جمع آوری کودکان کار، دور باطل است؟

مدیر کل بهزیستی استان تهران گفت: اینکه بخواهیم به طور کامل کودکان را از کف خیابان به یکباره جمع کنیم، اجرایی نیست و نتیجه خوبی هم نخواهد داشت.
داریوش بیات‌ نژاد (مدیر کل بهزیستی استان تهران) در رابطه با طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان گفت: ساماندهی کودکان کار و خیابان آیین‌نامه‌ای دارد که در آن بسیاری از سازمان‌ها، نهادها و دستگاه‌ها عضو هستند. هر کدام متناسب با وظیفه‌ای که در آن آیین‌نامه دارند، باید نقشی را ایفا کنند. طی جلساتی که طی هفته‌های گذشته در بهزیستی کشور، استانداری و وزارت کشور تشکیل شد، قرار بر این شد اجرای طرح آغاز شود و در تاریخ ۲۲ خرداد ماه ۹۸ این کار طی قرارداد تفاهم‌نامه‌ای که فرمانداری شهر تهران با کلینیک مددکاری آوای باران و انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده منعقد کرد، آغاز و بنا شد؛ این دو موسسه متولی آن باشند. تا امروز بیش از ۹۳ نفر جذب و پذیرش شده‌اند. بیش از ۳۰ دستگاه خودرو در دو شیفت مشغول به فعالیت هستند و حدود بیست نفر کارشناس گشت در این حوزه فعال هستند. ساعت کار گشت‌ها از ساعت ۸ تا ۲۲ است.
مدیرکل بهزیستی استان تهران در رابطه با چالش‌های این طرح گفت: در اجرای این طرح چالش‌هایی داریم. طبق مصوبات متعدد، قرار بود حوزه اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران دو فضای مناسب در ساختمان‌های بهاران که استاندارد نیز باشند، در قالب تفاهم‌نامه‌ای در اختیار سازمان بهزیستی قرار دهد تا دو موسسه متولی آنجا مستقر شوند. علی‌رغم جلساتی که به صورت متعدد و پی‌درپی با شهرداری تهران داشتیم، متاسفانه تا امروز عملیاتی نشده است و از انجام وظایفی که خودشان رسما در جلسات اعلام کرده‌اند، سرباز زدند.
وی افزود: دیگر دستگاه‌های عضو هم متاسفانه در این بخش فعال نیستند. حضور نماینده وزارت بهداشت و دانشکده‌های پزشکی در مرکز فوریت‌های اجتماعی که کار غربال را آنجا انجام می‌دهند،‌ الزامی و جزو تعهداتشان بوده که متاسفانه محقق نشده است. همچنین حضور نماینده کمیته امداد که قرار بود شرایط کودکان را ثبت و ضبط کنند تا خدمات حمایت از آنها را فراهم کنند نیز محقق نشده است. در مجموع دستگاها و نهادهای مسئول آنچه را که برابر قانون و آیین‌نامه‌ها وعده داده بودند تا امروز انجام نداده‌اند.
او ادامه داد: همچنین قرار بود نیروی انتظامی در خودروهایی که در اختیار این دو کلینیک و مرکز گذاشته شده است تا کار جذب و پذیرش کودکان را انجام دهند، مامور مستقر کند. همچنین قرار بود در مرکز یاسر که محل پذیرش بخشی از کودکان کار و خیابان است، برای حفظ امنیت و آرامش مامور مستقر شود که متاسفانه هیچ کدام محقق نشدند.
بیات‌ نژاد در رابطه با اهمیت کار تیمی در تعامل با بهزیستی گفت: از تمام دستگاه‌هایی که عضو هستند و سازمان بهزیستی را دست تنها گذاشتند، گلایه‌مندیم. با امکانات و منابع بسیار محدود ماموریت‌های بسیار سنگین و گسترده‌ای داریم. تا زمانی که کار تیمی به درستی در استان تهران و در شهر تهران شکل نگیرد و تا زمانی که همه دستگاه‌ها به معنای واقعی انجام وظیفه قانونی و ذاتی خود را براساس دستورالعمل‌ها اجرا نکنند، با کمال تاسف آنچه شایسته است، محقق نمی‌شود. از همه مسئولان و کسانی که تصمیم‌گیرند یا در حوزه اجرا باید نقشی را ایفا کنند، انتظار داریم در کنار ما باشند تا آنچه شایسته این بچه‌ها است، انجام شود.
مدیر کل بهزیستی تهران در ارتباط با آمار متناقض کودکان کار اتباع خارجی گفت: طبق آمار سازمان بهزیستی ۷۰ درصد کودکان کار اتباع خارجی هستند. نکته قابل توجه آن است که از آمار کودکان کار اتباع خارجی ۶۰ یا ۷۰ درصد کودکان، کسانی هستند که بدون اخذ مجوز قانونی وارد کشور و شهر تهران شده‌اند. من نمی‌توانم به آمارهای دیگر مسئولان یا دیگر سازمان‌ها پاسخ بدهم. این آماری است که آن را بر مبنای منابع آماری سازمان بهزیستی تهران عرض می‌کنم.
وی ادامه داد: افرادی که در سال گذشته شناسائی و ثبت کردیم و خدمات به آنها ارائه شد، ۷۰ درصدشان اتباع خارجی از جمله از افغانستان و پاکستان و کودکانی با رده سنی ۷ تا ۱۸ سال بودند که البته بیشترین آن‌ها را بچه‌های ۱۱ یا ۱۲ ساله شامل می‌شد.
او گفت: عمده این کودکان به دلیل تامین معشیت خوانواده به مشاغلی که به آنها آسیب می‌رساند، روی می‌آورند. ما درباره کودکانی که شناسائی و جمع‌آوری می‌شوند، که مانند سال گذشته می‌تواند نزدیک به ۳۷۰۰ کودک بشود، اطلاعات جامع و کاملی از وضعیت معیشتی، اقتصادی، اشتغال، درمان و... خانواده‌ها داریم و باورمان است که باید برای بستر توانمندی آن خانواده‌ها تلاش همه‌جانبه‌ای صورت بگیرد که مانع از ورود کودکانشان به خیابان شود.
بیات‌نژاد در ارتباط با قوانین بدسرپرستی در مواجهه با کودکانی که به بردگی می‌روند گفت: یک بخش از کار ما مربوط به کودکانی است که سرپرست ندارند یا اینکه از سرپرست موثر یا مناسب برخوردار نیستند، یا همچنین کودکانی که به اصطلاح ناهنجاری شدیدی در خانواده دارند و به نظر می‌آید که صلاحیت نگه‌داری کودکشان را ندارند، ما شرایطی داریم تا زمینه فرزندخواندگی را به صورت موقت یا دائم فراهم کنیم. این امر نیازمند تعامل نزدیک سازمان قضائی کشور با بهزیستی است.
او خاطرنشان کرد: البته تعاملاتی برقرار کرده‌ایم و به این جمع‌بندی نیز نزدیک شده‌ایم که آن بخش از والدینی که به هیچ عنوان صلاحیت نگهداری فرزند را ندارند و به هیچ عنوان به مصلحت فرزندان نیست که به محیط آن خانواده برگردند، از طرف سازمان قضایی حکم سلب صلاحیت صادر شود. در این مسیر در حال حرکت هستیم، منتها یک مقدار موانع قانونی وجود دارد، کار سختی است و اثبات آن به سختی ممکن است. از آن سو هم به دنبال خانواده‌هایی هستیم که به صورت موقت یا دائم کودکان را سرپرستی کنند.
وی با تاکیدبراینکه سازمان بهزیستی به طور مشخص دیدگاهش، اعتقادش و ماموریت ذاتی‌‌اش این است که بستر توانمندی خانواده‌ها فراهم شود تا از کار کودک جلوگیری کند، گفت: کودکان را جمع‌آوری می‌کنیم و خانواده‌هایشان از طریق مقامات قضایی اقدام می‌کنند و کودکانشان را پس می‌گیرند و دوباره به سطح خیابان می‌فرستند که این یک دور باطلی است. سال‌های گذشته که این اتفاق افتاد، خروجی نامطلوب خود را نشان داد. ما معتقدیم وقتی بچه‌ها را جمع‌آوری می‌کنیم و اقدام به شناسائی مشکلات خانواده‌ آنها می‌کنیم، باید نسخه کامل از حمایت‌های همه جانبه ارائه شود تا خانواده در سعادت فرزند توانمند شود و به دلخواه ورود فرزند به کارهایی که برای آنها مضر است را مانع شوند.
وی افزود: در غیر این صورت ما هر روز از خیابان بچه‌ها را جمع می‌کنیم و آنها به خانواده برمی‌گردند و شرایط خانوادگی آنها باعث می‌شود به کار در خیابان‌ها و کارگاه‌ها و باقی مکان‌هایی که برای آنها مناسب نیست، بازگردند. نمی‌شود هر روز کودکان را از کف خیابان جمع کرد. در ابتدای امر لازم است، ساعت کار کودکان را کم کنیم. باید اقداماتی که لازم است و قابل اجرا است صورت بگیرد. این که بخواهیم به طور کامل کودکان را از کف خیابان و یکباره جمع کنیم، اجرایی نیست و نتیجه خوبی هم نخواهد داشت.