کنترل پرخاشگری کودک، روش هایی که باید بلد باشید

داشتن یک کودک عصبی و خشمگین در خانه اصلا خوشایند و آسان نیست. اگر با مشکل پرخاشگری کودک خود رو به رو هستید حتما لحظات تلخ و سختی را تجربه می‌کنید. اما از آنجا که هیچ مشکلی بدون راه حل نیست، برای رفع پرخاشگری کودک هم حتما و قطعا روش‌هایی وجود دارد که اگر از آنها مطلع باشید در تربیت کودک خوش رفتار به کمکتان خواهند آمد. فقط در ابتدا باید بدانید که این خشم و پرخاش به چه دلیلی در وجود کودکتان شعله‌ور شده است. در واقع، گام نخست تشخیص راه‌کار برای هر مساله‌ای، تعریف دقیق و درست آن است.

دلایل پرخاشگری کودک چیست؟
گاهی‌اوقات، پرخاشگری کودک موضوعی کاملا طبیعی است. کودکان هنوز تجربه کافی برای کنترل خشم و عصبانیت خود را ندارند. البته بسیاری از بزرگسالان هم از داشتن چنین توانایی کاملا محروم هستند. در هر حال، راه چاره برای کنار گذاشتن پرخاشگری، ریشه‌یابی دلیل و علت آن است. وجود حدی از پرخاشگری در کودک مانعی ندارد. مثلا وقتی فرزندتان به دنبال رسیدن به خواسته‌ای است و آن خواسته اجابت نمی‌شود باید انتظار کمی غرولند و عصبانیت را از جانبش داشته باشید اما پرخاشگری کودک در صورت دائمی بودن نیاز به بررسی دارد. ریشه پرخاش و عصبانیت جدی می‌تواند در موارد زیر پیدا شود:
- بعضی از کودکان با هدف جلب توجه والدین و دیگران دست به پرخاشگری می‌زنند.
- بی‌توجهی والدین باعث پرخاشگری کودک و عصبی بودن او می‌شود.
- گاهی کودک از تنظیم حد و مرزی خاص در رفتارش بازمی‌ماند و رفتارهایی نشان می‌دهد که درست نیستند.
- عصبی بودن والدین و خشم آنها برای کودک مجوز پرخاشگری را صادر می‌کند.
- تغذیه نامناسب هم می‌تواند دلیلی برای ایجاد پرخاشگری در کودک باشد. غذاهای به شدت چرب و شیرین روی اعصاب کودک اثرات منفی می‌گذارد.
- کودکی که به خاطر نداشتن استعداد در زمینه درسی، ورزشی و… مدام تحقیر می‌شود و والدین، او را دعوا می‌کنند به تدریج به فردی پرخاشگر بدل می‌شود.
- برخی از کودکان به خاطر نداشتن تجربه کافی در ابراز صحیح احساسات خود در مواقع ناراحتی یا غم دست به پرخاشگری می‌زنند.
- دعوا و مشاجرات والدین، انزاو و تنهایی، مورد ظلم و قلدری قرار گرفتن از سوی بچه‌های دیگر و… هم می‌تواند موجب پرخاشگری کودک شود.

راه‌های مقابله با پرخاشگری کودک
کنترل و رسیدگی به پرخاشگری کودک کمی زمان‌بر و دشوار است. والدین از مواجهه با کودکی که عصبی است و رفتار خوشایندی ندارد، خسته و درمانده می‌شوند. اما به کمک استراتژی‌ها و راه‌کارهای زیر تا حد زیادی، امکان فائق آمدن بر این مشکل وجود خواهد داشت:
تعیین قوانین
یکی از روش‌های موثر برای کنترل پرخاشگری کودک، تعیین قوانین و مرزها است. مثلا به کودکتان یاد بدهید که بعد از بازی باید اسباب‌بازی‌هایش را جمع و جور کند. بعد از اینکه به قوانین پای‌بند ماند و آنها را انجام داد هم از او تشکر کنید تا این رفتار در او تقویت شود. از دستور و امر کردن برای تعیین و اجرای قوانین هم بپرهیزید. در مقابل با واژه‌های مودبانه و شیرینی مانند «لطفا»، «سپاسگزارم» و… به فرزندتان یاد بدهید که برای اجرا و پای‌بندی قوانین ارزش قائل هستید. رعایت ادب و احترام در هر شرایطی باعث شکل‌گیری فضایی آرام و منطقی در منزلتان خواهد شد. پس از آن به هیچ عنوان غافل نشوید.
صحبت کردن از عواقب پرخاشگری
یکی دیگر از روش‌های موثری که می‌تواند به کنترل پرخاشگری کودک کمک کند، صحبت کردن از عواقب پرخاشگری و در نظر گرفتن جریمه‌هایی برای رفتارهای توام با عصبانیت و پرخاش است. این جریمه‌ها مانع از تکرار رفتار نادرست کودک می‌شود. برای مثال، اگر فرزندتان، بچه‌های دیگر را کتک می‌زند و اسباب‌بازی‌هایشان را خراب می‌کند به او بگویید که عاقبت این کار نادرست همراه با جریمه است. در این جریمه، کودک باید از پول‌های قلک خود به شما بدهد تا اسباب‌بازی یا عروسکی که از کودک دیگر خراب کرده است مجددا خریداری شود. اگر کودک ببیند که رفتارهای عصبانی و پرخاشگرانه او بی‌جواب نمی‌ماند، درصدد اصلاح خود خواهد بود.
ارائه الگوهای مناسب
اگر دوست دارید با پرخاشگری کودک یا هر رفتار منفی دیگر در او مبارزه کنید باید الگوی خوبی برای فرزندتان باشید. کودکان مدام به اطراف نگاه می‌کنند و از محیط و آد‌م‌های اطرافشان چیزهای مختلفی می‌آموزند. رفتارها و واکنش‌های شما به عنوان والدین هم می‌تواند روی الگوهایی که کودک در ذهن خود می‌سازد، اثراتی داشته باشد. پس اگر خودتان را به فردی آرام و به دور از پرخاش نشان بدهید، کودکتان هم از پرخاشگری دور خواهد شد.
ابراز واکنش نسبت به پرخاشگری کودک
وقتی با پرخاشگری کودک رو به رو می‌شوید باید حتما از خودتان در برابر مشاهده چنین رفتارهایی، واکنش نشان بدهید. برای مثال، بعد از اینکه کودک، حسابی داد و فریاد کرد با درباره رفتارش، احساساتش و کنترل واکنش‌هایی که از خود بروز می‌دهد، صحبت و او را برای آرام بودن متقاعد کنید. اگر در هنگام داد و فریاد کشیدن کودک، امکان صحبت کردن با او وجود ندارد، کمی صبر کنید و بعد از اینکه دست از رفتارها و واکنش‌های نامناسب خود کشید با او حرف بزنید. در هر حال، هرگز نباید نسبت به پرخاشگری کودکتان بی‌توجه باشید. چون این کار یعنی بی‌توجهی به او باعث می‌شود تا رفتارش را ادامه بدهد و متوجه نشود که واکنش‌هایش نیاز به تغییر دارند.
تشکر از رفتارهای صحیح
یکی دیگر از استراتژی‌ها و راهبردهایی که می‌تواند به کنترل پرخاشگری کودک شما کمک زیادی کند، تشویق است. اگر فرزندتان بعد از توحیه شدن برای پرهیز از رفتارهای پرخاشگرانه دیگر دست به اقدامات توام با عصبانیت نزد و درست رفتار کرد، حتما او را تشویق کنید به طور کلی، تشویق کودک در هنگام انجام کارهای تیک و مثبت باعث تقویت روحیه او می‌شود.

در آخر
در آخر یادتان باشد که مقابله با پرخاشگری کودک چندان مشکل نیست. باید روش‌ها و استراتژی‌ها را بدانید و از آنها در زمان و مکان مناسب بهره‌مند شوید. پرخاشگری تا حدی در همه کودکان دیده می‌شود و وجود آن نگران‌کننده نیست اما اگر مداوم باشد حتما نیاز به پیگیری و بررسی دارد. راه‌کارهایی که در متن بالا گفته شد در زندگی خود به کار بگیرید و یادتان باشد که اگر خودتان هم فردی آرام و به دور از پرخاشگری باشید قطعا فرزندتان هم آرام‌تر و به دور از عصبانین، پرخاش و خشم رشد خواهد کرد.