علت دروغگویی در کودکان، چگونه باید برخورد کرد؟

یکی از نتایج مهم تربیت جلوگیری از دروغگویی کودکان است. این مسئله در اغلب خانواده ها مطرح است و والدین نه در دوران خردسالی کودک بلکه از حدود سن تمیز از آن شدیدا رنج می برد. پایه گذاری این خوی و عادت ناپسند از همان دوران کودکی است. در روزهای اول که بنا به علل اجتماعی و احیانا غریزی طفل دروغ می گوید و راه حیله در پیش می گیرد، والدین با خنده و شعف از او استقبال می کنند غافل از اینکه همین امر موجب رشد و پرورش این حالت نابه هنجار می گردد.

تعریف دروغ
دروغ بیان سخن و مطلبی است که مطابق با واقعیت و حقیقت نیست. معمولا آن کسی که دروغ می گوید آگاهانه به تعریف حقیقت می پردازد و امری را تأیید می کند که وجود خارجی ندارد. البته بسیاری از کودکان خردسال و آن ها که در مرز سن تمیز هستند گاهی بین تخیل و واقعیت فرقی نمی گذارند و سخنی می گویند که به نظر ما دروغ است. معمولا هدف از دروغ ،گمراه کردن طرف مقابل و یا مشتبه کردن امری بر دیگری است تا در سایه آن به هدف و مقصدی که مورد نظر است برسد. آن کس که دروغ می گوید معمولا قصد دارد بر اثر آن به اغفال و فریب دیگران بپردازد و آن ها را گول بزند، آن چنان که واقعیت ها را در نیایند و دست او را تا رسیدن به مقصد باز گذارند.

دروغ نشانه چیست؟
دروغ چه در کودکی و چه در بزرگسالی حاکی از وجود اغتشاش و ناامنی در درون فرد است و نشان می دهد که فرد در وضعی نامطمئن و ناایمن قرار دارد، شخصیت و موقعیت او در خطر است و تنها از راه دروغ می تواند خود را رهایی بخشد.

عوامل و انگیزه های دروغگویی
۱- ترس از مجازات
۲- ضعف و عجز
۳- جلب نظرها
۴- خودنمایی و غرور
۵- آرزو و امید
۶- احساس فشار
۷- حسادت و رقابت
۸- کسب منافع
۹- پوشاندن لغزش ها
۱۰- انتقام گیری
در راه تربیت درست کودکان، والدین با آگاهی از علل دروغگویی می توانند آن را برطرف کنند. یعنی وقتی کودکان احساس امنیت کنند و این در صورتی حاصل می شود که ارتباط بین کودک و والد ارتباط سازنده و مفیدی باشد و کودک احساس فشار نکند. همچنین برای جلب توجه دروغ نگوید چون در مواقع درست و به جا توجه را از والدین می گیرد. پس با یک شیوه صحیح فرزند پروری می توان کودک را راستگو تربیت کرد.
در راه تربیت درست کودکان، والدین با آگاهی از علل دروغگویی می توانند آن را برطرف کنند. یعنی وقتی کودکان احساس امنیت کنند و این در صورتی حاصل می شود که ارتباط بین کودک و والد ارتباط سازنده و مفیدی باشد و کودک احساس فشار نکند. همچنین برای جلب توجه دروغ نگوید چون در مواقع درست و به جا توجه را از والدین می گیرد. پس با یک شیوه صحیح فرزند پروری می توان کودک را راستگو تربیت کرد.

وقتی که کودکی دروغ می گوید چگونه باید با او برخورد کرد؟
وقتی که کودکی دروغ می گوید اولین کار این است که موقعیت را در نظر بگیرید و علت دروغ گفتن فرزندتان را بیابید. دلایل دروغ گفتن متفاوت است. کودکان گاها برای اجتناب از مجازات دروغ می گویند، بایستی منطقی باشید و آرام صحبت کنید، در مورد مسائل علت را بپرسید و به او بگویید که نیازی نیست که بترسد، بهتر است هرجا که اشتباهی رخ داده یا انتخاب های نادرست داشته است در موردش به درستی صحبت کنید تا بتوانید کمکش کنید و هیچ وقت به خاطر اشتباهات کودکتان او را تنبیه نکنید بلکه او را راهنمایی کنید و پیامدهای رفتار را برایش توضیح دهید، چون سرزنش کردن و یا تنبیه کردن باعث می شود که کودکان دروغگو بمانند. کودکی که دروغ می گوید، به دلایل متفاوتی دست به این کار می زند. به چند دلیل مهم در ذیل اشاره شده است:
۱- جلب توجه
گاهی به دلایلی کودک احساس می کند پدر و مادرش به اندازه کافی او را دوست ندارند به این ترتیب او دروغ می گوید تا توجه پدر و مادر را به خود جلب کند.
۲- نیاز به حرف زدن
گاهی کودک یک موضوع را به حدی طول و تفصیل می دهد که پدر و مادر متوجه می شوند او دروغ می گوید. در چنین مواقعی باید با کودک در مورد تخیلات ذهنی اش حرف زد و از او خواست تا تخیلاتش را نقاشی کند. مهم است که کودک مرز بین واقعیت و تخیلاتش و تظاهرها را بشناسد.
۳- کمک گرفتن از بازی
از راه بازی با کودک می توان اهمیت راستگویی را به کودک فهماند و نتایج حاصل از دروغگویی را به او نشان داد. هنگام بازی به کودک القا کنید که دروغگویی چطور روابط دوستانه و صمیمانه را به هم می زند و چطور موجب می شود تا دیگران شخص دروغگو را دوست نداشته باشند. در قالب بازی و نمایش، بچه ها بهتر به ارزش راستگویی پی می برند.
۴- تأمین امنیت و آرامش
کودک باید احساس امنیت و آرامش داشته باشد. به طور معمول کودکان به خاطر ترس از تنبیه شدن به دروغگویی پناه می برند. اشتباهاتی را که کودک مرتکب می شود با گذشت و مهربانی ببخشید. وقتی کودک در خانه احساس راحتی کند و مطمئن شود که هنوز بخشی از خانواده است و با وجود اشتباهاتش او را دوست دارند، هرگز دروغ نمی گوید.
۵- انتظارات منطقی
دروغ های کودکان، اغلب ناشی از فشارها و انتظارات بی مورد والدین است. از یک کودک چهار، پنج ساله انتظار نداشته باشید مثل یک نوجوان دوازده سیزده ساله رفتار کند. او هنوز خیلی چیزها را نمی داند و در ضمن بسیار کنجکاو است. بی شک انتظارات سختگیرانه والدین کودک را به سمت دروغگویی سوق می دهد.
۶- اطمینان از سلامت روان
اگر در کودک خود علائم بیماری اوتیسم را می بینید، حتما او را نزد درمانگر ببرید. در ضمن به یاد داشته باشید بچه های مبتلا به اوتیسم دروغ های احمقانه می گویند، سعی کنید با آن ها رفتار طبیعی داشته باشید چون آن ها نمی دانند چرا دروغ می گویند. اگر فرزندتان مشکلی ندارد و نمی توانید از پس دروغ های او بربیایید حتما از یک مشاور کودک کمک بگیرید.
۷- دقت در حرف زدن
خودتان به عنوان پدر و مادر الگویی برای راستگویی باشید. تا آنجا که ممکن است در حضور بچه ها دروغی به زبان نیاورید. اگر قولی را به کودک می دهید حتما به آن عمل کنید. بچه ها اول از والدین خود صفات خوب و بد را می آموزند.