خشکی واژن زنان، نحوه تشخیص و درمان خانگی

خشکی واژن یک علامت شایع تجربه شده توسط زنانی است که دوره یائسگی را پشت سر می‌گذارند و احتمالاً سال‌ها پس از آن هم این وضعیت مطرح خواهد بود. به هر جهت، احتمال بروز خشکی واژن در هر سنی به دلایل مختلف وجود دارد. خشکی واژن نتیجه کاهش میزان استروژن است. استروژن یک هورمون زنانه است که جدار داخلی واژن را لیز، محکم و منعطف نگه می‌دارد.
فقدان رطوبت واژن ممکن است برای برخی زنان موضوع مهمی نباشد اما می‌تواند با ایجاد درد و ناراحتی در طول مقاربت جنسی تأثیر زیادی بر زندگی جنسی زنان داشته باشد. خوشبختانه برای تخفیف علایم خشکی واژن درمان‌های متفاوتی در دسترس است.

علل خشکی واژن
خشکی واژن بیشتر بر اثر کاهش میزان استروژن اتفاق می‌افتد. سطح استروژن با نزدیک شدن به دوره یائسگی کاهش پیدا می‌کند.
تخمدان‌ها تولید کننده استروژن هستند که مشخصات بدن زنانه مثل شکل پستان‌ها و بدن را کنترل می‌کند. استروژن در عین حال نقشی در چرخه عادت ماهانه و بارداری بر عهده دارد.
به طور معمول استروژن جدار بافت‎های واژن را سفت، مرطوب و سالم نگه می‌دارد. وقتی میزان استروژن کاهش پیدا می‌کند، زنان متوجه بروز کاهش در جدار واژن، خشک‌تر و نامنعطف‌تر شدن آن و ایجاد رنگ صورتی یا آبی روشن در آن می‌شوند. این تغییرات زیر عنوان آتروفی واژینال شناخته می‌شوند.
میزان استروژن ممکن است بر اثر دلایل دیگر غیر از یائسگی، شامل موارد زیر کاهش پیدا کند:
- زایمان و شیردهی به نوزاد
- درمان سرطان شامل شیمی درمانی و اشعه درمانی
- یائسگی ناشی از عمل جراحی که در آن تخمدان‌ها به هر دلیل با عمل جراحی از بدن خارج می‌شود
- داروهای ضد استروژن مورد استفاده برای سرطان پستان یا اندومتریوز مثل لوپرون یا زولادکس
دیگر علل خشکی واژن می‌تواند موارد زیر را شامل شود:
- سندرم سیوگرن
- آنتی‌هیستامین‌ها
- داروهای ضد افسردگی

ارتباط با یائسگی
تحقیق عنوانگر آن است که در حدود ۲۰ درصد زنان در دوره پیش‌یائسگی و پسایائسگی در جستجوی درمان برای خشکی واژن هستند. به هر جهت، رقم واقعی زنانی که دچار علایم این مورد می‌شوند گمان می‌رود که نزیدک به ۴۰ تا ۵۰ درصد کل زنان باشد.
آتروفی واژینال و خشکی واژن می‌توانند باعث ایجاد درد و ناراحتی در طول رابطه زناشویی و افزایش شانس انواع عفونت واژن شوند.
کاهش میزان استروژن در عین حال باعث نازک شدن جدار دستگاه ادراری می‌شود، که نتیجه آن می‌تواند تکرر ادرار و عفونت دستگاه ادراری باشد. این علایم زیر عنوان سندرم مجاری ادراری و تناسلی یائسگی یا GSM شناخته شده‌اند.
در GSM زنان ممکن است در عین حال متوجه بروز خونریزی پس از رابطه زناشویی یا سوزش واژن و خارش واژن شوند. این علایم یقیناً می‌توانند بر چگونگی لذت بردن زنان از رابطه زناشویی و چگونگی احساس آنان در مورد خود تأثیر بگذارند.
البته هر زنی که وارد دوره یائسگی می‌شود علایم را به شکل متفاوتی تجربه می‌کند، و این علایم از نظر شدت درجات متفاوتی دارند. هیچ دو زنی علایم مزبور را به شکل یکسان تجربه نمی‌کنند.

علایم همراه
دیگر علایم همراه آتروفی واژینال و خشکی واژن شامل خارش واژن، سوزش و آزردگی واژن است. این تغییرات واژن شرایط را برای بروز انواع عفونت واژن مهیا می‌کند.
همان‌طور که ذکر شد، کاهش میزان استروژن در طول پیش‌یائسگی مقدار ترشحات طبیعی واژن را کاهش می‌دهد.
کاهش میزان استروژن همچنین به سفت شدن دهانه واژن و باریک شدن خود واژن منجر می‌شود. درد در طول مقاربت جنسی با این تغییرات همراه است و زیر عنوان دیسپرونیا (دیسپرونی) شناخته می‌شود.
زنان در دوره پیش‌یائسگی نیز ممکن است برخی علایم زیر را تجربه کنند:
- گرگرفتگی
- تعریق شبانه
- اینسومنیا
- خستگی مفرط
- آکنه
- علایم ادراری
- مشکلات حافظه

تشخیص خشکی واژن
هر تغییری در مورد سلامت واژن، شامل هر یک از موارد زیر، ارزش مراجعه به پزشک را دارد:
- خارش واژن
- سوزش واژن
- خشکی واژن
- درد ناشی از مقاربت جنسی
- آزردگی واژن
پزشک ناحیه لگن را معاینه کرده و شرح حال پزشکی می‌گیرد که کانون توجه آن علایم مربوط به واژن و تغییرات عادت ماهانه است.
معاینه لگن به پزشک کمک می‌کند تا تغییرات دیواره واژن را بررسی و دیگر علل ناراحتی مثل انواع عفونت را از تشخیص خارج کند. پزشک ممکن است از ترشحات واژن برای بررسی عفونت احتمالی نمونه‌گیری کند.
هیچ تست منفردی برای تشخیص آتروفی واژن و خشکی واژن وجود ندارد، و دکترها به طور معمول از علایم برای تشخیص استفاده می‌کنند.
ممکن است صحبت کردن در مورد این‌گونه جزئیات شخصی برای زنان خجالت‌آور و ناراحت کننده باشد، اما پزشکان برای انجام چنین گفتگوهایی پرورش یافته‌اند. برای زنان این موضوع مهم است که برای تحت کنترل قرار دادن علایم کمک لازم را جستجو کنند.

درمان خشکی واژن
گزینه‌های درمانی متعدی برای خشکی واژن در دسترس است. پزشک ممکن است برخی از این درمان‌ها را تجویز کند و بقیه به صورت غیر نسخه‌ای در دست است.
کرم استروژن موضعی
یک درمان رایج برای خشکی واژن بر اثر کمبود میزان استروژن درمان توسط استروژن موضعی است. این به معنی استفاده از داروهایی است که به صورت مستقیم برای تخفیف علایم در ناحیه واژن استعمال می‌شوند.
در مقایسه با گرفتن استروژن از طریق خوراکی روش مزبور شامل جذب مقدار بسیار کمتری استروژن است. بر همین مبنا درمان مزبور توأم با ریسک کم تلقی می‌شود.
مثال‌هایی از درمان‌های استروژن موضعی شامل موارد زیر است:
- رینگ یا حلقه واژینال (استرینگ). این حلقه انعطاف‌پذیر در داخل واژن فرار داده می‌شود که در آنجه به طور مداوم مقادیر کم استروژن را به درون بافت‌ها ترشح می‌کند. رینگ مزبور هر سه هفته یک بار تعویض می‌شود.
- کرم واژینال (استریس، پریمارین). یک اپلیکاتور اغلب اوقات برای وارد کردن کرم به درون واژن استفاده می‌شود. تحقیق نشان داده است که کرم استروژن یک روش مؤثر و به خوبی قابل تحمل درمان برای آتروفی واژن و خشکی واژن در مقایسه با دارونما است.
- قرص واژینال (واژیفم). این درمان نیز شامل استفاده از یک اپلیکاتور برای قرار دادن قرص در واژن است.
تحقیق در مورد اثرات درازمدت کاربرد استروژن موضعی در دسترس نیست. به هر حال اکنون این روش به ویژه در مقایسه با روش سنتی درمان جایگزینی هورمون ایمن تلقی می‌شود.
زنان دارای تاریخچه ابتلاء به سرطان پستان یا زنان باردار یا شیرده باید در مورد ایمنی این نوع درمان با پزشک مشورت کنند. گزینه‌ها درمانی غیر هورمونی نیز وجود دارد.
درمان غیر نسخه‌ای
درمان‎های غیر نسخه‌ای نیز برای کمک به خشکی واژن در دسترس است.
لوبریکانت‌های (لیز کننده‌ها) مخصوص مقاربت جنسی برای افزایش میزان رطوبت و کاهش درد ناشی از رابطه زناشویی وجود دارد. لوبریکانت‌های بر پایه آب در مقابل انواع بر پایه روغن توصیه می‌شود زیرا انواع بر پایه روغن می‌توانند به آزردگی واژن و پارگی کاندوم منجر شوند.
مرطوب کننده‌های واژن را می‌توان یک روز در میان یا چند روز یک بار برای کمک به حفظ رطوبت طبیعی واژن به کار برد.

درمان خانگی
چند راه مختلف برای مقابله با خشکی واژن در دسترس است که شامل تغییرات ساده در سبک زندگی هستند.
رابطه جنسی منظم
داشتن رابطه جنسی بر یک مبنای منظم به رفع خشکی واژن کمک می‌کند، چه رابطه جنسی به صورت خودارضایی باشد چه با شریک جنسی.
جریان خون به بافت واژن در حالت تحریک جنسی افزایش می‌یابد و این روند به تحریک تولید رطوبت می‌انجامد.
ناز و نوازش مناسب و تحریک جنسی پیش از رابطه جنسی به کاهش خشکی واژن کمک و رابطه جنسی را دلپذیرتر کند.
محصولات بهداشتی
بسیاری از محصولات مخصوص بدن و محصولات بهداشت شخصی دارای ترکیبات و رنگ‌هایی هستند که می‌توانند به خشکی بافت واژن منجر شوند.
واژن دارای تعادل ظریفی از باکتری‌های خوب و خود تمیز کننده است. هیچ نیازی به دوش واژینال یا استفاده از صابون‌های معطر برای ناحیه حساس اطراف واژن وجود ندارد.
غذاهای حاوی فیتواستروژن‌ها
فیتواستروژن‌ها ترکیباتی مشابه استروژن در بدن هستند. آنها در غذاهای دارای پایه گیاهی مثل سویا، آجیل، دانه‌های خوراکی و توفو وجود دارند.
تحقیق عنوانگر وجود ارتباط خفیف میان مصرف فیتواستروژن‌ها و بهبود خشکی واژن و گرگرفتگی است.
لباس زیر
لباس زیر ساخته شده از مواد صناعی می‌تواند آزارنده بوده باعث وخامت تحریک واژن و محدود کردن جریان هوا در این قسمت از بدن شود. زنان باید از لباس زیر نخی استفاده کنند که باعث هدایت بهتر جریان هوا شده و به واژن امکان "تنفس" می‌دهد.
دورنما
خشکی واژن یک علامت شایع در میان زنانی است که دوره انتقال به یائسگی و پس از آن را می‌گذرانند. اگرچه خشکی واژن با عوارض مهمی در مورد سلامت همراه نیست، می‌تواند منبعی برای ایجاد ناراحتی باشد.
درمان با کرم استروژن موضعی یک روش درمانی کم‌ریسک محسوب می‌شود. علایم خفیف را می‌توان با گزینه‌های غیر نسخه‌ای شامل مرطوب کننده‌ها و لوبریکانت‌های موضعی که در طول فعالیت جنسی استفاده می‌شوند مداوا کرد.