دوره سرماخوردگی در کودکان، توسط خوددرمانی بدترش نکنید

سرماخوردگی کودکان یک بیماری شایع در بین آنها است که خوشبختانه در صورت رعایت برخی موارد، چندان تهدیدی برای کودک محسوب نمی‌شود.
سرماخوردگی یک بیماری به شدت رایج در اطفال است. داشتن سیستم ایمنی حساس و عدم مواجهه کودک با میکروارگانیسم‌های زیاد در طول زندگی از جمله مهمترین علل ابتلای کودکان بیش از سایرین به این بیماری محسوب می‌شود. به تدریج و با افزایش سن، کودک با عوامل بیماری‌زای بیشتری در تعامل قرار می‌گیرد و درنتیجه کمتر دچار سرماخوردگی و این قبیل بیماری‌های ویروسی می‌شود.

عامل سرماخوردگی کودکان چیست
بیش از ۲۰۰ نوع ویروس مختلف باعث بروز سرماخوردگی در انسان می‌شوند. در بین تمام ویروس‌ها، راینوویروس‌ها شایع‌ترین عامل ابتلای انسان به سرماخوردگی است. زمانی که کودک به علت آلوده شدن با ویروس‌ها سرماخورده است، نمی‌توانید از آنتی‌بیوتیک‌ها (که در مبارزه با باکتری‌ها نقش دارند) برای درمان او کمک بگیرید.
به طور کلی باید گفت که خوشبختانه بجز نوزادان و کودکانی که مبتلا به بیماری خاصی هستند (و به همین دلیل دچار نقص سیستم ایمنی هستند)، سرماخوردگی در سایر کودکان خطرناک نبوده و معمولا سرماخوردگی کودکان بدون هیچ درمان خاصی پس از سپری کردن ۴ تا ۱۰ روز خود به خود از بین می‌رود.

نشانه‌های سرماخوردگی کودکان چیست
سرماخوردگی کودکان با حس عمومی ناخوشی و بعد از آن احساس ناراحتی در گلو و سپس گلودرد شروع می‌شود. در ابتدا گلودرد کودک به علت تجمع مخاط در گلو است ولی بعد از گذشت مدت کوتاهی، مخاط از پشت بینی به سمت گلو می‌رود.
با ادامه‌‌ی سرماخوردگی و در روز‌های بعدی علائمی همچون مخاط آبکی در بینی، عطسه، احساس خستگی، تب (بعضی اوقات)، گلودرد و سرفه نیز در کودک مشاهده می‌شود.
ویروس سرماخوردگی اغلب سینوس‌ها، گلو، لوله‌های برونش (نایژه) و گوش‌های کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهد. حتی گاهی می‌تواند علائمی مانند اسهال و استفراغ را نیز در کودک ایجاد کند. در اوایل سرماخوردگی، کودک کمی بدخلق شده و از سردرد و احساس پُری شکایت می‌کند. این قبیل علائم به علت آزاد شدن برخی سایتوکاین‌های التهابی و اینترفرون‌ها و … است. در ادامه مخاط خارج شده از بینی کودک تیره و غلیظ‌تر می‌شود.

از خوددرمانی سرماخوردگی کودکان بپرهیزید
از دارو دادن بدون مشورت با پزشک متخصص کودکان شدیدا خودداری کنید! زیرا هرچند استفاده از داروهای بدون نسخه به بهبود علائم سرماخوردگی کودکان کمک می‌کند، اما به گفته محققان و پزشکان، این داروها می‌توانند خطرهای جدی مخصوصا برای شیرخواران ایجاد کند. به همین دلیل مصرفشان در شیرخواران و کودکان زیر ۲ سال به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. حتی درباره استفاده از این داروها در کودکان بالای ۲ سال هم اختلاف نظر وجود دارد. این داروها در برخی موارد، به گفته سازمان غذا و دارو آمریکا برخی عوارض جانبی مانند افزایش ضربان قلب و تشنج را در پی خواهند داشت.
به طور کلی توصیه اکید ما مخصوصا در کودکان این است که اصلا دارو بدون نسخه پزشک مصرف نکنند؛ چرا که استفاده هم‌زمان از داروهایی که از یک خانواده هستند می‌‌توانند خطرات جدی در همه افراد ایجاد کند. اهمیت این موضوع در کودکان چندین برابر است و از آن جایی که عموم مردم به این دسته‌های دارویی واقف نیستند لذا توصیه می‌کنیم که بدون نسخه، دارویی مصرف نشود.
همان طور که در ابتدای مطلب به این موضوع اشاره کردیم آنتی‌بیوتیک‌ها برای مبارزه با عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شوند اما بر ویروس‌هایی که باعث ابتلا به سرماخوردگی می‌شوند، هیچ گونه تاثیری ندارند، بنابراین اگر کودکتان سرماخورده است، مصرف آنتی‌بیوتیک هیچ کمکی به او نخواهد کرد. فقط با استفاده از آنتی‌بیوتیک بدون مورد، در دوران کودکی، احتمال مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها را در آینده بیشتر می‌کنید.
البته داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن به کاهش تب و کمتر شدن شدت گلودرد یا سردرد در کودک کمک می‌کنند. اگر کودکتان خیلی بی‌تابی می‌کند و ترجیح می‌دهید که از مسکن استفاده کنید سعی کنید حتما این موضوع را با پزشک معالج درمیان بگذارید و از پزشک بخواهید که دوز درمانی مناسب کودکتان را تجویز کند.
دقت کنید که طبق آخرین اطلاعیه سازمان غذا و دارو آمریکا، استفاده از آسپرین در افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است؛ زیرا این دارو می‌تواند یک عارضه نادر ولی بسیار خطرناک به نام نشانگان ری را برای فرد ایجاد کند.
در واقع، برای سرماخوردگی کودکان درمان قطعی وجود ندارد؛ اما انجام برخی اقدامات کمک می‌کند تا کودک احساس بهتری داشته باشد. در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم.
استفاده فراوان از مایعات
مایعاتی مانند آب، آبمیوه و سوپ می‌توانند به نرم کردن خلط‌ کودک کمک کنند و دفع خلط را راحت‌تر کنند.
کودک را تشویق کنید سرفه کند
سرفه کردن سبب خارج شدن خلط از راه‌های هوایی می‌شود. اگر کودکتان سخت سرفه می‌کند یا برای سرفه کردن به کمک نیاز دارد، او را روی پایتان بنشانید، بدنش را حدود ۳۰ درجه به سمت جلو خم کنید و به‌آرامی به پشتش ضربه بزنید و کمی او را نوازش کنید تا استرسی که در این شرایط بر وی غلبه می‌کند از او دور شود. برای کودکان کوچک‌تر، از فینگیر استفاده کنید.
از دستگاه بخور استفاده کنید
به این ترتیب راه‌های تنفسی را مرطوب نگه‌دارید. می‌توانید یک دستگاه بخور سرد در اتاق کودک قرار دهید. دقت کنید که برای پیشگیری از رشد قارچ‌ها، آب دستگاه را هر روز تعویض و طبق دستورالعمل سازنده، دستگاه را تمیز کنید. بخار حمام گرم هم کمک‌کننده خواهد بود.
استفاده از قطره بینی
این قطره به بیرون آمدن خلط‌ها و ترشحات بینی و در نتیجه تنفس بهتر کودک کمک می‌کند.
سعی کنید گلودرد کودک را تسکین دهید. گلودرد احساس بسیار ناخوشایندی را برای کودک به همراه دارد .به همین منظور سعی کنید این مورد را حل کنید. برای این منظور در کودکان بالای ۴ سال غرغره آب نمک یا مکیدن یک آبنبات سفت یا آبنبات‌های سرماخوردگی مسمر ثمر است.
عسل هم خاصیت ضد سرفه دارد. برای کودکان ۲ تا ۵ سال، نصف قاشق چا‌ی‌خوری، برای کودکان ۶ تا ۱۱ سال، ۱ قاشق چای‌خوری و برای کودکان بالای ۱۲ سال، از ۲ قاشق چای‌خوری عسل در آب جوش استفاده کنید. لطفا به این موضوع دقت کنید که با توجه به خطر مسمومیت غذایی نادر اما بسیار خطرناک و کشنده بوتولیسم در نوزادان، هرگز به کودکان زیر یک سال عسل ندهید.
استراحت کافی
یکی از درمان‌های اصلی در سرماخودگی استراحت کافی است. بنابراین کودکتان را به این امر تشویق کنید و او را از رفتن به مهدکودک یا مدرسه بازدارید.

چگونه از ابتلای کودکان به سرماخوردگی جلوگیری کنیم
یکی از راه‌های اصلی در آلوده کردن کودکان تماس با اجسامی بوده که قبلا فرد بیمار آن را لمس کرده است. این وسایل شامل دستگیره‌ در، نرده‌ راه‌پله، کتاب، خودکار، وسایل بازی در پارک‌ها، دسته‌ بازی و کیبورد کامپیوتر و موارد مشابه هستند. دلیل این موضوع آن است که ویروس سرماخوردگی می‌تواند تا چندین ساعت روی این وسیله‌ها زنده بماند و سپس از طریق تماس کودک دیگر با این وسایل، به بدن وی منتقل شده و سبب بیماری او شود.
در نتیجه، شستن دست‌های کودک بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی است. به طور کلی برای کاهش خطر ابتلای کودکتان به انواع بیماری‌های انگلی و عفونی و ویروسی به او بیاموزید بعد از دستشویی، قبل از صرف غذا و بعد از بازی در خانه یا مدرسه دست‌های خود را با آب و مواد شوینده بشوید. لازم به ذکر است که دست‌ها باید حداقل به مدت ۲۰ ثانیه با آب گرم و صابون شسته شوند تا میکروب‌ها از بین بروند.
همچنین اگر کودک‌تان به سرماخوردگی مبتلا شد، مراقب باشید تا دیگران را بیمار نکند. برای این منظور از او بخواهید در خانه استراحت کند و او را از رفتن به مهد کودک یا مدرسه منع کنید. سعی کنید اصول اولیه بهداشت شخصی و عمومی را به کودک‌تان بیاموزید. مثلا به او بگویید که هنگام عطسه جلوی دهان خود را بگیرد، با دستمال بینی خود را تمیز کند، اگر دستمال نداشت، در جلوی آستین لباسش عطسه کند. به این ترتیب شیوع بیماری‌ها در جامعه‌ای که کودکان بیشتر در آن هستند یعنی مهدکودک‌ها، مدارس، مراکز نگهداری کودک، مراکز بازی کودک و … کاهش پیدا می‌کند.