تماشای تلویزیون کودکان، باعث تاخیر در رشد می شود؟

تماشای زیاد تلویزیون، مانیتور کامپیوتر و ... توسط کودکان باعث تاخیر در پیشرفت مهارت‌هایی مثل زبان و اجتماعی شدن می‌شود. محققین ۲۰۰۰ کودک نوپای دو تا پنج سال را مورد بررسی قرار دادند، تماشای تلویزیون، لپ تاب، موبایل و غیره، همگی در این دسته جای می‌گیرند.
محققین دریافتند که هر چقدر مدت زمان تماشای صفحه‌نمایشگر توسط کودکان بیشتر باشد نمرات آزمون پیشرفت، افت خواهد کرد. با این حال این تحقیقات نمی‌تواند تماشای صفحه‌نمایشگر را مستقیماً باعث پایین بودن پیشرفت کودکان قلمداد کند.
رشد و پیشرفت یک کودک متاثر از عوامل مختلفی است، به سختی می‌توان این عوامل را از هم جدا کرد و نقش یک عامل مثل تماشای تلویزیون را دلیل بر عدم پیشرفت کودک در نظر گرفت.
مطالعات اخیر عنوان می‌کند که کودکان برای پیشرفت در زبان و سایر مهارت‌ها به ارتباط چهره به چهره نیاز مبرم دارند که تماشای بیش از حد صفحه‌های نمایشگر برای این مورد اصلاً مناسب نیستند. هم‌چنین بهتر است یک ساعت قبل از خواب کودک صفحه‌های نمایشگر را نبیند.

این پژوهش چطور انجام شد؟
این پژوهش با جمع‌آوری اطلاعات حاصل از مطالعه‌ی اثر تماشای صفحه‌نمایشگر بر روی تاخیر رشد انجام شده است، عنوان می‌شود که یک کودک از هر چهار کودکی که بیش از حد از صفحه‌نمایشگر استفاده می‌کنند دارای نشانه‌هایی از تاخیر رشد مثل مشکلات ارتباطی در زمان ورود به مدرسه هستند.
محدودیت این مطالعه‌ این بود که نمی‌توانست با قطعیت بگوید که تماشای زیاد صفحه‌نمایش با تاخیر در رشد ارتباط دارد.

پژوهش شامل چه مواردی بود؟
در این پژوهش ۳۰۰۰ زن باردار به کار گرفته شدند و فرزندان‌شان در ۴، ۱۲، ۲۴، ۳۶ و ۶۰ ماهگی مورد بررسی قرار گرفتند. زمان مشاهده‌ی صفحه‌نمایشگر در سنین ۲۴، ۳۶ و ۶۰ ماهگی ارزیابی شد، از مادران سوال شد فرزندشان چند ساعت در هفته از وسایلی مثل تلویزیون، DVD، موبایل و ... استفاده می‌کند.
هم‌چنین در تمام این سنین مادران پرسشنامه (ASQ-3) را پر می‌کنند که زمان استفاده از صفحه‌نمایشگر را اندازه‌گیری می‌کند و رشد را در 5 زمینه مورد بررسی قرار می‌دهد:
- مهارت برقراری ارتباط اجتماعی
- مهارت‌های حرکتی مثل دویدن و راه رفتن
- مهارت حرکتی ظریف مثل برداشتن اشیا و مهارت دست ورزی
- مهارت حل مسئله
- مهارت تعامل اجتماعی
در ارتباط بین زمان استفاده از صفحه‌نمایشگر و تاخیر در رشد، عوامل مختلفی مورد بررسی قرار گرفتند، شامل:
- کودک چه مقداری کتاب می‌خواند یا به کتاب نگاه می‌کند
- میزان فعالیت فیزیکی کودک
- میزان خواب شبانه
- رابطه بین مادر و کودک
- استفاده یا عدم استفاده از پرستار کودک
- سطح سواد و تحصیلات مادر
- درآمد خانواده
- نتایج ابتدایی پژوهش
متوسط تماشای صفحه‌نمایشگر در کودکان به شرح زیر بود:
- 17 ساعت در هفته برای کودکان 24 ماهه
- ۲۵ ساعت در هفته برای کودکان ۳۶ ماهه
- 11 ساعت در هفته برای کودکان 60 ماهه
تماشای بیشتر از صفحه‌نمایشگر با ضعف در رشد همراه بود، هم‌چنین کودکانی که در ۲۴ ماهگی بیشتر از صفحه‌نمایشگر استفاده کردند در ۳۶ ماهگی پیشرفت کمتری در مهارت‌ها داشتند.

تفسیر محققین از نتیجه
محققین به این نتیجه رسیدند که رابطه مستقیمی بین تماشای صفحه‌نمایشگر و تاخیر در شد کودکان وجود دارد. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند که با کنترل مدت زمان استفاده از صفحه‌نمایش می‌توان از صدمات احتمالی در آینده جلوگیری کرد.

کلام آخر
با تمام این توصیفات هنوز نمی‌توان قاطعانه گفت که تماشای صفحه‌نمایشگر، حتما باعث اختلال در رشد می‌شود. مهم‌ترین محدودیت، وجود عوامل و فاکتورهای دیگر است که بر روی رشد موثرند و نمی‌توان آن‌ها را دقیقا ارزیابی کرد.
محققین سعی کردند به دقت عوامل محیطی و تربیتی را هم در نظر بگیرند اما این عوامل، ترکیبات پیچیده‌ای از عوامل ارثی، روابط بین فردی، عوامل محیطی و شیوه زندگی است. در نتیجه جدا کردن این عوامل از هم و بررسی تاثیر تک تک آن‌ها روی رشد کودک بسیار مشکل خواهد بود.
مشکل دیگر این است که در این تحقیق فقط تاثیر مدت زمان استفاده از صفحه‌نمایشگر بر روی نمره رشد مهارت‌های کودک در نظر گرفته می‌شود بدون اینکه تفاوت‌های فردی در نظر گرفته شود و مشخص نمی‌شود که آیا کودک در مقایسه یا سایر همسالان دارای نقص و تاخیر رشد قابل توجهی است یا نه.
پرسش‌نامه‌هایی که توسط والدین و پرستاران کودک پر می‌شود ممکن است دارای اشتباه باشد. در نهایت این نتیجه با توحه به نمونه‌هایی از یک نژاد و ملیت خاص در منطقه خاص به دست آمد و نمی‌توان آن را به همه‌ی جمعیت‌ها بسط داد.
اما می‌توان قاطعانه عنوان کرد که بهتر است کودکان با کنترل بیشتر به تماشای صفحه‌نمایشگر بپردازند و بین تماشای تلویزیون و فعالیت‌هایی مثل ورزش کردن، بازی کردن و کتاب خواندن توازن برقرار شود.