تربیت کودک منظم، چه اصولی دارد؟

در مقاله زیر (اصول فرزند پروری - بد رفتاری های کودک ۳ تا ۶ ساله - نامرتب بودن کودک) بد رفتاری های کودک را معرفی می کنیم و نکات کلیدی از زبان برترین روانشناسان حوزه کودک در خصوص نحوه برخورد مناسب مادر یا پرستار کودک با کودک در سنین پیش از دبستان پیشنهاد می شود.

پیش از این که کودکان به سن پیش دبستانی برسند ، برای این که مرتب باشند به کمک زیادی نیاز دارند اما در سن ۴_۳ سالگی ، بیشتر آنان شخصاً می توانند نظم و ترتیب را تا حدودی رعایت کنند.
اگر کودک ، اسباب بازی هایش را به اتاق نشیمن آورده چون بهم ریختگی فضاهای مشترک برای همه ناخوشایند است از او بخواهید پس از بازی ،اتاق نشیمن را به حالت اول برگرداند ،نه این که اول به سراغ اتاق کودک بروید و به خاطر نامرتب بودن اتاقش قیل و قال کنید.

_ چرا برخی کودکان نامرتب و شلخته هستند ؟
پخش و پلا کردن اسباب بازی ها و اشیاء در دور تا دور اتاق معمولاً قسمتی از بازی کودکان محسوب می شود و هنگام بازی ، پدیده ای قابل انتظار است.
مرتب کردن وسایل و اتاق برای کودک۳ تا ۶ ساله ممکن است کاری مشکل و یا خسته کننده باشد. اما اگر کودکان بداند همیشه کسی هست که به جای او همه چیز را مرتب کند ، هیچ وقت یاد نمی گیرد وسایلش را مرتب کند.

_ چگونه می توان به کودکان ، مرتب بودن را آموزش داد؟
۱- یک موقعیت نمونه ترتیب بدهید
با انجام دادن یک نمونه عملی ، به کودک نشان دهید چگونه از وسایلش مراقبت کند. به او اجازه دهید ببیند که شما چطور وسایل او را مرتب می کنید. کاری را که دارید انجام می دهید برای او توضیح بدهید به این ترتیب خود شما یک الگوی خوب برای کودک میشوید.
۲- طوری اسباب بازی ها را بگذارید که دسترسی کودک به آن ها آسان باشد.
اگر امکان دارد ، اسباب بازی ها را در قفسه های باز و کوتاه بگذارید نه در جعبه هایی که از بالا باز می شوند. چون پیدا کردن اسباب بازی هایی که در جعبه قرار دارند سخت است و موقع بازی ممکن است کودک همه اسباب بازی های درون جعبه را کف زمین پخش و پلا کند. در نتیجه برای مرتب کردن آن ها باید وقت بیشتری صرف شود.
۳- تصمیم بگیرید در چه زمانی کودک باید وسایل مرو به خودش را مرتب کند
وقتی می خواهید کودک لوازم را مرتب کند سعی کنید منتظر زنگ تفریح های معمول بازی او باشید . قطع کردن بازی کودک برای اینکه اتاق را منظم و مرتب کند او را ناراحت می کند و علاقه اش را به انجام کاری که مشغول بوده خیلی بیشتر می کند. زنگ تفریح ها معمولاً وقتی پیش می آید که کودک کارهای زیر را انجام می دهد:
- از محلی به محل دیگر می رود ( مثلاً برای بازی ، از یک اتاق به اتاق دیگر می رود )
- از یک بازی سراغ بازی دیگری می رود ( مثلاً از خاله بازی به نقاشی کردن می پردازد )
- بازی را قطع می کند تا خوراکی بخورد.
- آماده بیرون رفتن می شود.
نکته : اختصاص دادن دو یا سه زمان کوتاه برای مرتب کردن در طول روز ، بهتر از یک زمان طولانی در پایان روز است. معمولاً پیش دبستانی ها اگر کار به نظرشان خیلی زیاد و سخت نرسد بیشتر احتمال دارد که آن را انجام بدهند. در ضمن به خاطر داشته باشید اگر اسباب بازی ها روی زمین ولو بمانند احتمال حادثه هم وجود دارد.
۴- به کودک خبر بدهید که به زودی باید وسایلش را مرتب کند
وقتی زمان مرتب کردن نزدیک است ، به کودک بگویید باید کارش را تمام کند و ظرف چند دقیقه وسایل را مرتب کند . با گفتن چیزی که کودک را سر ذوق می آورد به او انگیزه بدهید.
" وقتی خانه سازی هایت را سر جایشان گذاشتی ، می توانی عصرانه ات را بخوری . "
۵- به آرامی به کودک بگویید که کارش را شروع کند
وقتی زمان مرتب کردن است ، به آرامی به او بگویید که شروع به جمع کردن اسباب بازی ها یا وسایل بازی اش کند. سعی کنید جمله ای که می گویید اختصاصی و راهنمای کودک باشد . مثلاً _ " آرزو جان ، لطفاً مدادها و خودکارهایت را در جامدادی بگذار " _ به جای اینکه بگویید _ لطفاً اینجا را مرتب کن.
۶- اگر لازم است یک بار دیگر به کودک هشدار بدهید
۱۰ _ ۵ ثانیه صبر کنید تا ببینید آیا کودک شما شروع به جمع و جور کردن می کند. اگر این کار را نمی کند ، جلو بروید و به او بگویید از کجا شروع کند " اول این درها را روی ماژیک بگذار تا خشک نشوند. به من نشان بده که می توانی این کار را انجام بدهی . " با این روش شما به کودک کمک می کنید با تقسیم کردن کار به قسمت های کوچک تر کار را شروع کند.
از زمانی که کودک یاد گرفت وسایل را جمع و جور کند می توانید کمک خودتان را کم کنید.
۷- کودک را به خاطر مرتب کردن تحسین کنید.
اگر کودک شما همکاری می کند ، او را به خاطر نظم و ترتیب تحسین کنید _ " شایان جان ، امروز تو تمام کتاب هایت را جمع کردی و درست سرجایشان گذاشتی . ممنونم. " یا " آفرین یاسمین جان که در همه ی ماژیک هایت را گذاشتی. "
۸- مرتب کردن را به یک کار سرگرم کننده تبدیل کنید.
می توانید زمان جمع و جور کردن وسایل را به یک بازی تبدیل کنید. یک راه این است که " زنگ بازی " راه بیندازید. یک زمان سنج را تنظیم کنید تا همه وسایل قبل از این که زنگش تمام بشود سرجایشان گذاشته شوند. یک راه دیگر این است که وقتی دارید با کودک وسایل را مرتب می کنید آواز هم بخوانید.
۹- به تدریج کمک خود را کم کنید
به تدریج برای کمک به شروع کار ، هشدارهای کمتری به کودک بدهید. اجازه دهید خودش انتخاب کند که چه کاری را اول انجام دهد _ اول می خواهی کدام ها را جمع کنی ؟با گذشت زمان کاری کنید کودک چیزهای متعددی را جمع کرده باشد سپس او را تحسین کنید. در مرحله بعد کاری کنید که کودک قبل از تشویق همه چیز را مرتب کرده باشد.