سونوگرافی در دوران بارداری، اطلاعاتی که باید بدانید

با پیشرفت علم پزشکی سونوگرافی هم در سال‌های اخیر بسیار رواج پیدا کرده است. معمولا از اسکن سونوگرافی در واقع ارسال امواج با فرکانس بالا برای عکسبرداری از جنین داخل رحم استفاده می‌شود. هر چند سونوگرافی برای تشخیص بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد اما معروف‌ترین کاربرد سونوگرافی در بارداری است. به وسیله تصویربرداری از جنین در ماه‌های مختلف می‌توان مراحل رشد جنین را در داخل رحم مادر مشاهده کرد.

اسکن سونوگرافی چیست؟
معمولا از اسکن سونوگرافی برای مشاهده و بررسی رشد جنین استفاده می‌شود. در درجه اول اهمیت تصاویر سونوگرافی برای شناسایی علائم ناهنجاری و نظارت بر مراحل رشد جنین است، اما پی بردن به جنسیت جنین از طریق سونوگرافی آن را به یک کار جذاب برای مادران باردار تبدیل کرده است. هر چند که اغلب متخصصان عقیده دارند انجام سونوگرافی‌های متعدد می‌تواند بر سلامت جنین تاثیر بگذارد، اما اهمیت سونوگرافی برای تشخیص مشکلات و بیماری‌های کودک و شروع درمان از همان دوران جنینی را نمی‌توان نادیده گرفت. امروزه تصاویر سه بعدی و چهار بعدی سونوگرافی که تصویر با کیفیت‌تری از نوزاد ارائه می‌کنند بین مادران باردار بسیار محبوب است.

آیا انجام سونوگرافی در دوران بارداری خطرناک است؟
تا به حال شواهد دقیقی مبنی بر اثرات مضر سونوگرافی در دوران بارداری روی مادر و جنین ارائه نشده است. با این وجود اغلب متخصصان توصیه می‌کنند از انجام سونوگرافی‌های متعدد خودداری کنید.

چرا به سونوگرافی در بارداری نیاز داریم؟
اولین دلیلی به انجام سونوگرافی در بارداری نیاز دارید این است که مطمئن شوید تخمک بارور شده به درستی به جفت منتقل شده باشد. در ادامه به چند دلیلی که بر اهمیت سونوگرافی دلالت می‌کند اشاره می‌کنیم.
-برای بررسی اینکه آیا شما باردار هستید یا خیر
-برای جلوگیری از حاملگی‌های خارج از رحم
-برای جلوگیری از عوارض حاملگی مانند حاملگی های مولار (مول هیداتی‌فرم) و سقط جنین
-برای ارزیابی رشد و سلامت جنین
-برای بررسی اختلالات ژنتیکی و مشکلات زایمان

سونوگرافی در سه ماهه اول بارداری
با انجام سونوگرافی در سه ماهه اول بارداری می‌توانید به نکات زیر پی ببرید:
معمولا در سه ماهه اول بارداری در هفته‌ ششم بارداری تا هفته نهم بارداری سونوگرافی‌های ضروری و زمانبندی شده انجام می‌شود که با سونوگرافی بین هفته نهم تا هفته یازدهم بارداری مقایسه می‌شود.
در سونوگرافی هفته ششم می‌توانید برای اولین بار صدای ضربان قلب کودک خود را بشنوید.
همچنین در سونوگرافی سه ماهه اول بارداری می‌توانید تعداد نوزادان درون رحم را متوجه شوید و اطمینان پیدا کنید که در محل درست رحم قرار گرفته‌اند.

سونوگرافی در سه ماهه دوم بارداری
در سه ماهه دوم بارداری اگر سونوگرافی انجام دهید می‌توانید متوجه شوید که:
جنسیت فرزند شما چیست.
رشد جنین و موقعیت آن در داخل رحم را بررسی کنید.
بیماری‌ها و ناهنجاری‌های مادرزادی را شناسایی کنید.
اگر کودک دچار سندروم داون باشد در سونوگرافی سه ماهه دوم بارداری مشخص خواهد شد.

سونوگرافی در سه ماهه سوم بارداری
مواردی که با انجام سونوگرافی در سه ماهه سوم بارداری مشخص خواهد شد عبارتند از:
-بررسی هر گونه ناهنجاری یا تغییرات در آناتومی جنین
-بررسی موقعیت جنین داخل رحم
-بررسی گزارش‌های پزشکی مبنی بر رشد مناسب جنین

اسکن سونوگرافی چگونه انجام می‌شود؟
اگر تا به حال سونوگرافی انجام نداده‌اید و در مورد آن نگران هستید، به هیچ وجه نگران نباشید، انجام سونوگرافی فرآیندی بسیار ساده و راحت است. قبل از انجام سونوگرافی از شما درخواست می‌شود تا به مقدار زیاد آب بنوشید و ادرار نکنید. سپس کافی است روی تخت سونوگرافی دراز بکشید و اجازه دهید تا تکنیسین ژل مخصوص را روی شکم و ناحیه لگن شما بمالد. این ژل ارتباط بین رحم و فرستنده را بهبود می بخشد تا امواج به درستی از طریق شکم شما به دستگاه سونوگرافی منتقل شود. با حرکت دادن این فرستنده کوچک روی شکم شما تصاویر رحم روی صفحه نمایش دستگاه نشان داده می‌شود. پس از انجام سونوگرافی می‌توانید ژل را از روی شکمتان پاک کنید و با خیال راحت ادرار کنید.

آیا انجام سونوگرافی دردناک است؟
در شرایط عادی سونوگرافی هیچ دردی نخواهد داشت. در صورتی که دچار آسیب دیدگی در ناحیه لگن باشید یا درد در ناحیه شکمی خود احساس می‌کنید، فشار اعمال شده از طریق دستگاه فرستنده در طول سونوگرافی ممکن است کمی به درد شما اضافه کند.

انواع مختلف سونوگرافی
سونوگرافی ترانس واژینال (Transvaginal Ultrasound) سونوگرافی ترانس واژینال معمولا در دوران اولیه بارداری و برای گرفتن تصویر از داخل رحم انجام می‌شود و برای انجام آن مبدل یا فرستنده به داخل واژن فرستاده می‌شود.
سونوگرافی سه بعدی ( ۳D Ultrasound) در سونوگرافی سه بعدی با کمک نرم افزار خاصی عکس‌های گرفته شده به عکس سه بعدی تبدیل می‌شود. با استفاده از سونوگرافی سه‌بعدی، امکان تشخیص به موقع ناهنجاری‌های جنینی و تصمیم‌گیری بهتر مورد ادامه بارداری و بررسی نتایج اعمال وجود دارد.
سونوگرافی چهار بعدی ( ۴D Ultrasound) سونوگرافی چهار بعدی که به سونوگرافی سه بعدی پویا هم معروف است، علاوه بر تصاویر سه بعدی، حرکات جنین نیز نشان داده می‌شود.
اکوکاردیوگرافی جنین (Fetal Echocardiography) از اکوکاردیوگرافی برای تشخیص مشکلات قلبی جنین استفاده می‌شود.
سونوگرافی ترانس ابدومینال (Transabdominal Ultrasound) در این نوع سونوگرافی امواج از طریق شکم با استفاده از یک مبدل و یک ژل خاص منتقل می‌شود.
سونوگرافی داپلر (Doppler Ultrasound) یک نوع از اولتراسوند یا امواج با فرکانس بالا است که برای ارزیابی جریان خون کودک شما به قلب استفاده می‌شود. یک مبدل نازک برای گوش دادن به ضربان قلب کودک شما در این روش استفاده می‌شود.

سوالات رایج در مورد سونوگرافی در بارداری
اگر در سونوگرافی هفته ششم و هفتم بارداری ضربان قلب جنین مشاهده نشد باید نگران شویم؟
خیر. نشنیدن صدای ضربان قلب در هفته‌های اول بارداری کاملا طبیعی است، تا زمانی که جنین رشد طبیعی دارد.

آیا به وسیله سونوگرافی می‌توان سن جنین را محاسبه کرد؟
جالب است بدانید با استفاده از اسکن سونوگرافی در هفته‌های اول بارداری می‌توان سن جنین را محاسبه کرد اما بعد از آن این امکان وجود ندارد.

چرا بعضی از متخصصین زنان جدول زمان بندی اسکن سونوگرافی را متفاوت برنامه ریزی می‌کنند؟
سونوگرافی روتین به عنوان بخشی از رویه مراقبت‌های قبل از زایمان انجام می‌شود اما برخی از متخصصین زنان و زایمان جدول انجام سونوگرافی را بر اساس وضعیت رشد جنین و شرایط بارداری برنامه ریزی می‌کنند، بنابراین ممکن است با زمان بندی روتین متفاوت باشد.

به وسیله سونوگرافی می‌توان تاریخ دقیق حاملگی را تعیین کرد؟
هر محاسباتی که برای تعیین تاریخ دقیق حاملگی بعد از سونوگرافی انجام می‌شود تنها یک تخمین است و دقیقا درست نیست. تاریخ دقیق حاملگی بستگی به میانگین طول و نظم چرخه قاعدگی زن دارد.

آیا سونوگرافی به عنوان بخشی از مراقبت‌های قبل از زایمان ضروری است؟
بله. اسکن سونوگرافی برای مراقبت‌های ویژه قبل از زایمان و بررسی شرایط مادر و رشد جنین بسیار مهم است.
اسکن سونوگرافی برای اینکه بفهمید باردار هستید یا خیر ضروری است. همچنین اگر باردار باشید برای بررسی شرایط مادر و جنین مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای اینکه بدانید کدام نوع از سونوگرافی برای شما بهتر است باید با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید تا راهنمایی‌های لازم در مورد سونوگرافی را از او دریافت کنید.