کنترل سر در نوزادان، چه موقع اتفاق می افتد؟

ماه‌های اول پس از تولد نوزاد برای والدین پر از شگفتی و هیجان است. نوزادان هر روز که بزرگ‌تر می‌شوند توانایی‌هایشان بیشتر شده و مهارت بیشتری کسب می‌کنند. یکی از توانایی‌های که بسیاری از والدین منتظر آن هستند توانایی کنترل سر و گردن است. هنگام تولد نوزادان کنترل لازم را برای نگهداشتن سر خود ندارند چرا که ماهیچه‌های گردن آن بسیار ضعیف است و مهارت‌های حرکتی آن‌ها هنوز شکل نگرفته است.
کنترل سر یک مهارت کلیدی در مراحل رشد کودک محسوب می‌شود، چرا که پایه و اساس حرکات بعدی مانند توانایی نشستن، ایستادن و راه رفتن در طول سال اول زندگی کودک است.

در چه سنی نوزاد می‌تواند سر و گردن خود را کنترل کند؟
معمولا نوزاد شما بعد از ۱ ماهگی می‌تواند سر خود را بالا بیاورد و در سن ۴ ماهگی قادر خواهد بود که سر خود را بلند کند و در جای صحیح نگه دارد. کنترل سر در کودکان وقتی به خوبی شکل می‌گیرد که عضلات گردن کودک به اندازه کافی قوی شده باشد. بنابراین بعد از ۶ ماهگی باید منتظر این اتفاق باشید.

چگونه نوزادان کنترل سر و گردن را یاد می‌گیرند؟
پس از تولد
تا ۱ ماه پس از تولد نوزادان وظیفه نگهداری از سر و گردن کودک به عهده شما خواهد بود. تا قبل از یک ماهگی قدرت عضلات گردن و مهارت‌های حرکتی نوزاد به اندازه‌ای نیست که بتواند سر خود را کنترل کند. بنابراین شما باید هنگام بغل کردن و در آغوش کردن نوزاد مراقب سر و گردن او باشید و سر او را به بازو یا شانه خود تکیه دهید.
شاید این موضوع یک امر طبیعی است تا از این طریق وقتی نوزاد را در آغوش می‌گیرید، ارتباط چشمی بیشتری با نوزاد خود داشته باشید و پیوند میان شما و کودک قوی‌تر شود.
۱ تا ۲ ماهگی
بعد از ۱ ماهگی نوزاد شما می‌تواند هنگامی که روی شکم خود دراز کشیده است، کمی سر خود را بالا بیاورد و به این طرف و آن طرف بچرخاند. بین هفته ششم تا هفته هشتم رشد کودک، توانایی‌های کودک افزایش یافته و هنگامی که به پست دراز کشیده باشد هم می‌تواند سر خود را کمی بالا بیاورد.
هنگامی که نوزاد را روی شانه خود حمل می‌کنید او به زحمت می‌تواند سر خود را بالا نگهدارد اما نه برای مدت طولانی. همچنین در این سن نوزاد به اندازه‌ای قوی خواهد بود که سر خود را روی صندلی ماشین یا کوله حمل نوزاد به خوبی نگه دارد. اگر باید صبر کنید تا نوزاد توانایی کنترل سر خود را به دست بیاورد بعد آن را روی کالسکه، روروک یا کوله حمل نوزاد قرار دهید. اگر نوزاد را در کوله حمل می‌کند مطمئن شوید راه دهان و بینی او باز باشد، زیرا کودک هنوز نمی‌تواند برای نفس کشیدن سر خود را به خوبی تکان دهد.
۳ تا ۴ ماهگی
بعد از ۳ ماهگی شما پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در کنترل سر و گردن کودک خود خواهید دید. کودک شما در این سن قادر خواهد بود وقتی روی شکم دراز می‌کشد، سر خود تا ۴۵ درجه بچرخاند و آن را به خوبی نگه دارد.
شما می‌توانید با یک بازی سرگرم کننده عضلات گردن کودک خود را تقویت کنید. کودک را به پشت بخوابانید و به آرامی دست او را بگیرید و بلند کنید تا در حالت نشسته قرار بگیرد. سپس به آرانی او را به حالت خوابیده برگردانید و این بازی را می‌توانید تا قبل اینکه کودک شما احساس ناراحتی نمی‌کند چند بار تکرار کنید.
در پایان ۳ ماهگی کودک قادر است سر خود را در بالا بیاورد و در راستای بدن خود نگه دارد. به این ترتیب می‌توانید کودک خود را درون کوله نوزاد حمل کنید ولی باز هم مراقب راه تنفس او باشید.
۵ تا ۶ ماهگی
در سن ۶ ماهگی، نوزاد قادر است سر خود را به صورت عمودی و پایدار نگه دارد و هنگامی که می‌خواهید دست اورا بگیرید او را از حالت دراز کش به نشسته بکشید می‌تواند سر خود را جلوتر از بدن نگه دارد. احتمالا در این سن کودک شما قادر است بدون هیچ مشکلی روی کالسکه یا روروک بنشیند.

چگونه به کودک کمک کنیم کنترل سر را یاد بگیرد؟
در حقیقت شما نیازی نیست کار زیادی برای آموزش کنترل سر به کودک خود انجام دهید. در واقع وظیفه شما این است تا قبل از اینکه کودک به این مهارت دست پیدا نکرده است، مراقب سر و گردن او باشید تا آسیب نبیند. برای چند ماه اول، به ویژه هنگامی که او را بلند می‌کنید، او را نگه می‌دارید یا او را حمل می‌کنید، باید به گردن و سر نوزاد خود توجه ویژه‌ای داشته باشید.
اگر چه بهتر است کودک بیشتر به پست خود دراز بکشد اما هنگامی که بیدار است می‌توانید او را روی شکم بخوابانید، در این صورت نوزاد برای دیدن شما یا اسباب‌ بازی‌های خود سر خود را بلند می‌کند و به این ترتیب عضلات گردن او تقویت می‌شود.
در سن ۳ تا ۶ ماهگی می‌توانید کودک را در نقاط مختلف بنشانید اما با استفاده از بالش یا بدن خود به خوبی از سر و گردن او محافظت کنید. تغییر جای نوزاد می‌تواند زاویه دید او را تغییر دهد هم باعث سرگرم شدن و هم باعث آشنایی بیشتر او با محیط می‌شود. به هیچ وقت در این سن کودک را در این حالت تنها نگذارید زیرا ممکن است تعادل خود را از دست بدهد و واژگون شود. همچنین دقت کنید به هیچ عنوان وقتی نوزاد شما هنوز توانایی کنترل سر خود را به دست نیاورده است او را در کالسکه قرار ندهید.

چه موقعی باید نگران شویم که کودک توانایی لازم برای کنترل سر و گردن را پیدا نکرده است؟
اگر در سن ماهگی کودکتان نمی‌تواند سر و گردن خود را کنترل کند یا برای این کار تلاش و تقلای زیادی می‌کند بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. مراحل رشد کودکان معمولا یکسان نیست و در هر کودک با کودکان دیگر متفاوت است.
کودکانی که زودتر از موقع متولد می‌شوند ممکن است برای رسیدن به این مراحل رشد کمی از همسالان خود عقب‌تر باشند، اما اگر احساس می‌کنید مراحل رشد کودک شما نگران کننده است بهتر است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.

پس از کنترل سر نوزاد چه مهارت‌هایی را می‌تواند کسب کند؟
کنترل سر و گردن یکی از توانایی‌های پایه‌ای برای نوزادان محسوب می‌شود به همین دلیل است که آن‌ها از یک ماهگی شروع به تمرین این مهارت می‌کنند. پس از اینکه کودک مهارت کنترل سر خود را به دست آورد می‌تواند توانایی نشستن، چرخیدن و خزیدن را به دست بیاورد. همچنین کنترل سر و گردن برای نشستن روی صندلی و بلعیدن غذاهای جامد ضروری است.