انواع شیر خشک، چند نوع وجود دارد؟

چند نوع شیر خشک در بازار وجود دارد؟ کدام شیر خشک بیشتر مواد مورد نیاز کودکان را تأمین می‌کند؟ بهترین شیر خشکی که می‌توان به کودک داد کدام است؟ والدینی که چه به اجبار و چه به انتخاب خودشان تغذیه با شیر خشک را برای فرزندشان انتخاب می‌کنند بهتر است پاسخ سؤالات بالا را بدانند. با مطالعۀ این مطلب می‌توانید با موارد ضروری دربارۀ انواع شیر خشک که می‌تواند بر اساس مواد تشکیل‌دهنده و فرم و شکل شیر خشک موجود در بازار باشد آشنا شوید.

انواع شیر خشک بر اساس مواد تشکیل‌دهنده
برای پاسخ به نیاز‌های هر کودک، ممکن است شیر خشک خاصی استفاده شود. به همین دلیل، انواع مختلفی از شیر خشک‌ها با ویژگی‌ها‌ و ترکیبات متفاوت ساخته شده و بهتر است سعی نکنید خودتان به‌ تنهایی برای انتخاب شیر خشک تصمیم بگیرید. پزشک کودک شما می‌تواند متناسب با شرایط فرزندتان، شیر خشک مناسب را به شما معرفی کند. پس از تجویز پزشک، شما با آگاهی از ویژگی‌های شیر خشک منتخب می‌توانید آن را به‌ درستی خریداری کنید. انواع شیر خشک بر اساس مواد تشکیل‌دهنده شامل موارد زیر است:
شیر خشک بر پایۀ شیر گاو: مادۀ اصلی بیشتر شیر خشک‌هایی که امروزه موجود است شیر گاو است. معمولاً کودکان تا یک‌ سالگی قادر به هضم‌ کردن پروتئین شیر گاو نخواهند بود، بنابراین پروتئین موجود در این نوع شیر خشک تا حد زیادی تغییر داده می‌شود تا هضم آن برای کودک آسان باشد. این شیر خشک‌ دارای روغن‌های گیاهی، ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز کودکان است و در بیشتر مواقع با آهن غنی شده است. بیشتر کودکانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند یا در کنار شیر مادر، شیر خشک را به عنوان مکمل غذایی می‌خورند، از این نوع شیر خشک استفاده می‌کنند، زیرا میزان مناسبی از پروتئین، کربوهیدرات و چربی را دارد. اگر کودک شما به موقع متولد شده است، هیچ مشکلی نداشته و دارای وزن مناسب باشد، احتمالاً پزشک در ابتدا این نوع شیر خشک را به شما پیشنهاد می‌دهد.
شیر خشک‌های هایپوآلرژنیک یا HA: ممکن است بعضی کودکان به پروتئین‌های موجود در شیر خشک آلرژی داشته یا در جذب مواد مغذی دارای مشکل باشند. این مسئله در بین نوزادان زودرس بیشتر شایع است. در بعضی شیر خشک‌ها پروتئین‌های موجود در شیر طوری پردازش و کوچک شده‌ است که هضم آن برای این کودکان آسان باشد. این شیر خشک‌ها که هایپوآلرژنیک نام می‌گیرد به سه دسته تقسیم می‌شود که با نام‌های نیمه‌هیدرولیز، هیدرولیز و شیر خشک‌ بر پایۀ آمینواسید شناخته می‌شود. این نام‌ها ممکن است به نظر شما پیچیده باشد اما آنها فقط توضیح می‌دهند که در هر کدام از این شیر خشک‌ها، پروتئین‌ها تا چه حدی شکسته شده است تا هضم‌ آن برای کودک آسان باشد. در شیر خشک‌های نیمه‌هیدرولیز پروتئین به بخش‌های کوچکی تقسیم می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که شیر خشک‌های نیمه‌هیدرولیز در مقایسه با شیر خشک‌های بر پایۀ شیر گاو حساسیت را کاهش می‌دهد اما کاملاً مانع از آن نمی‌شوند. در شیر خشک‌های بر پایۀ آمینواسید پروتئین‌ها به کوچک‌ترین واحد پروتئینی ممکن تبدیل می‌شوند. بنابراین بسته به وضعیت کودک شما ممکن است پزشک هر کدام از این شیر خشک‌ها را برای او تجویز کند. اگر کودک شما عارضه‌ای پوستی مانند اگزما داشته باشد نیز، ممکن است پزشک شیر خشک‌های هایپوآلرژنیک را به شما پیشنهاد کند.
شیر خشک بر پایۀ سویا: این نوع شیر خشک از پروتئین‌های سویا، روغن‌های گیاهی، نشاستۀ ذرت یا ساکارز ساخته شده و گاهی با آهن غنی شده است. پروتئین‌های گیاهی درون این شیر خشک تا حد امکان تغییر داده شده است تا گوارش آن برای کودک آسان باشد. به یاد داشته باشید اگر کودکتان به یک ماده در شیر خشک مبتنی بر شیر گاو حساسیت داشته باشد ممکن است نتواند شیر خشک مبتنی بر سویا را نیز مصرف کند. برای مثال، بسیاری از کودکانی که آلرژی شیر گاو مرتبط با ایمونوگلوبولین E دارند به پروتئین سویا هم حساسیت نشان می‌دهند، پس بهتر است بدون تجویز پزشک به کودکتان شیر خشک‌های مبتنی بر سویا ندهید. شیر خشک بر پایۀ سویا گزینۀ مناسبی برای خانواده‌های گیاهخوار است. علاوه بر این برخی دلایلی که ممکن است شما شیر خشک بر پایۀ سویا را مصرف کنید موارد زیر است:
کمبود گذرای لاکتوز: عدم تحمل لاکتوز به طور موقت که به علت عفونت در دستگاه گوارش ایجاد شده است. علائم عدم تحمل لاکتوز می‌تواند دردهای دل کودک و نفخ شکم، مشکل اسهال، تهوع یا استفراغ و بازگشت اسید معده به مری باشد.
گالاکتوزمی: یک نوع اختلال ارثی نادر است که در آن بدن فرد توان شکستن و تجزیۀ گالاکتوز را که نوعی قند موجود در شیر برای تولید انرژی استٰ ندارد.
کمبود مادرزادی لاکتوز: این مسئله یک اختلال مادرزادی بسیار نادر است و در آن آنزیمی که لاکتوز قند را در بدن می‌شکند، در بدن کودک خیلی کم وجود دارد یا اصلاً وجود ندارد. این مشکل با علائم عدم تحمل لاکتوز در کودک مشخص می‌شود و ممکن است مشکلی تهدیدکننده برای زندگی نوزاد باشد.
شیر خشک فاقد لاکتوز LF: عدم تحمل لاکتوز یا ناتوانی در هضم لاکتوز در نوزادان خیلی کم اتفاق می‌افتد. همچنین بعضی نوزادان ممکن است در یک دورۀ محدود نتوانند لاکتوز را به‌ خوبی هضم کنند و دچار مشکلاتی شوند. متخصص اطفال کودک شما می‌تواند تشخیص دهد که کودک شما نمی‌تواند لاکتوز را هضم کند. در این صورت ممکن است برای کوچولویتان شیر خشک سویا یا شیر خشک‌هایی که به جای لاکتوز حاوی قندهایی مانند شربت ذرت است تجویز کند.
شیر خشک مخصوص نوزادان زودرس یا کم‌وزن: نوزادان زودرس یا کم‌وزن ممکن است نسبت به نوزادان کامل نیاز بیشتری به کالری و دیگر مواد غذایی داشته باشند. شیر خشک مخصوص این نوزادان معمولاً حاوی کالری و پروتئین بیشتری نسبت به شیر خشک‌های دیگر است. همچنین دارای نوعی چربی به نام تری‌گلیسرید دارای زنجیرۀ متوسط است که آسان‌تر جذب می‌شود. در برندهای مختلف این نوع شیر خشک، مقدار تری‌گلیسرید دارای زنجیرۀ متوسط متفاوت است و باز هم متخصص اطفال می‌تواند در انتخاب برند مناسب فرزندتان به شما کمک کند.
شیر خشک متابولیک: این نوع شیر خشک برای کودکانی با بعضی عارضه‌ها که ممکن است به تغذیۀ خاصی نیاز داشته باشند تولید می‌شود. در ایران برای هر فردی که به شیر خشک‌های متابولیک نیاز دارد، سهمیۀ خاصی تعیین می‌شود. اگر کودک شما طبق نظر پزشک نیاز به شیر خشک متابولیک داشته باشد، می‌توانید با ثبت‌نام در سامانۀ مربوط و پر کردن فرم اطلاعات میزان مورد نیاز شیر خشک فرزندتان را دریافت کنید.
شیر خشک‌های ویژه: هر روز شیر خشک‌های جدیدی وارد بازار می‌شود. در بیشتر موارد نسبت پروتئین‌های این نوع شیر خشک‌ها شبیه شیر مادر است و دارای ترکیبات ویژه‌ای نسبت به سایر شیر خشک‌هاست. شیر خشک‌های ویژه معمولاً این وعده را به مادران می‌دهد که به گوارش کودکان و رفع مشکلاتی مثل کولیک نوزادی کمک خواهد کرد. دستگاه گوارش کودکان در شش ماه اول زندگی‌شان می‌تواند سازگاری زیادی را تجربه کند. بنابراین، موارد بسیار کمی وجود دارد که ممکن است فرزند شما به یک شیر خشک خاص نیاز داشته باشد. این شیر خشک‌ها عموماً گران‌تر از سایر شیر خشک‌هاست اما طبق بررسی‌ها ممکن است تفاوت قابل توجهی در ارزش غذایی بین آنها وجود نداشته باشد. پس بهتر است قبل از خرید و انبار کردن این نوع شیر خشک‌ها برای فرزندتان اجازه دهید پزشک کودک تعیین کند که او به چه شیر خشکی احتیاج دارد.

انواع شیر خشک بر اساس شکل و فرم
شیر خشک‌ها چند شکل دارد که اغلب دو شکل آن در بازار بیشتر موجود است. این دو مدل معمول‌تر می‌تواند به شکل‌های زیر باشد:
شیر خشک پودری: احتمالاً زمانی که واژۀ شیر خشک را می‌شنوید تصویر این نوع شیر خشک در ذهنتان تداعی شود. شیر خشک پودری اقتصادی‌ترین نوع شیر خشک و به دلیل تولید زبالۀ کمتر بیشتر با محیط زیست سازگار است. این نوع شیر خشک فضای نسبتاً کمی را هنگام حمل و نقل، در کابینت آشپزخانه یا در سطل زبالۀ خانهٔ شما می‌گیرد، زیرا یک عدد از آن برای مدتی غذای کودک شما را تأمین می‌کند. آماده کردن شیر خشک پودری زمان می‌برد و باید دستورات روی هر قوطی خاص شیر خشک را دقیقاً دنبال کنید تا بتوانید برای کودکتان غذایش را آماده کنید. بعد از باز کردن قوطی نیز معمولاً تا یک ماه می‌توانید از آن استفاده کنید اما در هر صورت تاریخ تولید و انقضای روی قوطی را حتماً نگاه کنید.
شیر خشک مایع: شیر مایع نوزاد راحت‌ترین نوع شیر خشک برای استفاده است. نیازی به مخلوط کردن و اندازه‌گیری ندارد، فقط کافی است درش را باز کنید و در یک شیشه‌شیر یا لیوان بریزید تا به کودک بدهید. این نوع شیر خشک‌ها معمولاً از شیر خشک‌های پودری گران‌تر است. هنگام خرید، داروخانه این نوع شیر خشک‌ها را از یخچال یا محل نگهداری خاصی به شما می‌دهد و پس از باز شدن نیز طول عمر کمی دارد و باید طی ۴۸ ساعت مصرف شود. چون هر قوطی شیر خشک مایع را فقط یک بار می‌توان استفاده کرد، به همین دلیل باید در تعداد خریداری شود و فضای بیشتری نسبت به شیر خشک پودری اشغال می‌کند. همچنین، از آنجا که شیر خشک‌های مایع اغلب رنگشان از شیر خشک‌های پودری تیره‌تر و کرم‌ رنگ است، بسیاری از مادران می‌گویند که شیر خشک آماده احتمال بیشتری برای لک کردن لباس‌های نوزاد دارد.