نارسایی دهانه رحم در بارداری، عوامل و درمان

نارسایی دهانه رحم چیست؟ در دوران بارداری، رشد جنین موجب فشار بر دهانه رحم می شود. این فشار می تواند پیش از آمادگی جنین برای تولد، منجر به باز شدن دهانه رحم شود. این عارضه نارسایی دهانه رحم یا ضعف دهانه رحم نام دارد که می تواند به سقط یا زایمان زودرس منتهی شود. اما بطور کلی این عارضه در هر ۱۰۰ بارداری تنها در ۱ بارداری وجود دارد. تنها هدف بارداری، به سلامت رساندن جنین به ماه نهم است. البته دلیل اکثر سقط ها در سه ماهه اول بارداری، ناهنجاری های کروموزومی است. اما در سه ماهه دوم و سوم، نارسایی دهانه رحم دلیل عمده از دست رفتن بارداری بشمار می آید. اما خوشبختانه بر طبق گزارشات، این عارضه به هیچ عنوان متداول نیست.

علت ضعف دهانه رحم چیست؟
ضعف و نارسایی دهانه رحم علل متعددی دارد. تعداد بسیار کمی از بانوان به‌طور مادرزادی دچار این مشکل هستند و در معاینه توسط متخصص زنان قبل یا در طول بارداری متوجه این مشکل می‌شوند. یکی از دلایل نسبتاً شایع در بروز نارسایی دهانه رحم، زایمان های سخت است. وقتی جنین درشت است احتمال آسیب به دهانه رحم و جدا شدن فیبرهای ماهیچه‌ای آن از یکدیگر وجود دارد. از دیگر دلایل می‌توان به سقط جنین بعد از ۲ ماهگی یا زایمان جنین مرده اشاره کرد. در برخی موارد پزشک برای خارج کردن بقایای جنین بعد از سقط معمولاً از وسایل جراحی کمک می‌گیرد تا دهانه رحم را باز کند. در برخی موارد این دستکاری باعث ایجاد اختلال در قدرت انبساط و انقباض دهانه رحم شده و در نهایت دهانه رحم در اثر انقباضات مکرر رحم یا خستگی شدید مادر باز می‌شود و روند بارداری را با اختلال مواجه می کند.

علت ایجاد نارسایی دهانه رحم
هر یک از دلایل زیر می تواند موجب ایجاد این عارضه شود:
- سابقه جراحی دهانه رحم
- آسیب دیدگی در زایمان قبلی
- شکل غیرطبیعی رحم یا دهانه رحم بدلیل نقص مادرزادی
- سابقه آسیب یا جراحت دهانه رحم مانند عمل کورتاژ (به دلیل سقط)
- استفاده از داروی دی‌اتیل‌استیل بسترول

تشخیص ضعف دهانه رحم
نارسایی یا ضعف دهانه رحم در معاینات بارداری بطور مرتب بررسی نمی شود، به همین دلیل معمولاً تنها پس از سقط در سه ماهه دوم یا سوم مشخص می شود. اما می توان با انجام یک سونوگرافی پیش از بارداری یا در اوایل بارداری، از احتمال خطر نارسایی دهانه رحم یا عوامل محرک آن مطلع شد. پزشک شما می تواند این عارضه را بوسیله معاینه داخلی و یا سونوگرافی تشخیص دهد. در سونوگرافی میزان گشادی و طول دهانه رحم اندازه گیری می شود.
ضعف یا نارسایی دهانه رحم تقریباً در 1تا 2 درصد بارداری ها رخ می دهد. ولی با این حال می توان گفت که نارسایی دهانه رحم دلیل 25 درصد از سقط های سه ماهه دوم بشمار می رود.

درمان نارسایی دهانه رحم یا ضعف دهانه رحم چیست؟
برای درمان این عارضه در دوران بارداری می توان طی یک عمل جراحی، دهانه رحم را بست. این جراحی دوخت دهانه رحم یا عمل سرکلاژ نام دارد و معمولاً بین هفته های ۱۶-۱۴ بارداری انجام می شود. و برای جلوگیری از بروز مشکل در زمان زایمان، بخیه های دوخت بین هفته های ۳۸-۳۶ بارداری برداشته می شوند. با این حال کشیدن بخیه ها و باز کردن دهانه رحم منجر به زایمان فوری نمی شود.

دوخت دهانه رحم یا عمل سرکلاژ
از آنجایی که اگر دهانه رحم ضعیف باشد و یا دچار «نارسایی دهانه رحم» شده باشد، احتمال تولد نوزاد پیش از موعد زایمان افزایش می یابد، چرا که دهانه رحم بسیار زوردتر از زمان مشخص باز می شود. در این شرایط پزشک می تواند برای پیشگیری از تولد زودهنگام، دهانه رحم را بدوزد.
عمل سرکلاژ یا دوخت دهانه رحم برای جلوگیری از تغییرات دهانه رحم استفاده می شود تا از زایمان زودرس پیشگیری شود. بسته بودن دهانه رحم کمک می کند که جنین تا هفته 38-37 بارداری درون رحم باقی بماند و احتمال سقط کاهش یابد.
در صورت بروز موارد زیر، دوخت دهانه رحم کارساز نیست:
- اگر نارسایی و ضعف دهانه رحم شدت یافته باشد
- اگر دهانه رحم ۴ سانتی متر باز شده باشد
- اگر کیسه آب پاره شده باشد
عوارض دوخت دهانه رحم عبارتند از:
- پارگی رحم
- خونریزی شدید زایمان
- مشکلات مثانه
- پارگی دهانه رحم
- زایمان زودرس
- پارگی زودرس کیسه آب
احتمال بروز این مشکلات بسیار پایین است، بطوریکه بیشتر پزشکان بر این باورند که دوخت دهانه رحم می تواند جان جنین را نجات دهد، به همین دلیل ارزش رویارویی با مشکلات احتمالی را دارد.