درمان سرطان تخمدان، روش‌های نوین پزشکی
تخمدان‌ها بخشی از دستگاه تولید مثل در بدن زنان هستند که تخمک‌ها را تولید می‌کنند.
تخمدان‌ها بخشی از دستگاه تولید مثل در بدن زنان هستند که تخمک‌ها را تولید می‌کنند. تخمدان‌ها همچنین هورمون‌های زنانه با نام‌های استروژن و پروژسترون را تولید می‌کنند. هر یک از تخمدان‌ها به اندازه و شکل یک بادام است. سرطان تخمدان زمانی بروز می‌کند که سلول‌های موجود در بافت تخمدان به طور غیرطبیعی شروع به رشد و تکثیر می‌کنند و تشکیل تومور می‌دهند. اگر این مشکل درمان نشود، سرطان به سایر قسمت‌های بدن نفوذ می‌کند. سرطان تخمدان چندان شایع نیست اما کشنده است و به همین خاطر بیشتر از سایر سرطان‌های دستگاه تولیدمثل در زنان، موجب مرگ بیماران می‌شود. هرچقدر سرطان تخمدان زودتر تشخیص داده شده و درمان آن آغاز شود، شانس بهبودی بیمار بیشتر است. اما از سوی دیگر، تشخیص زودهنگام سرطان تخمدان کار مشکلی است. زنانی که به سرطان تخمدان مبتلا می‌شوند ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند و یا علائم انها بسیار خفیف باشد، تا زمانی که سرطان به مرحله‌ی پیشرفته خود برسد.
متخصص زنان و زایمان برای تشخیص سرطان تخمدان، یکی یا چند تست تشخیصی مختلف را انجام می‌دهد، از جمله معاینات فیزیکی، آزمایش لگن، تست‌های آزمایشگاهی، سونوگرافی و یا نمونه‌گیری از بافت. انتخاب روش درمان به عوامل متعددی از جمله نوع سرطان، مرحله پیشروی آن و وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد. برخی از روش‌های درمان سرطان تخمدان عبارتند از جراحی، شیمی‌درمانی، ترکیب جراحی و شیمی‌درمانی و گاهی، پرتودرمانی. نتایج درمان نیز به عوامل مختلفی از جمله مرحله پیشروی سرطان در زمان تشخیص، سلامت عمومی بیمار و چگونگی پاسخ‌دهی بدن او به درمان بستگی دارد. هر یک از بیماران مبتلا به سرطان تخمدان، شرایط منحصر به فردی دارند، اما مرحله پیشروی سرطان، مهمترین عامل تعیین کننده در نتایج درمان و شانس بهبودی است.
انواع
چندین نوع سرطان تخمدان مختلف وجود دارد که همگی از سلول‌های بافت تخمدان آغاز می‌شوند. در اغلب موارد، سرطان از سلول‌های اپیتلیوم یا غشای داخلی تخمدان شروع می‌شود. انواع سرطان تخمدان عبارتند از: سرطان غشار اپیتلیال (سلول‌های سطح داخلی تخمدان)، لوله‌ی فالوپ و پریتونئال اولیه (غشایی در داخل شکم که بسیاری از ساختارهای داخلی شکم را پوشش می‌دهد). همچنین مفهوم دیگری به نام تومور بدخیم بالقوه وجود دارد. این تومورها برخی از ویژگی‌های میکروسکوپی سرطان بدخیم را دارند اما مانند سرطان‌های معمولی گسترش پیدا نمی‌کنند. دو نوع دیگر از سرطان تخمدان نیز وجود دارد که کمتر شایع هستند. این دو نوع عبارتند از سرطان سلول‌های بنیادی و سرطان طناب جنسی استرومال.
علائم سرطان تخمدان
علائم سرطان تخمدانسرطان تخمدان معمولا هیچ علائم و نشانه‌ی خاصی ندارد، با این حال ممکن است یکی یا چند مورد از علائم زیر بروز کنند:
نفخ شکم
مشکل در غذا خوردن یا زود سیر شدن
تکرر ادرار یا احساس اضطرار زیاد برای رفتن به دستشویی
درد کمر، شکم یا لگن
یبوست
قاعدگی نامنظم
خستگی مفرط
سوءتغذیه
درد در هنگان نزدیکی
عوامل خطر
علت اصلی بروز سرطان تخمدان نامشخص است و این عوامل، احتمال ابتلای شخص به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهند:
سابقه ابتلای اعضای خانواده به سرطان تخمدان
جهش‌های ژنتیکی مرتبط با سرطان تخمدان مانند BRCA۱ و BRCA۲
داشتن سابقه ابتلا به سرطان سینه، سرطان رحم یا سرطان روده بزرگ
چاقی
استفاده از برخی داروهای خاص باروری مانند داروهای هورمون درمانی
عدم سابقه بارداری
ابتلا به اندرومتریوز
داشتن سن بالا نیز یک عامل خطر دیگر است. اغلب موارد ابتلا به سرطان تخمدان، بعد از یائسگی هستند. ممکن است شما هیچ یک از این عوامل خطر را نداشته باشید اما با این حال به سرطان تخمدان مبتلا شوید. همینطور، داشتن هر یک از این عوامل خطر بدین معنا نیست که شما حتما به سرطان تخمدان مبتلا می‌شوید.
مراحل پیشروی بیماری
پزشکان با توجه به میزان گسترش بافت سرطانی، مرحله‌ی سرطان را تعیین می‌کنند. هر مرحله شامل چند مرحله است.
مرحله اول
مرحله یک خود دارای سه مرحله است:
سرطان کاملا محدود و موضعی است و در یکی از تخمدان‌ها موجود بوده و به مرحله ۱A رسیده
سرطان در هر دو تخمدان‌هاست و به مرحله ۱B رسیده.
سرطان به مرحله ۱C رسیده و برخی سلول‌های سرطانی خارج از تخمدان نیز هستند.
مرحله دوم
در مرحله‌ی دوم، سرطان به ساختارهای دیگر در درون لگن نیز نفوذ کرده است. در مرحله ۲A سرطان به رحم و لوله‌های فالوپ نفوذ کرده و در مرحله ۲B به مثانه و راست روده نیز رسیده است.
مرحله سوم
مرحله‌ی سوم، خود دارای ۳ مرحله است:
در مرحله ۳A سرطان به خارج از لگن نیز رسیده و غشای داخل شکمی و غدد لنفاوی آن نیز سرطانی شده‌اند.
در مرحله ۳B، سلول‌های سرطانی به خارج از طحال و کبد رسیده‌اند.
در مرحله ۳C، سلول‌های سرطانی به اندازه‌ی حداقل سه چهرم اینچ در داخل شکم یا خارج طحال یا کبد دیده می‌شوند. اما سرطان هنوز به داخل طحال و کبد نرسیده است.
مرحله چهارم
در مرحله‌ی چهارم، سرطان متاستاز شده است و به خارج فضای لگن و شکم رسیده است و غدد لنفاوی کبد و ریه‌ها نیز سرطانی شده‌اند. در مرحله‌ی ۴A، سلول‌های سرطانی در داخل مایع اطراف ریه نیز هستند. مرحله‌ی ۴B پیشرفته‌ترین مرحله است که در آن، سلول‌های سرطانی به داخل طحال یا کبد نفوذ کرده‌اند و حتی ممکن است ارگان‌های بسیار دورتر مانند پوست یا مغز نیز سرطانی شده باشند.
تشخیص سرطان تخمدان
تشخیص سرطان تخمداناگر پزشک احتمال بدهد که ممکن است بیمار به سرطان تخمدان دچار شده باشد، انجام آزمایش لگن را توصیه می‌کند. انجام آزمایش لگن به پزشک کمک می‌کند که وجود موارد غیرعادی را شناسایی کند اما حس کردن تومورهای کوچک تخمدان کار بسیار سختی است. با رشد تومور، به تدریج به راست روده و مثانه فشار وارد می‌شود و بنابراین ممکن است پزشک بتواند در حین معاینات رکتوم و واژن به وجود حالت غیرعادی پی ببرد. پزشک همچنین ممکن است آزمایشات زیر را انجام دهد:
سونوگرافی ترانس‌واژینال: در این تست از امواج صوتی قوی برای تشخیص تومورهای دستگاه تولیدمثل زنان از جمله تخمدان‌ها استفاده می‌شود. با این حال با این روش نمی‌توان تشخیص داد که تومور خوش‌خیم یا بدخیم است.
سی تی اسکن از شکم و لگن: در صورتی که بیمار به ماده کنتراست رنگی که در سی تی اسکن استفاده می‌شود آلرژی داشته باشد، عکسبرداری ام آر آی انجام می‌شود.
آزمایش خون برای اندازه‌گیری آنتی‌ژن سرطانی ۱۲۵ (CA-125): از این نشانگر زیست‌شیمیایی برای ارزیابی پاسخگویی بدن به درمان سرطان تخمدان و سایر سرطان‌های دستگاه تناسلی استفاده می‌شود. البته قاعدگی، فیبروم رحم و سرطان رحم نیز بر میزان این آنتی‌ژن در خون اثر دارند.
نمونه‌برداری: در این روش نمونه کوچکی از بافت تخمدان برداشته می‌شود و این نمونه در آزمایشگاه و در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد. نمونه‌برداری تنها روشی است که به کمک آن پزشک می‌تواند به طور قطعی بگوید که بیمار به سرطان تخمدان مبتلا شده است یا نه.
درمان سرطان تخمدان
انتخاب روش درمان سرطان تخمدان در زنان به این موضوع بستگی دارد که سرطان تا چه حد گسترش پیدا کرده است. پزشک پس از تعیین مرحله پیشروی سرطان، با توجه به شرایط خاص بیمار، برنامه درمانی مناسب را تدوین می‌کند. برنامه‌ی درمانی معمولا شامل دو یا تعداد بیشتری از روش‌های زیر می‌شود.
درمان هدفمند
درمان‌های هدفمند مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، مستقیما سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند و به سایر سلول‌های سالم بدن آسیب نمی‌زنند یا این آسیب بسیار کم است. درمان‌های هدفمند نوین برای درمان سرطان اپیتلیال تخمدان شامل داروهای آواستین و لینپرازا می‌شود. پزشکان از داروی لینپرازا تنها در افرادی استفاده می‌کنند که جهش ژنتیکی از نوع BRCA داشته باشند.
حفظ باروری بیمار
انجام برخی روش‌های درمانی سرطان تخمدان از جمله شیمی‌درمانی، جراحی و پرتودرمانی می‌تواند به ارگان‌های تولیدمثل زنانه آسیب بزند و در نتیجه منجر به مشکل ناباروری بیمار در آینده شود. در صورتی که بیمار در آینده می‌خواهد باردار شود، باید قبل از شروع هر درمانی، در این باره با پزشک صحبت کند. پزشک می‌تواند در مورد روش‌های احتمالی برای حفظ باروری بیمار به او توضیح دهد. برخی از روش‌های حفظ باروری بیمار عبارتند از:
فریز کردن رویان: فریز کردن یک تخمک بارور شده
فریز کردن تخمک: فریز کردن تخمکی که هنوز بارور نشده است.
جراحی برای حفظ باروری: در برخی از موارد می‌توان یکی از تخمدان‌ها را در حین جراحی برداشتن و تخمدان دیگر را برای حفظ باروری نگه داشت. این کار معمولا، در مراحل اولیه سرطان قابل انجام است.
حفظ بافت تخمدان: برداشتن بافت تخمدان با جراحی و فریز کردن آن برای استفاده در آینده
سرکوب فعالیت تخمدان: مصرف هورمون‌هایی برای متوقف کردن موقتی فعالیت تخمدان‌ها
جراحی
جراحی، اصلی‌ترین روش درمان سرطان تخمدان در زنان است. هدف از جراحی برداشتن بافت سرطانی است اما در اغلب موارد لازم است که هیسترکتومی کامل انجام شود و رحم به طور کامل برداشته شود. همچنین ممکن است پزشک توصیه کند که هر دو تخمدان، لوله‌های فالوپ و غدد لنفاوی اطراف آن یا سایر بافت‌های لگنی برداشته شوند. تشخیص دادن تمامی نواحی سرطانی کار بسیار مشکلی است و بنابراین برای جراح راحت‌تر است که برای اطمینان، کل بافتی که شامل سلول‌های سرطانی است را بردارد.
پیشگیری
هیچ راه اثبات شده‌ای برای حذف کامل احتمال بروز سرطان تخمدان وجود ندارد اما شما می‌توانید برای کاهش ریسک ابتلا به این سرطان، برخی اقدامات را انجام دهید از جمله:
استفاده از داروهای ضدبارداری
شیردادن به کودک خود
بارداری
انجام جراحی برای برداشتن ارگان‌های تولیدمثل (مانند هیسترکتومی)
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼