درد زایمان در آب، روش نوین کاهش آن

زایمان طبیعی مزایا و معایبی دارد. یکی از روش‌های زایمان که مدت‌هاست مورد توجه قرار گرفته است، زایمان در آب می‌باشد. زایمان در آب مزایای زیادی دارد که در این مقاله به آن‌ها اشاره شده است. هرچند این روش محدودیت‌ هایی هم دارد که باید مورد توجه قرار بگیرد.

درد زایمان طبیعی
درد زایمان مداوم نیست، ممکن است فرد ۳۰ تا ۶۰ ثانیه درد داشته باشد و بعد از آن ۲ دقیقه دردی را حس نکند. زایمان در بعضی از بانوان آسان و در بعضی دیگر سخت‌تر است، البته هیچ کدام بدون درد نیستند. دم و بازدم از راه دهان به فرد کمک می‌کند، که نفس‌های سبک، کم عمق و سریع‌تری بکشد.

روش‌های تسکین درد زایمان
روش‌های زیادی برای تسکین درد زایمان طبیعی وجود دارد. ماما یا پزشک می‌توانند در این باره اطلاعاتی را در اختیار فرد بگذارند، بنابراین قبل از زایمان در این مورد با آن‌ها مشورت کنید.
ترس، اضطراب و فشارهای عصبی نه تنها کاری از پیش نمی برد، بلکه تصور اشتباهی از درد زایمان در فرد ایجاد می‌کند که این باعث می‌شود فرد به آن آسیب پذیرتر شود، پس اول باید با اضطراب مقابله کرد. برای این کار می‌توان از همسر و پزشک معالج کمک گرفت، اما روش‌هایی وجود دارد که به فرد کمک می‌کنند درد ناشی از زایمان را به حداقل برساند:
تمرینات تنفسی و افزایش قدرت تجسمی
در کلاس‌های زایمان، الگوهای خاصی به شما آموزش داده می‌شود تا آن‌ها را تمرین کنید. مثلاً یک ماهیچه را در نظر گرفته، آن را منقبض و بعد را رها می‌کنید. این کار را چند بار انجام دهید تا ماهیچه در حد امکان آزاد شود. چنین روشی موجب افزایش کنترل بر روی ماهیچه‌ها و از بین رفتن تنش می‌گردد. روی قدرت تخیل و تجسم کار می‌شود تا با تجسم اتفاقات خوب مثل داشتن یک زایمان راحت و به دنیا آوردن یک نوزاد زیبا و سالم به آرامش برسید.
- نگاه کردن به عکس یا گوش دادن به یک موسیقی آرام در حین زایمان
- حضور همسر به شما کمک می‌کند تا راحت‌تر مراحل زایمان را پشت سر بگذارید.
- باید در وضعیتی قرار بگیرید که به اندازه کافی راحت باشید. بتوانید جا به جا شوید، بنشینید، زانو بزنید، گاهی راه بروید و زمانی بایستید.
- تحرک داشتن تا حدود زیادی شما را آرام می‌کند. اگر کمی قدم بزنید، احساس کنترل اطراف در شما ایجاد می‌گردد، بنابراین درد و نگرانی کمتر و قابل تحمل‌تر می‌شود.
ماساژ درمانی
موجب آرامش و شل شدن عضلات می‌شود و دردهای ناشی از انقباضات را آرام‌تر می‌کند. ماما یا اشخاص دیگر می‌توانند با ماساژ دادن درد شما را کمتر کنند.
کمپرس آب گرم بر روی شکم یا کمر
چنین روشی آرامش زیادی را در شما به وجود می‌آورد. البته این احتمال وجود دارد که شما کمپرس آب سرد را به آب گرم ترجیح دهید ولی در هر صورت باید حواستان باشد پوست بدنتان در معرض مستقیم گرما یا سرما نباشد.
بوییدن رایحه‌هاى طبیعى
مثل عطر گل شمعدانى، اسطوخودوس، رز، شنیدن آواى قرآن و موسیقى
آب درمانی
آب درمانی مثل بقیه روش‌هایی که در آن‌ها برای تسکین درد، از دارو استفاده نمی‌شود، به شما این امکان را می‌دهد تا در تمام مراحل زایمان هوشیار باشید. آب با آرامشی که ایجاد می‌کند باعث شل شدن عضلات، کاهش درد و اضطراب می‌شود. اگر موقع شروع دردهای زایمان به مدت طولانی در آب قرار بگیرید، ممکن است روند زایمان کاهش یابد، بنابراین بهتر است زمان دوش گرفتن تا شروع کامل دردهای زایمان کوتاه باشد. همچنین دمای آب هم خیلی مهم است. حرارت بالای آب، دمای بدن کودک و ضربان قلب او را افزایش می‌دهد.
زایمان در آب
این روش یکی از راه‌های نزدیک شدن به زایمان بدون درد است. نیاز به دخالت‌های مامایی و شیوه‌های غیرطبیعی مثل تزریق آمپول فشار، مسکن‌های مختلف و سزارین ندارد.

در واقع زایمان در آب به دو صورت انجام می شود
۱- موقع دردهای زایمان وارد آب می شوید تا تحمل درد برایتان راحت‌تر باشد و هنگام تولد نوزاد از آب خارج می‌شوید.
۲- زایمان به طور کامل در آب صورت می‌گیرد، به طوری که نوزاد زیر آب متولد می‌شود. در واقع تحت نظر ماما یا پزشک زمانی که دهانه رحم به اندازه ۴ تا ۵ سانتی‌متر باز شد، وارد آب می‌شوید. اگر زودتر از این در آب قرار بگیرید، به خاطر اثرات تسکین دهنده‌ای که آب دارد، مراحل دیگر زایمان به تاخیر می‌افتد.
- برای کاهش درد در زایمان طبیعی، می‌توانید تحت نظر پزشک از مسکن‌های مناسبی که در دسترس هستند، استفاده کنید. البته نوع مسکن، زمان و شرایط خوردن آن‌ها را تنها ماما یا پزشک تعیین می‌کند. یکی از این مسکن‌ها دارویی است که توسط ماسک آن را استنشاق می‌کنید. داروهایی دیگر هم هستند که به صورت عضلانی تزریق می‌شوند و درد را تسکین می‌دهند.
- روش‌های الکتریکی هم برای کاهش درد زایمان وجود دارد.

بی‌حسی موضعی
از فرد خواسته می‌شود به پهلو دراز بکشد و مثل توپی حلقه بزند، طوریکه کمرش گرد شود، سپس ماده بی‌حسی از راه نخاع تزریق می‌گردد. این روش محدودیت‌هایی نیز دارد:
- در طول زایمان یا چند ساعت بعد از آن، فرد نمی‌تواند از تخت بیرون بیاید و لازم است سرم وصل شود.
- محلی که زایمان در آن انجام می‌شود، خیلی مهم است. باید از وان یک بار مصرف یا مواد ضدعفونی کننده وان و آب گرم جدید، تازه و ضدعفونی شده استفاده شود. البته حرکت رو به بیرون نوزاد در کانال زایمان، احتمال عفونت را کاهش می‌دهد. با همه امتیازاتی که این روش دارد، در بعضی شرایط نمی‌توانید برای زایمان آن را انتخاب کنید.
برای مثال:
- اگر از پاره شدن کیسه آب بیشتر از ۲۴ ساعت گذشته باشد.
- مادر مبتلا به بیماری‌هایی مثل هپاتیت B و C و ایدز باشد.
- در زایمان قبلی از روش سزارین استفاده کرده باشد.
- دوقلو یا چند قلو حامله باشد و با بررسی های پزشک معلوم شود نوزاد خیال دارد با باسن متولد شود.

مزایای زایمان در آّب
-در این روش مقدار خون‌ریزی و نیاز به استفاده از مسکن خیلی کمتر است.
- زایمان در آب نسبت به زایمان طبیعی، نیاز به برش اطراف کانال زایمان برای خروج راحت نوزاد را کاهش می‌دهد و فرد را از بخیه این ناحیه و دردهای احتمالی آن رها می‌سازد.
-در زایمان طبیعی برای منظم و موثر شدن دردها و در نهایت کاهش مدت زایمان، به مادر آمپول فشار تزریق می‌کنند اما در روش زایمان در آب نیازی به این کار نیست؛ آب به طور خود به خود به خاطر ویژگی هایی که دارد انقباضات را کنترل می‌کند.
-به دلیل خاصیت آرام‌بخشی آب، جسم و روح مادر به آرامش می‌رسد.
-زایمان طبیعی ممکن است ۱۰ ساعت طول بکشد و هر چه مدت زایمان بیشتر باشد مادر باید درد بیشتری را تحمل کند. ولی با زایمان در آب این مدت به مراتب کاهش می یابد و حتی احتمال دارد یک و نیم تا دو ساعت بیشتر طول نکشد.

زایمان در آب به لحاظ روانی هم مزایای زیادی دارد
- در آب فرد احساس بی وزنی می‌کند.
- از ابتدا در جریان چگونگی مراحل زایمان هستید.
- احساس کنترل بر روی زایمان، اطمینان و اعتماد به نفس

تفاوت زایمان طبیعی و زایمان در آب
زایمان طبیعی درد نسبتاً زیادی دارد. بنابراین مادرانی که از چنین روشی استفاده کرده‌اند، به لحاظ بدنی و عاطفی بسیار خسته به نظر می‌رسند. این در حالیست که هرچه فاصله بین به دنیا آمدن و شیرخوردن نوزاد کمتر باشد، احتمال بروز عفونت در نوزاد کاهش می‌یابد. زایمان در آب به دلیل کاهش قابل توجه درد و نگرانی و استرس، به فرد این توانایی را می‌دهد تا به محض این که کودکش به دنیا آمد با لذت او را در آغوش بکشد و به او شیر دهد.

وقتی نوزاد در آب به دنیا می‌آید چگونه نفس می‌کشد؟
در دوران بارداری جنین در کیسه آب شناور است. زایمان در آب برای نوزاد، جایی مثل آنچه در رحم مادر داشته ایجاد می‌کند، بنابراین برای تنفس در آب نوزاد دچار مشکل نمی‌شود. البته به محض تماس نوزاد با هوا و دمای جدید، تنفسش شروع می‌شود و باید از آب خارج شود. نوزاد در آب چشم‌هایش را نمی‌بندد، بلکه به طور غریزی دست‌ها و پاهایش را تکان می‌دهد و به سمت جلو حرکت می‌کند.

نکات مورد توجه در این روش
- اگر درجه حرارت آب، بیش از حد باشد، برای مادر و کودک مشکلات زیادی را به بار می‌آورد. به علاوه در دمای بالا، احتمال آسیب مغزی و مرگ جنین افزایش می‌یابد. اگر دما پایین‌تر از یک حد تعریف شده باشد، درجه حرارت بدن جنین کاهش می‌یابد و به دنبال آن عوارض دیگری برای کودک ایجاد می‌شود.
- در این روش چون به مادر سرم وصل نمی‌شود ممکن است کمبود مایعات بدن ایجاد گردد، بنابراین باید حداقل هر یک ساعت، آب یا آب میوه شیرین به مادر داده شود.
- موقع خارج کردن جفت از بدن مادر به دلایلی مثل احتمال افزایش خطر خون‌ریزی و تاخیر در جدا شدن، جفت بهتر است بیرون آب انجام بگیرد.

امتیازات زایمان در آب برای نوزاد
نوزاد نرم و روان از رحم خارج می‌شود و در محیطی پر از آب قرار می‌گیرد و اندام‌هایش به راحتی از هم باز مى‌شوند. نور، صدا و امواجی که در زیر آب دریافت مى‌کند، دل نشین‌تر است. تماس پوست مادر با پوست نوزاد نرم‌تر و جریان خون نوزاد هم افزایش می‌یابد، این وضعیت، موجب هوشیارى نوزاد و افزایش تحرکش می‌شود.

ترخیص و پیگیری
مادر حدود ۱۲ تا ۲۴ ساعت بعد از زایمان مرخص می‌شود و در این مدت طبق صلاح دید پزشک برای او آنتی‌بیوتیک پس از گذشت ۱۰ روز وضعیت جسمی او از لحاظ خون‌ریزی، عفونت و شیردهی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.