اضطراب جدایی در کودکان، چگونه مدیریتش کنید؟
کودکان شخصیت‌های متفاوتی دارند، بنابراین برخی از آنها حمله‌های شدیدتری از اضطراب جدایی را تجربه می‌کنند.
اغلب کودکان شیرخوار یا نوپا در مراحل خاصی از زندگی‌شان، نسبت به جدا شدن از یکی از والدینشان یا احتمال این جدایی، اضطرابی واقعی را نشان می‌دهند و آشفته می‌شوند. به این احساس اضطراب، اضطراب جدایی می‌گویند که یک مرحلهٔ کاملاً طبیعی از رشد عاطفی کودک است. در این مطلب می‌توانید با مفهوم و علت اضطراب جدایی، سن وقوع اضطراب جدایی در کودک، راهکارهای کمک به کودک در طول اضطراب جدایی، ارزیابی رفتار والدین برای جدایی از کودک، چگونگی آمادگی کودک برای کنار آمدن با جدایی، کنار آمدن با چسبیدن کودک به والدین و مدیریت اضطراب جدایی کودک در طول شب آشنا شوید.
مفهوم و علت اضطراب جدایی
اضطراب جدایی مرحله‌ای طبیعی از رشد عاطفی کودک است و زمانی شروع می‌شود که کودکان کم‌کم تشخیص می‌دهند که افراد و اشیا حتی زمانی که حضور ندارند همچنان وجود دارند که این مفهوم را پایداری شیء می‌نامند.
اگر از دیدگاه علم تکامل به اضطراب جدایی نگاه کنید نیز منطقی است، زیرا یک کودک بی‌دفاع به طور طبیعی از جدا شدن از کسی که از او مراقبت و محافظت می‌کند ناراحت و آشفته می‌شود. از بسیاری جهات، رویکردهایی که به کودکان و اضطراب وجود دارد مبتنی بر فرهنگ است. کشورهای غربی تمایل دارند که از همان سن پایین روی استقلال کودک تأکید کنند اما در بسیاری از دیگر فرهنگ‌ها، کودکان در سال اول زندگی‌شان به ندرت از مادرشان جدا می‌شوند.
ریشه و منشأ این مرحله از رشد هرچه که باشد، اضطراب جدایی برای والدین و کودک هر دو ناراحت‌کننده است اما نکتهٔ مهم و آرامش‌بخش این است که اضطراب جدایی گذراست و شما می‌توانید کارهایی برای کنترل و مدیریت آن انجام دهید، پس در این مقطع زمانی بهتر است سعی کنید به جای غصه خوردن، از این حس شیرین و خوشایند که شما برای کودکتان مهم‌تر از هر کسی هستید لذت ببرید.
سن وقوع اضطراب جدایی در کودک
کودکان می‌توانند علائم اضطراب جدایی را از شش یا هفت ماهگی هم نشان دهند، اما برای بیشتر کودکان این اضطراب در فاصلهٔ ۱۰ تا ۱۸ ماهگی به اوج خود می‌رسد و تا سه سالگی هم می‌تواند ادامه یابد. در بیشتر موارد، اضطراب جدایی زمانی بروز می‌کند که شما کودک را ترک می‌کنید تا به سر کار بروید یا در خارج از خانه کاری را انجام دهید. کودک شما می‌تواند اضطراب جدایی را شب‌ها، یعنی وقتی در رختخواب خوابانده شده است و شما در اتاق کناری هستید نیز تجربه کند. اضطراب جدایی معمولاً وقتی کودکان به دو سالگی می‌رسند کاهش پیدا می‌کند.
راهکارهای کمک به کودک در طول اضطراب جدایی
کارهایی وجود دارد که شما می‌توانید برای کمک به کودک در طول مرحلهٔ اضطراب جدایی انجام دهید. برخی از این راهکارها شامل موارد زیر است:
نگهداری از کودک را به افراد آشنا بسپارید:
اگر مجبورید کودکتان را مثلاً برای برگشتن به سر کار ترک کنید، بهتر است او را نزد کسانی مثل پدرش، مادربزرگ یا خاله بگذارید که برایش آشنا هستند. کودک شما باز هم اعتراض خواهد کرد اما وقتی چهره‌های آشنایی در اطرافش هستند ممکن است راحت‌تر با نبود شما کنار بیاید.
زمان ترک کردن کودک را کم‌کم بیشتر و اضافه کنید:
کودکتان را برای دوره‌های ۱۵ دقیقه‌ای پیش کسی که خوب می‌شناسد بگذارید. سپس ۱۵ دقیقه را به تدریج به یک ساعت برسانید. کودک کم‌کم یاد می‌گیرد که شما همیشه برمی‌گردید و دیگر اضطراب مضاعف حضور یک شخص غریبه را هم نخواهد داشت.
بگذارید کودک ابتدا مراقبان جدیدش را بشناسد:
اگر لازم است کودکتان را نزد کسی مثل پرستار بچه بگذارید که نمی‌شناسد، به او فرصت بدهید که چند بار وقتی هنوز شما هم حضور دارید با مراقب جدیدش آشنا شود.
پرستار یا مهدکودک را دوباره ارزیابی کنید:
اگر وقتی کودک را ترک می‌کنید، او هنوز هم عصبی و گریان است، شاید آن پرستار یا مهدکودک برای او مناسب نباشند. بنابراین این موضوع را برای تجدید نظر و بررسی مجدد نیز در نظر بگیرید.
سعی کنید عادی‌تر رفتار کنید:
کارهای شما نشان می‌دهد که ترک کردن او موضوع خاصی نیست و شما خیلی زود برمی‌گردید. یک بغل کردن کوتاه و بوسیدن می‌تواند برای یک کودک نگران تأثیر فوق‌العاده‌ای داشته باشد، پس این کار را امتحان کنید.
یک خداحافظی روتین داشته باشید:
یک مراسم خوشایند و کوتاه برای خداحافظی کردن از کودک ایجاد کنید و هر بار که کودک را ترک می‌کنید آن را انجام دهید. مراسم روتین به کودک کمک می‌کند که بتواند به شما و به توانایی خودش برای غلبه بر اضطراب جدایی اعتماد کند. پس یک جمله مثل «فعلاً خداحافظ عزیزم» معمولی را امتحان کنید تا کودکتان کم‌کم به آن عادت کند.
ارزیابی رفتار والدین برای جدایی از کودک
کودکان شخصیت‌های متفاوتی دارند، بنابراین برخی از آنها حمله‌های شدیدتری از اضطراب جدایی را تجربه می‌کنند. اگر کودک شما با کمک اقدامات گفته‌شده در بالا آرام نمی‌شود، لازم است ارزیابی دوباره‌ای انجام دهید و راهکارهای خود برای خداحافظی با کودک را دوباره ارزیابی کنید، چون ممکن است اشتباه از خود شما باشد! به عنوان مثال ببینید کدام یک از کارهای زیر را انجام می‌دهید و در رفع آن کوشا باشید:
- آیا وقتی کودک حواسش نیست از خانه بیرون می‌روید؟ این کار را نکنید!
- آیا موقع خداحافظی خودتان عصبی و نگران هستید؟ این کار را نکنید!
- آیا تا زمانی که در دیدرس کودک هستید در حال دست تکان دادن هستید؟ این کار را نکنید!
- آیا موقع خداحافظی از کودکتان بغض یا گریه می‌کنید؟ این کار را نکنید!
چگونگی آمادگی کودک برای کنار آمدن با جدایی
مثل هر تغییر دیگری، به کودک فرصت بدهید که به تدریج با آن کنار بیاید. خواه او را نزد یکی از اعضای خانواده‌تان می‌گذارید و خواه یک پرستار بچه، می‌توانید از قبل پیشنهادهای زیر را در خانه امتحان کنید:
بگذارید کودک به اتاق امن دیگری برود:
اگر کودک شما را ترک کند، راحت‌تر می‌تواند با غیبت شما کنار بیاید. اجازه دهید چهار دست‌وپا و به تنهایی به یک اتاق دیگری برود که اگر در آن اتاق مدت کوتاهی بدون نظارت باشد خطری برای او وجود نداشته باشد، چند دقیقه صبر کنید و بعد به دنبالش بروید.
شما از اتاق بیرون بروید:
شما می‌توانید به کودکتان بگویید که می‌خواهید از اتاق بیرون بروید، می‌خواهید مثلاً به آشپزخانه بروید و برمی‌گردید. با این کار، کودکتان یاد می‌گیرد که وقتی شما برای یک یا دو دقیقه بیرون می‌روید همه چیز خوب خواهد بود و شما همیشه برمی‌گردید.
به او فرصت آشنایی با وضعیت‌های جدید را بدهید:
وقتی پرستار بچه می‌گیرید، قبل از اینکه آنها را با هم تنها بگذارید از پرستار بخواهید که چند بار بیاید و در حینی که خودتان حضور دارید با کودک آشنا شود و با او بازی کند. اولین باری که می‌خواهید کودک را نزد پرستار بگذارید و خودتان بیرون بروید هم از او بخواهید که نیم ساعت زودتر بیاید تا او و کودک قبل از بیرون رفتن شما کاملاً با هم سرگرم شده باشند. اگر کودکتان را در خانهٔ یک دوست یا یکی از اقوام می‌گذارید نیز همین رویکرد را در پیش بگیرید و زودتر به آنجا بروید تا کودک با آن شخص بیشتر خو بگیرد و احساس راحتی کند.
همیشه خداحافظی کنید:
وقتی کودک را ترک می‌کنید او را بغل کنید و ببوسید. به او بگویید کجا می‌روید و کی برمی‌گردید اما مراسم خداحافظی را طولانی نکنید و در مقابل وسوسهٔ یواشکی خارج شدن مقاومت کنید، زیرا مطمئن باشید کودکتان حتماً ناراحت می‌شود اگر فکر کند شما ناگهان ناپدید شده‌اید.
قضیه را جدی نکنید:
کودکتان نسبت به احساسات شما حساس و همدل است، در نتیجه اگر کودکتان شروع به گریه کرد شما سعی کنید جلوی او گریه نکنید یا خودتان را ناراحت نشان ندهید تا هر دوی شما کم‌کم بر این ناراحتی غلبه کنید. خواهید دید که به مرور اشک‌های فرزندتان قبل از اینکه شما از حیاط بیرون بروید خشک می‌شود.
به جای چند بار، یک بار بیرون بروید:
اینکه چند بار از در خانه یا مهدکودک بیرون بروید و دوباره برگردید که ببینید حال کودک چطور است، کار را برای شما، کودک و پرستار یا تمام مراقبان دیگر سخت‌تر خواهد کرد، پس سعی کنید یک بار خداحافظی کنید و بروید.
ابتدا یک دوری آزمایشی را امتحان کنید:
اولین دوری از کودک را به یک ساعت یا کمتر محدود کنید. همچنان که شما و کودکتان با پرستار یا مهدکودک بیشتر آشنا می‌شوید می‌توانید طول این بیرون رفتن‌ها را بیشتر کنید.
کنار آمدن با چسبیدن کودک به والدین
اضطراب جدایی می‌تواند برای والدین هم سخت باشد، به ویژه اگر وقتی کودک را ترک می‌کنند او هیستریک می‌شود یا به نظر می‌رسد که یکی از والدین را به دیگری ترجیح می‌دهد. شما ممکن است از اینکه کودکتان را پیش کس دیگری می‌گذارید احساس گناه کنید و وقتی جدا هستید نگران او باشید. اگر هم کودک بخواهد دائماً به او توجه کنید ممکن است کلافه و فرسوده شوید یا حتی احساس خشم کنید. داشتن این احساسات طبیعی است، پس مرتب به خودتان یادآوری کنید که:
- اضطراب جدایی طبیعی و موقتی است.
- کودکتان دارد یاد می‌گیرد که به شما اعتماد کند.
- کودک در حال کسب مهارت‌هایی است که او را از شما مستقل می‌کند.
- هرچند ممکن است خیلی کلافه شده باشید اما به یاد داشته باشید که اضطراب جدایی نشانه‌ای از دلبستگی عاطقی و سالم کودکتان به شماست.
مدیریت اضطراب جدایی کودک در طول شب
گاهی هم ترس کودک از جدایی شما در شب برای او کاملاً واقعی است، بنابراین بهتر است سعی کنید ساعت‌های قبل از خواب تا جای ممکن تسکین‌دهنده، آرام و سرگرم‌کننده باشند و قبل از خواب وقت بیشتری را به کودک اختصاص دهید. برایش کتاب بخوانید، او را در آغوش بگیرید و با هم ترانه‌ای را زمزمه کنید.
اگر پس از اینکه کودک را در رختخوابش گذاشتید برای دیدن شما گریه کرد، ایرادی ندارد که برای اطمینان خاطر او و اطمینان خاطر خودتان که او حالش خوب است پیشش بروید، اما این دیدارها باید کوتاه و بدون هیجان باشد تا کودک یاد بگیرد که بدون کمک زیادی از سوی شما به خواب برود.
منبع:
مادر شو
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼