با کودک بهانه گیر چگونه برخورد کنیم؟

هنگام رفتار با کودک بهانه گیر، بایستی آرامش خود را حفظ کنید و دلیل بهانه جویی او را پیدا کند. معمولا با رفع نیاز کودک، مشکل حل شده و آرامش به او باز می‌گردد.
چطور با کودک بهانه گیر خود برخورد کنیم؟ بهانه گیری به گریه زیاد و بی دلیل، شکایت و اعتراض پی در پی کودک گویند. این رفتار از سن دوسالگی در کودکان دیده می‌شود. البته در برخی از آنها، ممکن است تا پیش از چهار سالگی رخ ندهد.

نحوه رفتار با کودک بهانه گیر
در گام اول بایستی دلیل بهانه گیری کودک را بیابید و در صورت امکان، مشکل یا نیاز او را برطرف کنید. اما صرف نظر از تلاش‌های شما، گاهی اوقات کنترل شرایط از دست شما خارج می‌شود. نکات زیر به شما کمک می‌کند تا از پس کنترل این شرایط بهتر برآیید.
۱. حق انتخاب بدهید
شما با دادن حقی بیش از اظهار نظر صرف به کودک خود درباره زندگی‌اش، از بهانه‌گیری‌های او دوری می‌کنید. می‌توانید این کار را در حین حفظ کنترل بر زندگی او، با واگذاری انتخاب‌هایی به کودک، او را در امر تصمیم گیری مشارکت دهید. نقش موثر کودک در تصمیم گیری‌ها از بروز طغیان‌های عاطفی در او جلوگیری می‌کند.
۲. تماس چشمی برقرار کنید
درخواست کردن از یک متر بالاتر از قد کودک، و یا چند متر آن طرف‌تر از او، احتمالا باعث می‌شود که کودک، آن را نادیده بگیرد. عدم رعایت این مساله ایجاد استرس می‌کند که اغلب منجر به بهانه گیری و کج خلقی او خواهد شد. به جای آن، تا سطح کودک خود خم شده و در چشمان او نگاه کنید و درخواست خود را به صورت واضح و دقیق مطرح کنید. این سبک از برقراری ارتباط، توجه کامل او را جلب خواهد کرد.
۳. احساسات او را تایید کنید
هنگامی که کودکتان زمان پرهیجانی را پشت سر می‌گذارد، به او کمک کنید تا عواطف خود را مشخص و آن‌ها را درک کند. احساسات او را به زبان بیاورید: "تو واقعا غمگینی. می‌دونم که دوست داری اینجا بمونی و بازی کنی". البته این به معنای تسلیم شدن در برابر خواسته او نیست، اما گاهی اوقات صرف مطلع کردن او از اینکه مشکلش را درک می‌کنید برای آرام کردن او کافی است.
۴. اجازه دهید کودک به صورت طبیعی آرام شود
در صورتی که کودک با تلاش‌های مهربانانه شما آرام نشد، گاهی هنگام رفتار با کودک بهانه گیر بهتر است به او اجازه دهید کج خلقی‌اش مسیر عادی خود را طی کند. کودکان عواطفی قوی دارند و گهگاه لازم است که آن‌ها را به شیوه خود تخلیه کنند. اگر کودکتان به کمک شما پاسخ نداده، تا زمانی که بهانه گیری و یا کج خلقی او برای کسی آسیب زا نیست، به او بگویید: "من دارم از اتاق میرم بیرون. هر وقت که حالت بهتر شد، می‌تونی بیای پیشم." و همان کار را انجام دهید. خود را به کاری سرگرم نشان دهید و به طور نامحسوس او را زیر نظر داشته باشید. صبورانه منتظر بمانید تا کودکتان آرام شود.
۵. فضایی برای آرام شدن ایجاد کنید
اگر کج خلقی، بهانه گیری یا نق زدن به اتفاقی روزمره تبدیل شده است، کودکتان را آگاه کنید که چنین رفتار‌هایی باید در فضا‌های خصوصی مانند اتاق اضافی خانه یا رختشوی خانه رخ دهد (از اتاق خواب یا اتاق بازی کودک برای این منظور استفاده نکنید). زمانی که او بتواند در آنجا احساسات خود را تخلیه کرده و بعد از آرام شدن از آنجا بیرون بیاید. می‌توانید این فضا را فضای آرامش بخش بنامید.
در این فضا چیزی که بتواند به آرام شدن کودکتان کمک کند، قرار دهید. تعدادی اسباب بازی پولیشی نرم، یک بالش و یک پتو در اتاق قرار دهید. یک دستگاه پخش با موسیقی لالایی مانند فراهم کنید. موسیقی‌هایی مانند امواج دریا و یا باران، در ایجاد آرامش بسیار موثر هستند.
زمانی که کودک آرام شد و از اتاق بیرون آمد، وقت آن است، پیرامون موضوعی که باعث ناراحتی او شده، صحبت کنید. اگر بهانه‌گیری کودک بر سر موضوع بی اهمیتی است، بهتر است آن را رها کرده و به سراغ فعالیت بعدی بروید.
۶. تکنیک نفس عمیق و آرمیدگی را به او یاد دهید (خرگوش آرام)
زمانی که کودکان عصبانی می‌شوند، اغلب تنفس آن‌ها سریع و سطحی شده و بدنشان سفت می‌شود. این علایم جسمی می‌تواند کودک را در وضعیت خشمگین نگه داشته و مانع آرامش او شود. می‌توانید به کودک آموزش دهید که چگونه بدن خود را شل کند و از این تکنیک در هنگام عصبانیت و ناراحتی استفاده کند.
برای یادگیری بهتر کودک، می‌توانید ابتدا و انتهای روز را با چند دقیقه آرمیدگی بگذرانید. اگر به کلاس یوگا می‌روید، برخی از حرکات سبک آن را با کودک تمرین کنید.
راه ساده تری نیز وجود دارد و آن روش "خرگوش آرام" است. همراه با کودک بر روی زمین بنشینید و به او بگویید:
- بیا یک خرگوش آرام باشیم.
- چشم‌هایت را ببند.
- آرام باش.
- نفس خود را فرو ببر.
- نفس خود را بیرون بده.
- الان وقتش است که خرگوش شل باشد.
- دماغ خرگوشی‌ات را تکان بده.
- حالا صورت خرگوشی است را بی حرکت و شل کن.
- انگشتان پایت را تکان بده. حالا انگشتان پایت را شل کن.
- انگشتان دستت را تکان بده. حالا انگشتان دستت را شل کن.
(اگر کودک صبر و حوصله کافی برای ادامه حرکات را دارد، می‌توانید دیگر قسمت‌های بدن مانند بازوها، شانه‌ها، چشم‌ها و ... را بیافزایید).
- نفس خود را فرو ببر.
- نفس خود را بیرون بده.
- آرام باش.
- حالا تو یک خرگوش آرام هستی.

رفتار مادر با کودک بهانه گیر
این روش در رابطه با کودکان بسیار موثر است، چرا که آن‌ها برای پیشنهاد‌های ملایم شما آمادگی دارند. به محض اینکه کودکتان با این فرایند آشنا شود، شما می‌توانید هر وقت او برانگیخته شد (یا شما را برانگیخت) نزد او بروید. هم سطح کودک شوید و دست‌هایتان را روی شانه‌های او قرار دهید. به چشم‌های او نگاه کنید و بگویید: "بیا خرگوش آرام را اجرا کنیم". سپس فرایند را مو به مو توضیح دهید. به مرور زمان دیگر لازم نخواهد بود که فرایند را به صورت کامل توضیح دهید. صرف ذکر کردن آن و در خواست از او برای بستن چشم‌هایش، آرامش را به دنبال خواهد داشت.

دلیل بهانه گیری کودک
به طور معمول بهانه گیری کودک ناشی از ناتوانی او در بیان احساسات و انتظاراتش است. البته عوامل دیگری نیز موجب بهانه گیری کودک می‌شوند. برخی از آن‌ها عبارتند از:
-خستگی
-گرسنگی
-ناکامی
-ترس یا اضطراب کودکان
-ناتوانی در بیان خواسته خود
-مقاومت در برابر تغییر (مانند ترک یک مکان)
-کسل شدن
-احساس عدم راحتی
-تحریک بیش از حد
-بیماری یا درد
-سر در گمی
-ناراحتی از پیروی از دستور شما
-نیاز خاصی داشتن

سخن آخر
استفاده از روش‌های یاد شده تا حدود زیادی از بهانه گیری کودک می‌کاهد. در نظر داشته باشید که رفتار با کودک بهانه گیر نیاز به صبر و حوصله بسیار دارد. پس زود از کوره در نروید و موارد یاد شده را با آرامش تمرین کنید.