بارداری خارج از رحم، همه نکاتی که باید بدانید

بارداری خارج از رحم چیست و به چه دلیلی رخ می دهد؟ بارداری خارج از رحم چه عوارضی دارد؟ آیا می‌توان از بروز بارداری خارج از رحم پیشگیری کرد؟ دکتر مریم کاشانیان متخصص زنان و زایمان، استاد و مدیر گروه زنان دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره بارداری خارج از رحم صحبت کرده است که در زیر می خوانید.

بارداری خارج از رحم ، بارداری است که تخم به جای اینکه در داخل رحم جایگزین شود، خارج از محوطه داخلی رحم کاشته می‌شود. شایع‌ترین جایی که بارداری خارج از رحمی کاشته می‌شود، لوله‌ها هستند. تقریبا حدود ۹۵ درصد موارد در لوله‌ها اتفاق می‌افتد و به همین دلیل بارداری خارج از رحمی در خیلی از موارد معادل بارداری لوله‌ای نام برده می‌شود. بارداری خارج از رحمی می‌تواند در قسمت‌های دیگری مانند گردن رحم، جایگاه سزارین ،‌ روی تخمدان‌ها و حتی داخل شکم هم اتفاق بیفتد که این موارد بسیار نادر هستند.

بارداری خارج از رحم چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص این نوع بارداری با دو روش تیتراژ واندازه‌گیری بتا HCG و سونوگرافی از راه واژینال انجام می‌شود. با مجموعه این دو روش،‌ محل بارداری را خیلی زود می توان مشخص کرد و درمان به موقع و سریع و حتی درمان طبی به جای درمان جراحی به کار برد.

بارداری خارج از رحم چرا رخ می دهد؟

شایع‌ترین محلی که بارداری خارج را ایجاد می‌کند، لوله‌ها هستند، بنابراین هر عاملی که وضع نرمال لوله را به هم بریزد و باعث شود مسیری که سلول تخم در لوله‌ها طی می‌کند تا خودش را به داخل رحم برساند،‌ کند شود و یا این مسیر اصلا طی نشود،‌ می‌تواند باعث شود که بارداری خارج از رحم به وجود بیاید.

سردسته این عوامل عفونت‌ها و به ویژه عفونت‌هایی که لوله‌ها را درگیر می‌کنند هستند .یعنی عفونت‌هایی که قسمت بالایی دستگاه تناسلی یعنی لوله‌ها را درگیر و عفونت لگنی ایجاد می‌کنند. جراحی‌های انجام شده در شکم یا روی لوله‌ها و ناهنجاری‌های مادرزادی خود لوله‌ها یا تومورهایی که مسیر لوله را تخریب می‌کنند و این مسیر را از شکل نرمال آن خارج می‌کنند، از عواملی هستند که می‌توانند باعث بارداری خارج از رحم شوند.مصرف بعضی هورمون ها نیز ریسک را افزایش می‌دهد.

ریسک بارداری خارج از رحم در چه افرادی بیشتر است؟

اگر کسی بارداری خارج از رحم قبلی داشته باشد، 3 تا 8 برابر ریسک بیشتری دارد که بارداری خارج از رحم در او ایجاد شود. عمل‌های جراحی که روی لوله‌ها برای درمان بارداری خارج از رحم انجام می شود نیز فاکتور خطری برای بارداری فعلی به حساب می‌آیند و احتمال بارداری خارج از رحم را حدود 3 برابر افزایش می‌دهند. سابقه نازایی و انجام IVF نیز به عنوان فاکتورهای خطر برای بارداری خارج از رحم به حساب می‌آیند. فردی که سابقه نازایی دارد ممکن است یک زمینه در لوله‌هایش داشته باشد و به همین علت نازا باشد یا دیر حامله شود و حالا که حامله شده است، چون این فاکتور در لوله وجود دارد، می‌تواند باعث ایجاد بارداری خارج از رحم شود. استفاده از داروهایی که برای ایجاد بارداری مصرف می‌شوند،‌ هم ممکن است ریسک بارداری خارج از رحم را افزایش دهند. از روش‌های جلوگیری از بارداری در مورد IUD باید دانست که هر گاه فردی با داشتن IUD باردار شد، چون IUD می‌تواند جلوی بارداری داخل رحم را بگیرد، ولی نمی‌تواند جلوی بارداری خارج از رحم را بگیرد، بنابراین کسی که IUD دارد، وقتی حامله می‌شود، باید حتما از نظر بارداری خارج از رحم بررسی شود. از فاکتورهای خطر دیگری که وجود دارد سیگار کشیدن است. افرادی که سیگار مصرف می‌کنند، هر چه میزان سیگار مصرفی بالاتر باشد، ریسک بارداری خارج از رحم افزایش می‌یابد.در کسانی که سابقه سیگار کشیدن دارند، 2 تا 3 برابر افزایش ریسک بارداری خارج از رحم وجود دارد. به این مورد قلیان را نیز باید اضافه کرد که شاید بیشتر از سیگار مشکل ساز است.

بارداری خارج از رحم چه علائمی دارد؟

مهمترین علامت بارداری خارج از رحم درد شکم و خونریزی در سه ماهه اول بارداری است.لوله‌ها محلی هستند که قدرت باز شدن زیاد ندارند و بنابراین به محض اینکه سلول تخم داخل لوله‌ها قرار می‌گیرد و لانه‌گزینی می‌کند و شروع به رشد می کند،چون سایز آن بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود لوله دیگر جای مناسبی نیست و بنابراین می‌تواند لوله را پاره کند. همین رشد و گسترشی که در لوله پیدا می‌کند، باعث می‌شود که فرد احساس درد داشته باشد، به این ترتیب درد یکی از علائم مهم است.در سه ماهه اول بارداری، خونریزی واژینال به هر میزان می‌تواند اتفاق بیفتد. تقریبا ۶ تا ۸ هفته بعد از اولین روز آخرین قاعدگی ممکن است که علائم بالینی بارداری خارج از رحم خودش را نشان بدهد، ولی بر حسب مکانی که لانه‌گزینی انجام شده، اگر در قسمت‌های باریک لوله باشد، ممکن است زودتر علائم نشان داده شوند، ولی اگر در خارج از رحم مانند تخمدان، داخل شکم یا احیانا گوشه رحم یا ناحیه بینابینی لوله باشد،‌ دیرتر خود را نشان می‌دهد.

دردی که در رابطه با بارداری خارج از رحم وجود دارد، معمولا در ناحیه لگن است و بر حسب اینکه بارداری در کدام طرف قرار گرفته باشد، ممکن است درد بیشتر در آن طرف احساس شود.هر خانمی که در سه ماهه اول بارداری با خونریزی یا درد مراجعه کند، حتما محل قرار گیری بارداری باید مشخص شود.