تربیت کودک منظم، نه ترفند عالی

شاید فکر می‌کنید، کودکی یک‌ ساله نیازی به نظم و ترتیب ندارد. شاید احساس می‌کنید، هنوز خیلی زود است که از قوانین و روش‌های تربیتی مختلف را روی او پیاده کنید. اما واقعیت این است که تربیت کودک منظم، سن و سال نمی‌شناسد. منظور از کودک منظم، کودکی نیست که وسایلش را سر جای خود می‌گذارد و خانه را نامرتب نمی‌کند. منظور کودکی است که انضباط و به اصطلاح غربی‌ها، دیسیپلین را یاد می‌گیرد. در ادامه از روش‌هایی برای‌تان خواهیم گفت که باعث می‌شود، این نظم و دیسیپلین به زندگی خانواده‌تان وارد شود.

۱. پرت کردن حواس کودک
زمانی که کودکتان بدقلق می‌شود و برای رسیدن به خواسته‌ای نامعقول، شروع به جیغ و داد می‌کند باید با روشی حواس او را پرت کنید. مثلا اگر در حال فریاد است و سعی دارد پاهایش را روی زمین بکوبد، کنار او بایستید و بخواهید به پرنده‌ای که روی شاخه نشسته نگاه کند، او را به سمت بازی کردن سوق بدهید یا با به کارگیری خلاقیت خود و متناسب با موقعیتی که در آن هستید، تلاش کنید تا حواس او را پرت کنید. شاید با این روش به طور ریشه‌ای، تربیت کودک منظم در دستور کارتان قرار نگیرد اما تمرینی ابتدایی برای جلوگیری از وقوع رفتارهای نامعقول اوست.

۲. وفاداری به قوانین
به قوانینی که وضع کرده‌اید، پای‌بند باقی بمانید. مثلا اگر با کودک قرار گذاشته‌اید که هیچ‌وقت قبل از وعده غذایی اصلی، تنقلات نخورد، هرگز از این قانون عدول نکنید. حتی یک روز هم قبل از غذا به او اجازه خوردن بیسکویت یا پفک قبل از غذا را ندهید. ایجاد یکپارچگی و انسجام در رفتارتان باعث می‌شود تا کودک بهتر قوانین را بپذیرد و او هم به آنها وفادار باقی بماند. رفتارهای صحیح، زمانی در افراد تثبیت می‌شوند که مدام تکرار شوند. وفاداری به قوانین به سادگی و بدون تمرین قابل دسترسی نخواهد بود.

۳. استفاده نکردن از عبارات منفی
روانشناسان معتقدند برای پرورش کودک منظم باید از عبارات مثبت در کلامتان بهره ببرید. برای مثال، زمانی که می‌خواهید به کودک بگویید با کفش روی فرش‌ها راه نرود به جای اینکه بگویید: نه، با کفش راه نرو! بهتر است بگویید: «سعی کن کفش‌هایت را قبل از رفتن روی فرش دربیاوری». به طور کلی اثری که کلمات مثبت روی فرد می‌گذارند بسیار بیشتر است. این نکته را نباید فراموش کنید. پس به جای استفاده از کلمات و عبارات منفی، مدام مثبت صحبت کنید و با استفاده از کلمه «نه»، کودکی لجباز تربیت نکنید.

۴. آموزش عملی بعضی رفتارها
یکی از بهترین روش‌ها برای تربیت کودک منظم یا همان کودکی که رفتار درست را می‌داند، آموزش عملی بعضی از رفتارهاست. مثلا اگر کودکتان با بچه‌های دیگر به خوبی رفتار نمی‌کند یا آنها را هل می‌دهد و کتک می‌زند، دستش را بگیرید و به سمت بچه‌های دیگر برده و با در آغوش گرفتن و بوسیدنشان به فرزندتان یاد بدهید که با دیگران چه رفتاری داشته باشد و چطور مهربانی و دوستی خود را به آنها ابراز کند. کودکان از رفتارهای عملی الگوبرداری می‌کنند. پس هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم می‌توانید رفتارهای مطلوب را در آنها نهادینه کنید.

۵. تشویق کودک
برای تثبیت رفتارهای خوب و مطلوب در فرزندتان از تشویق هم استفاده کنید. تشویق کردن هم باعث می‌شود که کودک متوجه ارزشمندی عملکرد مثبت خود شده و بعدا آن را تکرار کند. فرضا اگر کودکتان قبل از غذا دست‌هایش را می‌شوید حتما او را تشویق کنید. او را ببوسید، آفرین بگویید و هر روش دیگری که در نظر دارید. در این صورت، او در آینده هم به رفتار مثبت خود ادامه خواهد داد. تشویق برای همه افراد خوشایند است. پس از آن غافل نشوید.

۶. به کارگیری حس طنز و شوخی
برای تربیت کودک منظم همیشه نباید از روش‌های جدی بهره ببرید. یادتان باشد که طنز در ایجاد و القای رفتارهای مثبت به بزرگسالان هم کاربرد زیاد دارد چه برسد به کودکان. پس بهتر است، گاهی حس طنزتان را به کار بیندازید. برای مثال، اگر کودک در حمام، جیغ و داد می‌کند و نمی‌گذارد سرش را بشویید، یک فنجان با خود ببرید و سعی کنید با آن شروع به آب‌بازی کرده و بازی کنید. مثلا با هم مهمانی چای خیالی برگزار کنید و بعد فنجان‌های قهوه خیالی را به سر و صورت هم بپاشید و ضمن بازی و شادی و به کارگیری طنز در روند بازی، سر کودک را بشویید.

۷.استفاده از افعال معکوس
استفاده از افعال معکوس هم جواب می‌دهد. چگونه؟ مثلا اگر دختر یا پسر کوچکتان لجبازی می‌کند و غذایش را نمی‌خورد، به جای اینکه با او وارد بحث و درگیری شوید، به او خیلی آرام و ساده بگویید که بیاید و غذایش را بخورد. او می‌گوید، دوست ندارد و نمی‌آید. از اینجا به بعد دیگر به او اصرار نکنید. مثلا بگویید:‌ «بسیار خوب، من می‌روم داخل آشپزخانه و برمی‌گردم ولی تا زمانی که برگردم، دست به غذایت نزن». چنین افعال معکوسی، کودک نوپای شما را دعوت به خوردن می‌کند. کودکان در این سنین دوست دارند تا با انجام کاری که از آن منع شده‌اند، استقلال بیشتری در دنیا تجربه کنند. پس از این ترفند غافل نشوید.

در آخر
سعی کنید در تربیت کودک منظم خلاقیت داشته باشید. بازی کنید و رفتارهایی را در خلال بازی به او آموزش بدهید. یا مثلا در حین جیغ و داد او، نامش را اشتباهی صدا بزنید. با این کار فضا و جو را عوض کنید و بگذارید کودک کمی بخندد. یادتان باشد هیچ کودکی به خودیِ خود و بدون تلاش پدر و مادر و اطرافیانش به فردی منظم و خوش‌رفتار بدل نمی‌شود. پس اگر دوست دارید که کودکتان منظم و خوش‌رفتار باشد باید برای او وقت بگذارید و حوصله به خرج بدهید. تثبیت رفتارهای مطلوب به تمرین و ممارست نیاز دارد. تربیت کودک منظم چندان هم دشوار نیست. بلکه نیازمند آشنایی با ترفندهای مناسبی است که در هنگام بدقلقی کودک باید آنها را به کار بگیرید.