زایمان طبیعی یا سزارین، کدومش بهتره؟

«زایمان طبیعی یا سزارین؟» این سوالی است که از اولین روزهای بارداری ذهن خانم‌ها را درگیر می‌کند و البته خیلی از دوستان و اعضای خانواده هم این سوال را از او می‌پرسند و البته این روزها پاسخ «سزارین» شایع‌تر و همه گیرتر است. آمار عجیب و غریبی از میزان سزارین در ایران منتشر می‌شود که نشان می‌دهد زنان جوان تمایل چندانی به زایمان به شیوه مادرها و مادربزرگ‌هایشان ندارند. فرهنگ جدید،تغییر شیوه زندگی و ترس مهم ترین عواملی است که برای بالا رفتن آمار سزارین در ایران مطرح می‌شود.

دومین کشور دنیا هستیم!

ایران دومین کشور دنیا در آمار سزارین است.البته آمارها ضد و نقیض است اما به هرحال اکنون بیش از ۵۰ درصد زایمان‌های کشور و تقریبا ۱۰۰ درصد زایمان‌ها در بیمارستان‌های خصوصی به روش سزارین انجام می‌شود. دکتر ناهید خداکرمی رئیس انجمن علمی مامایی ایران مدتی پیش با ابراز نگرانی از روند افزایشی انجام زایمان به روش سزارین در کشور، بارداری و همچنین تولد را پروسه‌ای فیزیولوژیک دانست و گفت: «نوزادانی که با روش سزارین انتخابی به دنیا می‌آیند ۵۰ درصد بیشتر به آسم، ۲۰ درصد بیشتر به دیابت و ۵۰ درصد بیشتر به چاقی مبتلا می‌شوند و خطراتی مانند خونریزی، چسبندگی جفت و مشکلات بیهوشی نیز مادرها را تهدید می‌کند.»

دکتر افسانه محمد زاده متخصص زنان و زایمان درباره دلایل تمایل زنان به سزارین می‌گوید: «بخشی به تغییر زندگی خانم‌ها بر می‌گردد، چون در سنین بالا ازدواج می‌کنند و بچه دار می‌شوند و در این گروه تمایل به سزارین بالاست.گاهی هم به خاطر این است که کودک در معرض خطر قرار دارد چون الان میزان سونوگرافی بالا رفته و این خطرات بیشتر مشخص می‌شود.در گذشته زائو با درد زایمان به مراکز بیمارستانی مراجعه می‌کرد اما الان مشکلات کودک و مادر بهتر تشخیص داده می‌شود و ناگزیر به این کار هستیم.»

البته گروهی از کارشناسان هم معتقدند که بعضی از پزشکان به این مسئله دامن می‌زنند. دکتر خدا کرمی می‌گوید: «گاهی گروه مادران تحصیلکرده تمایل به زایمان طبیعی دارند اما تمام تیم درمان بر روی سزارین تبلیغ دارند.پزشکان درد و عوارضی مثل افتادن مثانه را مطرح می‌کنند و طبیعی است که مادر ترجیح می‌دهد که سزارین شود و از زایمان طبیعی وحشت می‌کند.البته پزشکان هم تقصیری ندارند از یک طرف با مسائل قانونی سختی مواجه هستند و مسائل تعرفه و بیمه هم است. بنابراین ضعف اصلی نظام سلامت ماست.»

آگاهانه انتخاب کنید

مسئله انتخاب است. اینکه شما به عنوان یک زن باردار و مادر آینده تصمیم بگیرید فرزندتان چطور به دنیا بیاید. واقعیت این است که هیچ کس نمی تواند مادری را مجبور به نوع خاصی از زایمان کند اما باید شرایطی فراهم شود که مادر با آگاهی کامل از عوارض هر کدام از دو نوع زایمان،فواید آنها و راه‌های کاهش آسیب‌ها،انتخاب کند.ابتدا بد نیست خطرات سزارین را با هم مرور کنیم؛عفونت مثانه یا رحم، آسیب به سیستم ادراری، آسیب به جنین، خونریزی، ایجاد لخته در عروق پا یا لگن و ایجاد چسبندگی در داخل شکم و لگن،مهمترین عوارضی است که بعد از جراحی سزارین مادر را تهدید می‌کنند. البته پزشکان معتقدند که عوارض سزارین به همان زایمان محدود نمی شود و ممکن است در بارداری‌های بعدی مشکلاتی ایجاد کند؛مسائلی چون ایجاد جفت سر راهی و رشد جفت در عضله رحم که بعد از خروج جنین و به سبب سخت جدا شدن جفت از رحم، موجب خونریزی بعد زایمان و در بعضی موارد نیاز به درآوردن رحم می‌شود.

با وجود این عوارض،پزشکان زایمان طبیعی را بیشتر توصیه می‌کنند.دکتر آزیتا صفار زاده کرمانی فوق تخصص زنان، زایمان و نازایی زایمان طبیعی می‌گوید: «زایمان طبیعی یک پروسه فیزیولوژیک است که سال‌ها انجام شده و اگر مادر و جنین مشکلی نداشته باشند، بدون مشکل این اتفاق می‌افتد.ضمن اینکه زایمان طبیعی عمل جراحی نیست.عمل جراحی خطر بیهوشی، چسبندگی و عفونت بعد از زایمان، خونریزی که ۳ برابر زایمان طبیعی است و لخته شدن خون در عروق لگنی را دارد که این اتفاق در زایمان طبیعی نمی افتد. چون جراحی انجام نشده است.امکان بروز مشکلات هنگام جراحی مانند پارگی و آسیب‌دیدگی رحم و مثانه،در زایمان طبیعی وجود ندارد.

بخیه کوچکی که هنگام زایمان طبیعی زده می‌شود بسیار زودتر از بخیه‌های سزارین ترمیم می‌شود.مادرانی که به صورت طبیعی زایمان می‌کنند بسیار زود می‌توانند شیردهی را آغاز کنند. چون یک پروسه طبیعی طولانی را طی کرده‌اند و بدنشان برای شیردهی آماده شده است.»

البته گاهی چاره ای جز سزارین نیست.به گفته دکتر صفارزاده، زمانی که وزن جنین بالای ۴۲۵۰ گرم و قطر سر جنین بیشتر از۱۰ سانتی متر باشد،لگن مادر کوچک و تنگ باشد،جنین از پا وارد لگن شود،در بارداری دو قلویی که جنین اول از پا وارد لگن شده باشد،جنین در صورت افت بیش از حد استاندارد ضربان قلب زجر بکشد، به دلیل پارگی جفت مادر دچار خونریزی شود یا جفت سر راهی وجود داشته باشد،سزارین بهترین انتخاب است.

باورهای غلط درباره زایمان طبیعی

بسیاری از باورها و تصوراتی که درباره زایمان طبیعی در بین زنان جا افتاده است باعث شده که آنها تمایلی به این نوع زایمان نداشته باشند. بسیاری از زنان تصور می‌کنند که زایمان طبیعی باعث افتادگی رحم می‌شود. البته ممکن است این اتفاق بیفتد اما وقتی که شما از خودتان مراقبت نکنید.ورزش‌هایی که به کف لگنی مشهور هستند، هنگام بارداری و حدود ۸ هفته بعد از زایمان، با چند حرکت از این اتفاق جلوگیری می‌کنند.

ایجاد مشکل برای بچه هنگام زایمان طبیعی هم جزو نگرانی‌های مادرهاست در صورتی که بچه‌هایی که به صورت طبیعی متولد می‌شوند،هیچ مشکلی نسبت به بچه‌هایی که به صورت سزارین دنیا آمده‌اند ندارند. برعکس هنگام زایمان طبیعی و به علت فشاری که به بچه می‌آید مقداری از مایع داخل ریه تخلیه می‌شود و او زودتر نفس می‌کشد و مشکلات تنفسی کمتری دارد. ضمن اینکه ضربان قلب کودک مرتب کنترل می‌شود و در صورت بروز مشکل جدی برای جنین، شما به اتاق عمل هدایت می‌شوید.

بسیاری از مادران هم فکر می‌کنند بدنشان به اندازه زنان قدیمی قوی نیست و نمی توانند مراحل زایمان طبیعی را بگذرانند اما همه چیز بستگی به نحوه زندگی دارد. میزان ورزش مادر و تغذیه او نقش مهمی در این زمینه دارد.

زایمان طبیعی کم هزینه ترین روش تولد

دولت تلاش زیادی برای کاهش آمار سزارین و بالا بردن زایمان طبیعی،می کند.طرح زایمان طبیعی رایگان یکی از راه‌های رسیدن به این هدف است که در طرح تحول سلامت کشور اجرا می‌شود.

آموزش دادن به مادران برای کاهش درد زایمان که معمولا زنان از آن ترس و وحشت زیادی دارند،نقش مهمی در این زمینه دارد.به گفته دکتر خداکرمی رئیس انجمن مامایی ایران،در زایمان فیزیولوژیک با آماده کردن مادر باردار در دوران بارداری با حمایت مداوم مامایی و انجام تمرینات عضلانی، تنفسی، آرام‌سازی و استفاده از روش‌های غیردارویی کاهش درد همچون ماساژدرمانی، آروماتراپی (استفاده از عطرها و روایح در درمان بیماری‌ها) و تکنیک‌های تنفسی می‌توان درد زایمان را کنترل کرده و بر آن مسلط شد.

از سوی دیگر افزایش امکانات برای اجرای زایمان طبیعی بدون درد که با استفاده از تزریق اپیدورال انجام می‌شود و به مقدار زیادی درد این نوع زایمان را کاهش می‌دهد،یکی دیگر از راه‌های تشویق زنان به انجام زایمان طبیعی است. با آموزش همه این نکات و دادن حق انتخاب به زنان می‌توان قدم‌های بزرگی در این زمینه برداشت. هرچند که گاهی طرز بیان نادرست این مسائل از سوی مسئولان و پـزشکان و دستوری بودن لحن آنها دافعه ای در زنان ایجاد می‌کند.در واقع بهتر است مسئولان و پزشکان به حق انتخاب زنان در این زمینه بیشتر توجه کنند!