سندرم پیش از قاعدگی، علائم و درمان ها

سندرم پیش از قاعدگی (Premenstrual syndrome) یا به اختصار PMS، نوعی عارضه است که احساسات، سلامت جسمانی و رفتار زنان را در روزهای خاصی از سیکل قاعدگی - معمولا قبل از شروع قاعدگی - تحت تاثیر قرار می‌دهد.
سندرم پیش از قاعدگی عارضه‌ای بسیار شایع است. علائم این سندرم تا ۸۵ درصد از زنان قاعده‌شونده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای تشخیص این سندرم توسط پزشک، باید برخی از ابعاد زندگی شما توسط آن معیوب شده باشند.
علائم سندرم پیش از قاعدگی پنج تا یازده روز قبل از دورۀ قاعدگی آغاز شده و معمولا با شروع قاعدگی برطرف می‌شوند. علت بروز این سندرم مشخص نیست.
با این حال، بسیاری از محققین باور دارند که PMS با بروز تغییر در هورمون جنسی و سطوح سروتونین در آغاز سیکل قاعدگی ارتباط دارد.
سطوح استروژن و پروژسترون در مواقعی از ماه افزایش می‌یابند. افزایش این هورمون‌ها می‌تواند باعث نوسانات خلقی، اضطراب و زودرنجی شود. استروئیدهای تخمدان نیز فعالیتِ بخش‌هایی از مغز که با علائم پیشاقاعدگی در ارتباط هستند را تنظیم می‌کنند.
سطوح سروتونین بر روی خلق و خو اثر می‌گذارند. سروتونین یک مادۀ شیمیایی موجود در مغز و روده است که خلق و خو، احساسات و افکار را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

عوامل خطر سندرم پیش از قاعدگی
سابقۀ افسردگی یا اختلالات خلقی نظیر افسردگی پس از زایمان یا اختلال دوقطبی
سابقۀ سندرم پیش از قاعدگی در خانواده
سابقۀ افسردگی در خانواده
خشونت خانوادگی
سوءمصرف مواد
آسیب جسمانی
آسیب عاطفی

بیماری‌های مرتبط با PMS
قاعدگی دردناک
اختلال افسردگی عمده
اختلال عاطفی فصلی
اختلال اضطراب فراگیر
شیزوفرنی

علائم سندرم پیش از قاعدگی
سیکل قاعدگی زنان به طور میانگین ۲۸ روزه است.
تخمک‌گذاری - دوره‌ای که تخمک از تخمدان آزاد می‌شود - در روز چهاردهم سیکل قاعدگی اتفاق می‌افتد. قاعدگی یا خونریزی در روز بیست‌وهشتم سیکل رخ می‌دهد. علائم سندرم پیش از قاعدگی می‌توانند حدودا در روز چهاردهم شروع شده و تا هفت روز بعد از شروع قاعدگی به طول بی‌انجامند.
علائم سندرم پیش از قاعدگی معمولا خفیف یا معتدل هستند. به گزارش مجلۀ American Family Physician، نزدیک به ۸۰ درصد از زنان یک یا چند مورد از علائمی را که اثر قابل توجهی بر عملکرد روزانه‌شان ندارند را گزارش داده‌اند.
۲۲ تا ۳۲ درصد از زنان علائم معتدل تا شدید را گزارش کرده‌اند که برخی از ابعاد زندگی‌شان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. ۳ تا ۸ درصد نیز اختلال ناخوشی پیشاقاعدگی (PMDD) را گزارش کرده‌اند. شدت علائم می‌تواند در هر فرد و در هر ماه متفاوت باشد.
علائم سندرم پیش از قاعدگی عبارتند از:
نفخ شکم
درد شکم
درد سینه‌ها
آکنه
هوس‌های غذایی، به‌ویژه برای شیرینی‌جات
یبوست
اسهال
سردرد
حساسیت به نور یا صدا
خستگی
زودرنجی
تغییرات در الگوهای خواب
اضطراب
افسردگی
اندوه
طغیان عاطفی

زمان مراجعه به پزشک
در صورت تجربۀ درد جسمانی، نوسانات خلقی و سایر علائمی که بر روی زندگی روزمره‌تان اثر می‌گذارند، به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت برطرف نشدن علائم، با پزشک مشورت کنید.
تشخیص این سندرم زمانی انجام می‌شود که بیش از یک علامت مکرر را در مدت زمان صحیح تجربه کنید و شدت آن به اندازه‌ای باشد که باعث بروز مشکل شده و در دوره‌های بین قاعدگی و تخمک‌گذاری برطرف گردد. همچنین پزشک شما برای تشخیص این سندرم، باید ابتدا سایر دلایل احتمالی را بررسی کند که عبارتند از:
کم‌خونی
آندومتریوز
بیماری تیروئید
سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
سندرم خستگی مزمن
بافت پیوندی یا بیماری‌های روماتولوژی
پزشک شما ممکن است دربارۀ سابقۀ افسردگی یا اختلالات خلقی در خانواده‌تان سوال کند تا مشخص گردد که آیا علائم ناشی از PMS هستند یا یک بیماری دیگر. برخی از بیماری‌ها و موقعیت‌ها نظیر IBS، کم‌کالری تیروئید و بارداری علائمی شبیه به سندرم پیش از قاعدگی دارند.
همچنین پزشک شاید آزمایش هورمون تیروئید را تجویز کند تا مطمئن شود که غده تیروئید شما به درستی کار می‌کند. از آزمایش بارداری و احتمالا آزمایش لگن برای بررسی مشکلات زنانه نیز استفاده خواهد شد.
یادداشت کردن علائم‌تان نیز می‌تواند روشی برای تشخیص PMS باشد. هر ماه از تقویم برای دنبال کردن علائم‌ و قاعدگی‌تان استفاده کنید. اگر علائم‌تان هر ماه در زمان یکسانی آغاز می‌شوند، احتمالا ناشی از سندرم پیش از قاعدگی هستند.

تسکین علائم سندرم پیش از قاعدگی
درمانی برای سندرم پیش از قاعدگی وجود ندارد، اما می‌توانید از اقداماتی برای تسکین علائم‌تان استفاده کنید. اگر سندرم پیش از قاعدگی شما خفیف یا متعادل است، گزینه‌های درمانی می‌توانند از این قرار باشند:
-نوشیدن زیاد مایعات برای تسکین نفخ شکم
-دنبال کردن یک رژیم غذایی متعادل برای بهبود سلامتی کلی و سطح انرژی. یعنی باید مصرف میوه‌ها و سبزیجات را افزایش داده و مصرف شکر، نمک، کافئین و الکل را کاهش دهید.
-مصرف مکمل‌هایی نظیر فولیک اسید، ویتامین ب۶، کلسیم و منیزیم برای کاهش گرفتگی‌ها و نوسانات خلقی
-مصرف ویتامین دی برای کاهش علائم
-حداقل هشت ساعت خواب شبانه برای کاهش خستگی
-ورزش کردن برای کاهش نفخ و بهود سلامت روان
-کاهش استرس، مثلا از طریق ورزش کردن و مطالعه
-درمان رفتاری-شناختی که مطالعات نشان داده‌اند روشی موثر است
می‌توانید دارو‌هایی نظیر ایبوپروفن و آسپیرین را برای تسکین دردهای عضلانی، سردرد و گرفتگی معده مصرف کنید. همچنین می‌توانید داروی ادرارآور را برای توقف نفخ و افزایش وزن آبی امتحان کنید. داروها و مکمل‌ها را تنها طبق دستورالعمل آنها و بعد از مشورت با پزشک مصرف کنید.

PMS شدید: اختلال ناخوشی پیشاقاعدگی
شدید بودن علائم PMS امری نادر است. درصد کمی از زنانی که علائم شدید دارند، به اختلال ناخوشی پیشاقاعدگی (PMDD) دچار هستند. PMDD بین ۳ تا ۸ درصد از زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این اختلال در نسخۀ جدید Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders تشریح شده است.
علائم PMDD ممکن است موارد زیرا را شامل شوند:
افسردگی
افکار خودکشی
حملات پانیک
اضطراب شدید
عصبانیت به همراه نوسانات خلقی
گریه غیرقابل کنترل
فقدان علاقه به انجام فعالیت‌های روزانه
بی‌خوابی
دشواری در فکر کردن یا تمرکز کردن
پرخوری
گرفتگی دردناک
نفخ
علائم اختلال ناخوشی پیشاقاعدگی ممکن است ناشی از تغییرات در سطوح استروژن و پروژسترون باشند. همچنین میانِ سطوح پایین سروتونین و PMDD ارتباطی وجود دارد.
پزشک شما برای بررسی سایر مشکلات پزشکی، ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:
بررسی جسمانی
بررسی لگن
شمارش کامل خون
آزمایش عملکرد کبد
همچنین ممکن است پزشک‌تان انجام یک ارزیابی روانی را توصیه کند. سابقۀ شخصی یا خانوادگی افسردگی، سوءمصرف مواد، آسیب یا استرس می‌تواند علائم PMDD را برانگیخته یا وخیم‌تر کند.
درمان‌های مختلفی برای اختلال ناخوشی پیشاقاعدگی وجود دارند. پزشک‌تان ممکن است موارد زیرا را توصیه کند:
ورزش روزانه
مکمل‌های ویتامین نظیر کلسیم، منیزیم و ویتامین ب۶
رژیم غذایی عاری از کافئین
مشاورۀ انفرادی یا گروهی
کلاس‌های مدیریت استرس
قرص دروسپیرنون و اتینیل استرادیول که تنها قرص ضدبارداری تایید شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان علائم اختلال ناخوشی پیشاقاعدگی است.