واریس در دوران بارداری، پیشگیری و درمان

واریس از جمله بیماری‌هایی است که علاوه بر ظاهر ناخوشایندی که به پوست شما می دهد گاهی می تواند آزار دهنده و دردناک نیز باشد. این مشکل برای مادران در دوران بارداری شیوع بیشتری دارد. دلیل بروز آن‌هم تغییرات هورمونی است که روی قطر دیواره رگ‌ها تاثیر گذاشته و سبب نازکی آنها می‌شود. به طور کلی ۲/۱ بانوان از مشکلات عروقی رنج می‌برند و این مسئله با علائمی نظیر سنگینی پاها، تورم و حتی واریس همراه است. مصرف داروهای جلوگیری از بارداری، ناباروری و یائسگی همگی خطر بروز مشکلات عروقی را بیشتر می‌کنند. البته سبک زندگی نیز در این میان بی‌تاثیر نیست. ایستادن‌های طولانی مدت یا نشستن‌های مداوم در بروز واریس نقش مهمی دارند.

چرا در بارداری خطر ابتلا به واریس بیشتر می‌شود؟
در درجه اول تغییرات هورمونی بارداری دخیل هستند. اما در دوران بارداری، نه تنها میزان ترشح هورمون‌ها افزایش می‌یابد، بلکه شبکه‌های عروقی و سلول‌های خونی بیشتری هم ساخته می‌شوند که به دیواره رگ‌ها فشار آورده و سبب پارگی آنها می‌شوند. از سوی دیگر با بزرگ شدن رحم، فشار بیشتری به لگن و پاها وارد می‌شود و این فشارها موجب افزایش اتساع عروق می شوند و احتمال ابتلا به واریس در دوران بارداری را افزایش می‌دهند.

پیشگیری از واریس در بارداری
در مادرانی که قبل از بارداری علائم مشکلات عروقی وجود داشته است، احتمال بروز واریس بیشتر است. تعدد بارداری یا بارداری دوقلویی یا چندقلویی نیز این احتمال را افزایش می‌دهد. برای پیشگیری واریس در دوران باردای ۲ توصیه کلی وجود دارد: اگر قبل از بارداری مشکل عروقی نداشته‌اید، محتاط باشید، اما اگر زمینه ابتلا به این مشکل را دارید سعی کنید علائم را تسکین داده و از تشدید آنها پیشگیری کنید. برای پیشگیری از واریس یا کاهش عوارض آن در دوران بارداری به نکات زیر بیشتر توجه کنید:
- حمام خیلی گرم یا حمام آفتاب نگیرید.
- مراقب اضافه وزنتان باشید.
- برای مدت طولانی در یک وضعیت ثابت نمانید و جابجا شوید.
- از منابع گرمایی مانند بخاری و رادیاتور دور باشید.
- به مدت زیاد سر پا نیاستید.
- برای طولانی مدت ننشینید.
- پاهایتان را روی هم نیاندازید.
- کفش پاشنه‌دار بالای ۳ سانت نپوشید.
- هنگام خواب پاها را کمی بالاتر از سطح زمین قرار دهید.
- پاها را از پایین به بالا آنها ماساژ دهید.
- از جوراب‌های مخصوص واریس استفاده کنید.
- مصرف حداقل ۱/۵ تا ۲ لیتر آب را در طول روز فراموش نکنید.
اگر با این وجود علائم واریس شدید شدند، صبور باشید زیرا در 60 درصد موارد واریس بارداری بعد از زایمان رفع می‌شود. اما اگر این مسئله پس از گذشت 6 ماه پس از زایمان بهبود نیافت با متخصص مربوط مشورت کنید.

واریس چه خطراتی در دوران بارداری دارد؟
اگر واریس در دوران بارداری شدت یابد و بدون درمان رها شود، می تواند منجر به زخم واریسی و فلبیت شود. فلبیت در واقع به تشکیل لخته خونی گفته می‌شود که می‌تواند سبب گرفتگی عروق شود. زخم واریسی نیز به تغییرات پوستی در ناحیه مچ پا اطلاق می‌شود. فردی که سال‌ها مبتلا به واریس باشد، پوستش در ناحیه مچ پا کم‌کم قهوه‌ای می‌شود، این علامت ضعیف شدن بافت این ناحیه است. زمانی که بافت ضعیف شود زخمی بروز می‌کند که بهبود آن ماه‌ها طول می‌کشد. بنابراین قبل از بروز این زخم باید به متخصص مراجعه کرد و در درمان واریس در دوران بارداری به هنگام اقدام کرد.

آیا واریس ارثی است؟
بله. زمینه ارثی و ژنتیکی نیز در بروز واریس دخالت دارد. در صورتی که هر ۲ پدر و مادر مبتلا به واریس باشند، احتمال بروز این بیماری در کودک ۹۰ درصد خواهد بود. در صورتی‌که دختری مادرش مبتلا به واریس است، بهتر است به منظور پیشگیری قبل از بارداری با متخصص مشورت کند.

آیا می توان با تغذیه از واریس بارداری پیشگیری کرد؟
هدف اصلی پیشگیری از بروز تورم، احتباس آب و تقویت دیواره عروق است. برنامه غذایی در دوران بارداری می تواند به پیشگیری از واریس کمک بسیاری کند. برای این منظور باید از مصرف مواد غذایی چرب و شور بویژه گوشت‌های پُرچرب و صنعتی مانند سوسیس، کالباس، ژامبون خودداری کرد. مواد غذایی شیرین و تصفیه شده نیز برای مادران باردار مبتلا به واریس مضر هستند. برای تقویت دیواره عروق نیز مصرف ویتامین C که در میوه و سبزیجات تازه بویژه پرتقال، گریپ فروت، انبه، کیوی و میوه‌های سرخ، فلفل قرمز، گوجه و بروکلی موجود است و مصرف ویتامین E که در اسفناج، کلم سبز، مارچوبه، آواکادو، موز و میوه‌های خشک موجود است، توصیه می‌شود. ماهی نیز منبع غنی از امگا ۳ است به همین دلیل بهتر است ۲ یا ۳ بار در هفته مصرف شود.

آیا به کمک ورزش می‌توان از واریس بارداری پیشگیری کرد؟
بله، البته فعالیت‌هایی با شدت متوسط مثل پیاده روی آرام حداقل ۳۰ دقیقه در روز، شنا، یوگای بارداری، دوچرخه ثابت، پیلاتس بارداری می‌تواند در پیشگیری از واریس در دوران بارداری موثر باشند.

درمان واریس در دوران بارداری چیست؟
این مسئله به نوع واریس و محل آن بستگی دارد. اما بطور کلی برای افراد غیرباردار اولین درمان تزریق "اسکلروزان" در واریس است که سبب کاهش علائم می‌شود. روش دیگر شامل مجموعه از درمان‌هاست که زیر نظر پزشک انجام می‌شود و شامل استفاده از منابع نوری، برق درمانی یا سرما درمانی است. روش جراحی نیز وجود دارد و شامل برداشتن عروق واریسی می‌شود. درمان به کمک لیزر نیز پیشنهاد می‌شود، اما چندان موثر نیست.

اما فراموش نکنید که گاهی تمامی روش های درمانی انواع مشکلات و بیماری ها در دوران بارداری کاملاً متفاوت و منحصر بفرد هستند، زیرا باید به سلامت جنین نیز اهمیت داد. ازینرو برای درمان واریس در دوران بارداری ابتدا باید از روش های خانگی و سپس طبق توصیه های پزشک متخصص زنان و زایمان عمل کرد.

چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟
وقتی در دوران بارداری رگ های واریس دردناک می‌شوند و مانع انجام کارهای معمول روزانه مثل پیاده روی را می شوند باید به متخصص مراجعه و درمان‌ را آغاز کرد.