مساله آنقدر خاطره انگیز بوده است که هیچ گاه آن حس کودکانه بزرگ شدن همراه با استقلال را که با دریافت اولین پول توجیبی هرچند اندک تجربه کرده‌اند، فراموش نکنند. پول توجیبی، هر چند اندک، نه تنها به کودک احساس استقلال می‌بخشد، بلکه به او می‌آموزد که چگونه تصمیم گرفته و پولی را که از آن او است خرج کرده و یا پس انداز کند؛ والدین با پرداخت پول توجیبی به فرزندان، می‌توانند اهمیت و ارزش پول، مفهوم صرفه جویی، اهمیت کار کردن، همیاری، لذت بردن و مدیریت دخل و خرج را به فرزندشان القا کنند و به این وسیله او را برای دنیایی که در انتظار اوست آماده کنند؛ زیرا مفهوم سرمایه و پول زمانی برای کودکان معنای حقیقی می‌یابد که کودک با داشتن پول توجیبی برای خرید یا پس انداز اقدام کند.

پول توجیبی کودکان چگونه و چه میزان؟

دکتر فربد فدایی، روان پزشک، برآوردن نیازهای اولیه کودک در سال‌های نخستین زندگی را یک ضرورت حتمی می‌داند و می‌گوید: این نیازها باید بی چون و چرا برآورده شود، اما در سال‌های بعد باید برای کودک محدودیت‌هایی در نظر گرفت و از سوی دیگر به هنگام تهیه لوازمی که مربوط به اوست، از وی نظرخواهی کرد تا بدین وسیله با خرید و پول آشنا شود. کودک معمولاپس از سن سه سالگی واژه من و مالکیت را می‌آموزد و مفهوم واژه پول به عنوان جنسی اعتباری که عامل خرید محسوب می‌شود، از پنج سالگی شکل می‌گیرد. در سال‌های پیش از پنج سالگی ذهن فرد آن قدر رشد نیافته که معنای پول را بداند و نیازی هم به پول دادن به کودک نیست. وقتی کودک مدرسه رفتن را شروع می‌کند و یاد می‌گیرد که چطور پول بشمارد و پول عوض کند، می‌توان خرجی دادن به کودک را شروع کرد.

پرداخت مبلغی به عنوان پول توجیبی به هر میزان ضمن آن که باید پاسخگوی مقداری از نیازهای فرزندان باشد، به آن‌ها می‌آموزد تا برای به دست آوردن آنچه می‌خواهند بکوشند و در مقابل آنچه دارند احساس مسوولیت کنند. باید به فرزندان فهماند پرداخت پول توجیبی یکی از وظایف حتمی والدین نیست، در مواردی بهتر است دادن پول توجیبی به فرزندان، در قبال کارهای کوچکی باشد که آن‌ها به عنوان خدمت برای خانواده انجام داده‌اند. برای کودکان، تا پیش از ورود به مقطع راهنمایی، بهترین شیوه تعیین مقرری هفتگی است، این مبلغ می‌تواند تا حدی باشد که کودک بتواند بعضی از نیازهای خود مانند خرید لوازم التحریر، لوازم شخصی نه چندان گران قیمت مثل وسایل زینتی، کتاب، برخی خوراکی‌های مورد علاقه و... را برطرف کند؛ اما نباید به حدی باشد که به او امکان خرید اقلام گران قیمت را بدهد.

روان شناسان معتقدند در پایان ماه در صورتی که کودک پول هفتگی‌اش را به درستی خرج یا پس انداز کرده باشد، می‌توان مبلغی را به عنوان جایزه ویژه علاوه بر مبلغ پول توجیبی به او هدیه داد تا کودک متوجه شود که رفتار درست او مورد توجه والدین قرار گرفته است تا به تکرار رفتار خوب خود تشویق شود. پول توجیبی می‌تواند به صورت ماهیانه نیز پرداخت شود؛ اما روان شناسان به دو دلیل این روش را چندان مناسب نمی‌دانند.

نخست این که کودک با در اختیار داشتن مبلغ زیادی پول به صورت یک جا، خریدهای نامناسبی کرده و یا به راه‌های نامناسب کشیده می‌شود و این به دلیل کاهش کنترل والدین بر روی پول پرداختی به او است و دوم این که اگر پول پرداختی پیش از پایان ماه تمام شود و از والدین پول طلب کند، پرداختن یا نپرداختن پول به او، تبعات ناخوشایندی را به دنبال دارد، بنابراین پرداخت پول توجیبی به صورت هفتگی بیشتر توصیه می‌شود. برای تعیین مبلغ پول توجیبی باید ابتدا خرج‌های ضروری مثل هزینه رفت و آمد، خرید برخی لوازم ضروری و... در نظر گرفته شده و پول به صورتی تعیین شود که مقداری برای پس انداز و خریدهای اضافه به دلخواه کودک، باقی بماند.

نکته:

عدم نظارت والدین به نحوه مصرف پول توجیبی کودکان خطر اعتیاد آن‌ها به مواد مخدر را در پی دارد. مساله عدم نظارت بر نحوه مصرف پول توجیبی دانش آموزان در میان والدینی که هر دو شاغل هستند شایع‌تر است.

فراموش نکنیم برای کودکانی که برای رفت و آمد یا خریدهای مختلف خود نیازی به پول ندارند، (با سرویس مدرسه یا والدین به مدرسه رفته و برمی گردند و کلیه لوازم مورد نیاز آنها توسط والدین خریداری می‌شود) باز هم به پول توجیبی نیاز دارند تا احساس استقلال و کنترل دخل و خرج را تجربه کرده و فرا بگیرند. روان شناسان معتقدند، با افزایش سن کودک، باید مبلغ پول توجیبی افزایش یابد؛ این افزایش باید پیش از این که کودک پول توجیبی خود و همسالانش را مقایسه کرده و از والدین درخواست کند تا پول توجیبی او را افزایش دهند، صورت بگیرد.

مضرات بیش از حد پول توجیبی کودکان

براساس بررسی‌هایی که بر روی خانواده‌های مرفه انجام شده، هنگامی که فرزندان این خانواده‌ها پول زیادی در دسترسشان قرار می‌گیرد، بیشترشان به اسراف و کارهای نادرست روی می‌آورند. علت آن است که میزان پولی که به آن‌ها داده می‌شود، بیش از آن است که نیاز دارند و در نهایت فرصتی برای مصرف این پول در راه‌های نادرست پیدا می‌کنند. اگر خانواده‌ها پولی را به عنوان پول توجیبی به فرزندان می‌دهند، باید بدانند که افراط و تفریط در این زمینه، به هر حال به ضرر فرزندان است. فرزندی که پول زیادی دریافت می‌کند، علاوه بر این که امکان بزهکاری وی بیشتر می‌شود، کم کم دوستان نابابی هم به طرف او می‌آیند و با منظورهای گوناگون از وی سواستفاده می‌کنند و به طور کل این گونه افراد کمتر دوست خوب پیدا می‌کنند.

بنابراین، می‌توان گفت که پول توجیبی کودکان باید متناسب با نیازهای تأمین نشده فرزند در خانه باشد، چه در غیر این صورت ایجاد بزه می‌کند و در این زمینه چگونگی برخورد با فرزندان جایگاه بسیار مهمی دارد. پدران و مادران می‌توانند به گونه‌ای با فرزندان خود برخورد کنند که در وهله نخست، همیشه مقدار متناسبی پول در اختیار فرزندان خانواده باشد و در عین حال هم صمیمیتی میان خود و فرزندان ایجاد کنند که آن‌ها به آسانی درباره نیازهای خود با والدین گفت وگو کنند.

در مقابل، پرداخت پول توجیبی به میزان کم هم سبب به خطا انداختن فرزند شده و او را تشویق می‌کند تا از طرق دیگری ـ حال هر چند نادرست باشد ـ این کمبود را جبران کند و بدین ترتیب، وی به نوعی به سوی کارهای ناشایست برای ارضای نیازهایش سوق داده می‌شود. جامعه شناسان درباره اثرات دریافت پول توجیبی بیشتر یا کمتر از حد نیاز، بر این باورند که دریافت پول توجیبی در حد نیاز متوسط مسلماً بسیار مؤثر بوده و اگر بیشتر یا کمتر از حد نیاز باشد، سبب انحرافات و مشکلاتی برای خانواده و فرزندان خواهد شد.

مطالعات نشان می‌دهد عدم نظارت والدین به نحوه مصرف پول توجیبی کودکان و دانش آموزان، خطر معتاد شدن آنان به مواد مخدر را در پی دارد، مساله عدم نظارت بر نحوه مصرف پول توجیبی دانش آموزان در میان والدینی که هر دو شاغل هستند، شایع‌تر است و این افراد نظارت کمتری به ریخت و پاش‌های فرزندان خود دارند. هرچه پول توجیبی دانش آموزان بیشتر شود، آنان میل بیشتری به ریخت و پاش پیدا می‌کنند و احتمال این که از این مبالغ حتی برای خرید مواد مخدر استفاده نمایند، افزایش می‌یابد.

محققان به والدین توصیه می‌کنند میزان پول توجیبی کودکان و دانش آموزان را طوری تنظیم کنند که آنان نه با کمبود پول مواجه شوند، و نه آنقدر با پول اضافی روبه رو گردند که وسوسه کارهای خلاف به سر آنان بزند. اما در کل همه این موارد به شخصیت و نوع تربیت و گرایش‌های فرزندان باز می‌گردد و میزان پرداخت پول توجیبی کودکان در مقابل نوع شخصیت و تربیت کودک آن‌قدرها هم تفاوت نمی‌کند، چرا که همه این‌ها به شخصیت، تربیت و چگونگی برخورد والدین با فرزندان بستگی دارد. اگر فرزندی قانع بودن را نیاموزد، دیگر میزان کم یا زیاد بودن پولی که دریافت می‌کند، برایش تفاوتی ندارد.

توصیه‌های پایانی در رابطه با پول توجیبی کودکان

اول از همه منتظر بمانید تا فرزندتان به پختگی لازم برسد؛ اگر شمردن بلد نباشد، دادن پول توجیبی به او هیچ فایده‌ای ندارد، چون قادر نیست به هنگام پول گرفتن و یا خرید کردن، جمع و تفریق کند. بنا به سنش به او پول تو جیبی بدهید و با افزایش سن، به مبلغ پرداختی بیفزایید. در مورد پول آزادانه صحبت کنید، صحبت از پول نباید موضوع ممنوعی باشد؛ مثلاچنانچه می‌خواهد پول توجیبی‌اش زیاد شود، باید در مورد نیازهایش با او گفت وگو کنید.

هدف از دادن پول توجیبی به فرزندان قبل از هر چیز آن است که به او مدیریت دخل و خرج و اهمیت و ارزش چیزها را بیاموزید. چنانچه فرزندتان زودتر از موعد مقرر پول توجیبی‌اش را خرج کند و بخواهد جلوتر آن را از شما بگیرد، (مطمئناً یک روز این کار را انجام خواهد داد)، ابتدا به او نرمش نشان دهید، به او کمک کنید تا متوجه اشتباهش شود اما عادت نکنید همیشه او را از بحران مالی نجات دهید.

در این صورت پول توجیبی جنبه آموزشی خود را از دست می‌دهد؛ همچنین به او نگویید با پولش چه کار کند، بگذارید خودش تجربه کند و هر چه که می‌خواهد بخرد، حتی چیزهای بی فایده، به خصوص آن که پول نباید منشأ درگیری میان شما و فرزندتان شود، باید قوانین مشخصی در مورد آن برقرار کنید.