عوارض اضافه وزن در بارداری، کدامند؟

خطر ابتلا به نقایص مادرزادی و مرگ مادر یا نوزاد می‌شود. شما می‌توانید اضافه وزن را بر اساس شاخص توده بدنی (BMI) مشخص کنید.
داشتن دوران بارداری سالم یکی از دغدغه‌های زنانی است که قصد بارداری دارند. اضافه وزن در دوران بارداری می‌تواند عوارض جدی برای مادر و نوزاد به همراه داشته باشد. درصورتی که اضافه وزن دارید و قصد دارید باردار شوید ممکن است متخصص زنان و زایمان از شما بخواهد تا وزنتان را کاهش دهید. در این مقاله به بررسی عوارض اضافه وزن در بارداری برای مادر و کودک، میزان افزایش وزن مجاز در بارداری و نکاتی برای کنترل وزن در بارداری می‌پردازیم.

عوارض اضافه وزن در بارداری برای مادر و کودک
داشتن اضافه وزن در بارداری می‌تواند خطرات و عوارض جدی برای مادر و نوزاد به همراه داشته باشد، برخی از این عوارض عبارتند از:
۱. دیابت در بارداری
دیابت یکی از مهمترین عوارض اضافه وزن در بارداری خواهد بود. احتمال ابتلا به دیابت در زنانی که اضافه وزن دارند ۴ برابر بیشتر است. دیابت بارداری احتمال رشد بیش از حد جنین، وزن بالای کودک هنگام تولد، سقط جنین و ... را افزایش می‌دهد.
۲. مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی
اضافه وزن در بارداری احتمال مسمومیت بارداری را تا ۲ برابر افزایش می‌دهد. مشخصه اصلی این عارضه فشار خون بالا است که احتمال لخته شدن خون، سکته مغزی و زایمان زودرس را افزایش می‌دهد.
۳. نیاز به سزارین و عوارض احتمالی آن
زنانی که دارای اضافه وزن در بارداری هستند، نیروی عضلانی کافی برای به دنیا آوردن طبیعی کودک را ندارند، علاوه بر این رسوبات چربی اضافی در کانال خروجی، به دنیا آمدن کودک از طریق آن را مشکل می‌کند. اگر می‌خواهید زایمان طبیعی داشته باشید باید وزن خود را در سطح نرمال نگه دارید. برای زنان با وزن نرمال، دارای اضافه وزن و چاق احتمال سزارین به ترتیب ۱۱، ۱۸ و ۴۳ درصد است. علاوه بر این زنان چاقی که سزارین انجام می‌دهند عوارضی همچون لخته شدن خون، خونریزی و عفونت بعد از جراحی در آن‌ها بیشتر مشاهده می‌شود.
۴. وقفه تنفسی یا آپنه خواب
یکی دیگر از عوارض اضافه وزن در بارداری وقفه تنفسی یا آپنه خواب است. این اختلال باعث می‌شود تا تنفس به طور مکرر در خواب متوقف شود. در صورت اختلال در خواب شبانه در طی روز احساس خستگی و بی حالی می‌کنید. همچنین آپنه خواب احتمال ابتلا به پره اکلامپسی و عارضه‌های دیگر را افزایش می‌دهد.
۵. خطر ابتلا به نقایص مادرزادی
در زنانی که دارای اضافه وزن در بارداری هستند خطر ابتلا به اسپینا بیفیدا (تشکیل نشدن کامل مهره‌های روی نخاع در جنین) ۲ برابر زنان دارای وزن نرمال است. همچنین احتمال ابتلا به سایر نقایص مادرزادی همچون لب شکری، نقص قلب و هیدروسفالی (دور سر بزرگ) به ترتیب ۲۰، ۳۰ و ۳۰ درصد بیشتر است.
۶. تغییرات در سونوگرافی جنین
مشکل شدن تشخیص نقایص مادرزادی توسط سونوگرافی یکی دیگر از عوارض اضافه وزن در بارداری است. معاینات جنین در دوران بارداری توسط سونوگرافی انجام می‌شود، در صورتیکه بافت چربی شکم بیشتر از ۷.۵ سانتی متر باشد، امواج صوتی توانایی نفوذ در آن را ندارند و اضافه وزن در بارداری بر کیفیت سونوگرافی تاثیر می‌گذارد. در صورت داشتن اضافه وزن به متخصص خبره سونوگرافی مراجعه کنید و یا از دستگاه سونوگرافی با تجهیزات بیشتر استفاده کنید.
۷. علائم روانی و سایر مشکلات بارداری
حتی علائم روانی و ناراحتی‌های بارداری در زنان دارای اضافه وزن بیشتر است. درد یا سوزش معده، سندروم تونل کارپال، کمردرد، درد لگن و سردرد برخی از این مشکلات هستند.
۸. سقط جنین
سقط جنین یکی از خطرات و عوارض جدی چاقی و از شایع‌ترین عوارض اضافه وزن در بارداری است.
۹. ماکروزومی یا درشت شدن بیش از حد کودک
اضافه وزن در بارداری احتمال اینکه کودکتان در زمان تولد بیش از حد درشت باشد را افزایش می‌دهد که باعث افزایش سندروم متابولیک و پیداکردن اضافه وزن در کودکی می‌شود.
۱۰. مرگ مادران و نوزادان
چاقی یکی از عوامل مهمی است که باعث مرگ مادران یا نوزادان در زمان زایمان می‌شود. دو سوم مرگ و میر مادران در زمان زایمان مربوط اضافه وزن است.
BMI یا شاخص توده بدنی نشان می‌دهد که شما نسبت به قدتان وزن سالمی دارید یا نه. BMI از حاصل تقسیم وزن (کیلوگرم) بر مجذور قد (برحسب متر) بدست می‌آید. BMI به شرح زیر است:
- ۱۸.۵ یا کمتر: کاهش وزن
- بین ۱۸.۵ و ۲۵: وزن سالم
- بین ۲۵ تا ۳۰: اضافه وزن
- بیش از ۳۰: چاق
داشتن وزن مناسب در بارداری نه تنها عوارض احتمالی بارداری را کاهش می‌دهد بلکه کمک می‌کند تا بعد از بارداری سریعتر به وزن ایده آلتان برسید. مقدار اضافه وزن مجاز در بارداری بر اساس BMI یا شاخص توده بدنی محاسبه شده قبل از بارداری عبارت است از:
-مادران کم وزن: ۱۲ تا ۱۸ کیلوگرم
-مادران با وزن نرمال: ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم
-مادران دارای اضافه وزن: ۷ تا ۱۱.۵ کیلو
-مادران چاق: ۷ کیلو
اگر مادران باردار وزنشان کم‌تر یا بیشتر از مقدار ذکر شده باشد، برای آن‌ها عوارضی به دنبال دارد.

۱. مصرف ویتامین‌ها و کاهش وزن قبل از بارداری
در صورتیکه دارای اضافه وزن هستید قبل از بارداری ممکن پزشکتان مصرف برخی از ویتامین‌ها را به شما توصیه کند، همچنین ممکن است از شما بخواهد تا با مراجعه به یک متخصص رژیم غذایی وزن خود را کاهش دهید و به وزن نرمال برسید.
۲. رژیم غذایی مناسب
حفظ رژیم غذایی سالم یکی از مهم‌ترین راه‌های بارداری سالم است. جنین در حال رشد در شکم مادر در سه ماهه اول به ۵۰ کالری و تا پایان بارداری تنها به ۳۰۰ کالری اضافه نیاز دارد. مصرف کالری بیشتر احتمال ابتلا به اضافه وزن و عوارض آن در بارداری را افزایش می‌دهد. در صورتیکه به دیابت بارداری مبتلا هستید، ممکن است پزشک از شما بخواهد تا کالری کمتری مصرف کنید. همچنین در طول بارداری به مقدار بیشتری فولیک اسید، کلسیم، آهن و سایر مواد مغذی نیاز دارید که باید مواد غذایی حاوی آنها را به رژیم غذاییتان اضافه کنید.
۳. ورزش و فعالیت
ورزش‌هایی همچون پیاده روی، شنا، ایروبیک و دوچرخه سواری می‌تواند به شما کمک کند تا وزن خود را در بارداری نرمال نگه دارید. همچنین از نشستن طولانی مدت در مقابل تلویزیون و بی تحرکی اجتناب کنید. داشتن فعالیت ورزشی برای مادر یا جنین خطرناک نیست، در صورتیکه می‌خواهید در طی بارداری فعالیت ورزشی را شروع کنید، در ابتدا به مدت ۱۵ دقیقه و سه بار در هفته باشد و به تدریج مقدار آن را تا ۳۰ دقیقه در روز افزایش دهید.