تفسیر آزمایش اسپرم، هر آنچه که باید بدانید

تفسیر آزمایش اسپرم برای تشخیص ناباروری در مردان انجام می‌شود. در این آزمایشی تراکم، شکل، نحوه حرکت اسپرم، ظاهر منی و... بررسی شده و علت ناباروری مشخص می‌شود.
اگر شما و همسرتان برای بچه‌دار شدن مشکل دارید، احتمالا اضطراب و نگرانی زیادی را تجربه می‌کنید و بدون شک خواهان دانستن علت آن هستید. مشکل ناباروی ممکن است مربوط به زن یا مرد باشد، جالب است بدانید مسائل مربوط با باروری مردان می‌تواند در حدود نیمی از ناباروری‌ها نقش داشته باشد و از آنجا که ناباروری مردان اغلب ناشی از تولید کم اسپرم است، یکی از اولین آزمایش‌هایی که پزشک احتمالا تجویز می‌کند، آزمایش تجزیه و تحلیل اسپرم خواهد بود، اما تفسیر آزمایش اسپرم چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش تجزیه و تحلیل اسپرم چیست؟
تجزیه و تحلیل اسپرم که تحت عنوان آزمایش تعداد اسپرم نیز شناخته می‌شود، سلامت و زیست پذیری اسپرم انسان را تجزیه و تحلیل می‌کند. منی، مایع حاوی اسپرم، مواد قندی و پروتئین است که در طی انزال ترشح می‌شود. تجزیه و تحلیل منی شامل اندازه گیری سه فاکتور عمده از سلامت اسپرم می‌شود:
-تعداد اسپرم‌ها
-شکل اسپرم‌ها
-حرکت اسپرم‌ها
پزشکان اغلب دو یا سه آنالیز جداگانه بر روی اسپرم‌ها انجام می‌دهند تا به خوبی از سلامت اسپرم آگاه شوند. به گفته انجمن آمریکایی شیمی بالینی (AACC)، آزمایش‌ها باید حداقل در هفت روز متفاوت در طول دو تا سه ماه انجام شوند. تعداد اسپرم‌ها می‌تواند در روز‌های مختلف متفاوت باشد و با درنظر گرفتن یک میانگین از نمونه اسپرم‌های گرفته شد، می‌توان نتیجه قطعی را اعلام کرد.

تفسیر آزمایش اسپرم چگونه است؟
پس از جمع آوری نمونه اسپرم، نتایج آزمون ظرف ۲۴ ساعت تا یک هفته آماده می‌شوند. هنگامی که پزشک به تفسیر نتایج آزمایش اسپرم می‌پردازد، عوامل متعددی را در نظر می‌گیرد. پس از وازکتومی نیز یک آنالیز منی برای وجود یا عدم وجود اسپرم‌ها انجام می‌شود، اما تجزیه و تحلیل منی برای یافتن مشکلات مربوط به باروری بسیار عمیق‌تر است. پزشک در آزمایش اسپرم برای یافتن مشکل ناباروری عواملی که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید را بررسی می‌کند.
۱. شکل اسپرم
درصورتی‌ نتیجه آزمایش شکل اسپرم طبیعی قلمداد می‌شود که بیش از ۵۰ درصد اسپرم‌ها از شکل طبیعی برخوردار باشند. اگر یک مرد بیش از ۵۰ درصد اسپرم غیرعادی داشته باشد، احتمال ناباروری او افزایش می‌یابد. یک آزمایش اسپرم، ممکن است اختلال در سر، بدنه یا دم اسپرم را شناسایی کند. همچنین ممکن است نابالغ بودن اسپرم‌ها مشخص شود که در این صورت آن‌ها قادر به بارور کردن تخمک نخواهند بود.
۲. حرکت اسپرم
یکی از نکاتی که باید در تفسیر آزمایش اسپرم به آن توجه کرد، حرکت اسپرم‌هاست. درصورتی که بیش از ۵۰ درصد اسپرم‌ها، حرکتی طبیعی داشته باشند، نتیجه این آزمایش نیز طبیعی درنظر گرفته می‌شود. اسپرم باید تا یک ساعت بعد از انزال، حرکتی طبیعی داشته باشد. جنبش اسپرم برای باروری بسیار مهم است چرا که باید برای بارور کردن تخمک حرکت کند. یک سیستم اتوماتیک، حرکات اسپرم را تجزیه و تحلیل می‌کند و آن‌ها را در مقیاسی از ۰ تا ۴ می‌سنجد. نمره صفر بدین معناست که اسپرم در حال حرکت نیست و نمره سه یا چهار بیانگر حرکت طبیعی است.
۳. pH
سطح pH باید بین ۷/۲ و ۷/۸ باشد تا نتیجه آزمایش طبیعی محسوب شود. سطح pH بالاتر از ۸ می‌تواند نشان دهنده‌ی عفونت مرد باشد و سطح کمتر از ۷ نیز بیانگر آلودگی نمونه منی یا انسداد مجاری باشد.
۴. حجم
حجم منی برای طبیعی بودن باید بیش از ۲ میلی لیتر باشد. حجم منی کم می‌تواند نشانه مقدار کم اسپرم برای بارور ساختن تخمک را نشان دهد. حجم مایع منی اضافی نیز به معنی رقیق بودن اسپرم موجود در آن است.
۵. زمان مایع شدن
برای مایع شدن منی، باید ۱۵ تا ۳۰ دقیقه زمان صرف شود. مایع منی در ابتدا غلیظ و سفت است، اما باید بتواند ظرف این مدت زمان، رقیق شود تا اسپرم به خوبی حرکت کند. اگر منی ظرف ۱۵ تا ۳۰ دقیقه تبدیل به مایعی رقیق‌تر نشود، ممکن است باروری تخمک تحت تاثیر قرار بگیرد.
۶. تراکم اسپرم
تراکم اسپرم در یک منی طبیعی باید عددی بین ۲۰ تا ۲۰۰ میلیون اسپرم باشد. به عبارت دیگر اگر میزان تراکم اسپرم در مایع منی کم باشد، در باروری اختلال ایجاد می‌شود.
اگر پزشک در آزمایش اسپرم، هیچ اسپرمی در منی شما پیدا نکند، احتمالا به دنبال قند موجود در منی خواهد گشت و سطح فروکتوز را بررسی می‌کند. فروکتوز توسط کیسه سمینال تولید می‌شود و درواقع قندی است که انرژی کافی برای اسپرم را مهیا می‌کند. سطوح پایین آن به معنای انسداد مجاری فرد است.
۷. ظاهر منی
مایع منی باید سفید مایل به خاکستری یا شیری رنگ باشد. رگه‌های قرمز - قهوه‌ای، وجود خون در مایع منی را نشان می‌دهد و رنگ زرد نیز مربوط به اثرات جانبی دارو یا زردی است.

غیرطبیعی بودن اسپرم نشان از چیست؟
اسپرم غیرعادی، در رسیدن به تخمک و نفوذ به آن دچار مشکل می‌شود که این یعنی لقاح دشوار می‌شود. نتایج غیر عادی می‌تواند به معنای موارد زیر باشد:
ناباروری
عفونت
عدم تعادل هورمونی
بیماری مانند دیابت
نقص ژن
قرار گرفتگی در معرض تابش‌های مضر
در این صورت پزشک به شما پیشنهاد می‌کند آزمایش‌های بیشتری انجام دهید. آزمایشاتی از قبیل:
آزمایش ژنتیک
آزمایشات هورمونی
آزمایش ادرار بعد از انزال
گرفتن نمونه بافت از بیضه‌ها
تست سلول‌های ایمنی ضد اسپرم

آزمایش اسپرم به چه عللی انجام می‌شود؟
بررسی باروری مرد و اطمینان از موفقیت آمیز بودن وازکتومی، دو شرایطی است که پزشک انجام آزمایش اسپرم را تجویز می‌کند.
۱. بررسی باروری مرد
تجزیه و تحلیل مایع منی اغلب زمانی توصیه می‌شود که یک زوج در بارداری دچار مشکل هستند. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند که توانایی باروری یک مرد را اندازه گیری کند. این تجزیه و تحلیل همچنین نشان می‌دهد که آیا اختلال در فعالیت و تعداد اسپرم‌های مرد دلیل ناباروری است یا خیر.
۲. بررسی موفقیت وازکتومی
مردانی که وازکتومی داشته‌اند نیز آزمایش اسپرم را انجام می‌دهند تا اسپرم آن‌ها بررسی شود و اطمینان حاصل شود که هیچ اسپرمی در منی آن‌ها وجود ندارد. در عمل وازکتومی، لوله‌هایی که اسپرم را از بیضه‌ها به آلت تناسلی می‌آورد، به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری دائمی برداشته می‌شوند. پس از وازکتومی، اغلب به مردان توصیه می‌شود که به مدت سه ماه، هریک ماه یک بار آزمایش اسپرم را انجام دهند تا از نبود اسپرم در منی اطمینان حاصل شود.

سخن پایانی
تجزیه و تحلیل اسپرم که یک نتیجه قطعی ارائه می‌کند، نیازمند جمع آوری و تحلیل دقیق نمونه در چندین مرتبه است. آزمایش می‌تواند اطلاعاتی را فراهم کند که از طریق آن‌ها عوامل موثر بر باروری تعیین شود. اگر تفسیر آزمایش اسپرم نشان دهنده مشکل در باروری باشد، پزشک شما را به یک متخصص باروری ارجاع خواهد داد.