دیدن ماه گرفتگی در بارداری، خطر دارد؟
امروزه پیشرفت علم و شناخت بیشتر از پدیده‌های نجومی باعث شده است تا بسیاری از دانشمندان باور قدیمی که در خصوص نگاه کردن به ماه گرفتگی وجود داشت را یک خرافه بدانند.
بسیاری از مردم بر این باورند که نگاه کردن به ماه گرفتگی در دوران بارداری برای جنین خطراتی چون لکه‌های ماه گرفتگی را به همراه دارد، اما با توجه به پیشرفت علم، اکنون دانشمندان در مورد نگاه کردن به پدیده خسوف چه دیدگاهی دارند؟ آیا در دوران بارداری نباید به ماه نگاه کرد؟
در تقویم نجومی پیش رو شاهد ماه گرفتگی 26 تیر 98 به عنوان آخرین ماه گرفتگی سال 2019 خواهیم بود که این پدیده مجددا این سوال را برای بسیاری مطرح کرده است که آیا نگاه کردن به ماه گرفتگی در دوران بارداری ضرر دارد؟ در تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف همواره در زمان ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی به زنان باردار هشدار داده شده است که حتما در هنگام وقوع این دو پدیده نجومی در خانه بمانند و از مشاهده مستقیم به آنها خودداری کنند؛ چراکه آنان بر این باور بودند مشاهده این پدیده‌ها می‌تواند بر روی پوست جنین عارضه‌های منفی چون لکه‌های سیاهی مرسوم به ماه گرفتگی ایجاد کند. این باور از دیرباز به صورت سینه به سینه در فرهنگ ایرانیان نیز منتقل شده است و زنان باردار را از مشاهده خسوف و کسوف منع کرده‌اند. قدیمی‌ها معتقد بودند مشاهده ماه گرفتگی یا خورشید گرفتگی توسط زنان باردار می‌تواند معلولیت، ایجاد لکه یا خال مادرزادی و شکاف کام را برای جنین همراه داشته باشد.
دانشمندانی که در قرن‌های گذشته می‌زیستند نیز بر این باور بودند میان چرخه قاعدگی بانوان و ماه‌های قمری ارتباط مستقیمی وجود دارد و تغییرات نیروی جاذبه ماه بر روی سیاره زمین طی ماه گرفتگی قادر است برای بانوان مشکلاتی چون نوسان‌های خلقی، خستگی، سردرد و اسیدی شدن معده را به همراه داشته باشد و به همین دلیل دانشمندان در گذشته به مادران باردار توصیه می‌کردند تا پایان این پدیده‌های نجومی در فضاهای بسته استراحت کنند. اما چنین گفته‌هایی به چه میزان حقیقت داشته و بر پایه علمی است؟
نگاه کردن به ماه گرفتگی خطرناک نیست!
امروزه پیشرفت علم و شناخت بیشتر از پدیده‌های نجومی باعث شده است تا بسیاری از دانشمندان باور قدیمی که در خصوص نگاه کردن به ماه گرفتگی وجود داشت را یک خرافه بدانند. این دانشمندان به واسطه مطالعه‌های متعدد خود با قاطعیت می‌گویند میان ماه گرفتگی و ابتلای جنین به بیماری‌های مختلف هیچ ارتباط مستقیمی وجود ندارد و با رد این فرضیه آن را کاملا اشتباه و بی پایه و اساس می‌دانند. آنها با تاکید بر اینکه تمامی این باورها باطل و بدون منطق است، دلیل وجود لکه‌های ماه گرفتگی بر روی جنین را اختلالات مویرگ‌ها می‌دانند. البته همین دانشمندان در خصوص پدیده خورشید گرفتگی دیدگاه دیگری دارند و عنوان می‌کنند به دلیل افزایش اشعه‌های خورشید و دریافت آن بر سطح زمین احتمال آسیب مادر وجود خواهد داشت و به آنها توصیه می‌شود در این زمان در فضای باز و غیر سرپوشیده حضور نداشته باشند.
در همین رابطه ندا ادیبی، متخصص پوست و مو عنوان کرد:
از گذشته باور بر این بود که نگاه کردن به ماه گرفتگی توسط زنان باردار باعث ایجاد لکه‌ای پوستی بر روی جنین می‌شود که این مسئله موثق نیست و بار علمی ندارد. ماه گرفتگی هیچ تاثیر منفی بر زنان باردار نخواهد داشت. در واقع ماه گرفتگی بر روی نوزادان نیز هیچ اثر منفی ندارد. این خرافه در بسیاری از کشور‌ها جایگاهی ندارد اما با وجود این هنوز برخی فرهنگ‌ها پدیده ماه گرفتگی و تاثیر آن بر زن باردار را جدی می‌گیرند و بر این باورند ماه‌گرفتگی باعث ایجاد لکه‌ای بد شکل روی پوست کودک می‌شود، اما تحقیقات علمی این موضوع را به طور کامل رد می‌کند.
هر آنچه که باید از لکه ماه گرفتگی بدانید
لکه‌های ماه گرفتگی گونه‌ای از لکه رنگی بر روی پوست یا زیر پوست محسوب می‌شود که از بدو تولد در بدن فرد وجود داشته و در طول زمان به همراه افزایش سن، اندازه آن نیز افزایش پیدا می‌کند. دلیل ایجاد لکه ماه گرفتگی به افزایش سلول‌های تولید کننده ملانین (رنگدانه) در پوست و رشد غیرطبیعی رگ‌های خونی ارتباط دارد. برخی از این لکه‌ها از افزایش رنگدانه‌های پوستی یا رگ‌های خونی درهم تنیده ایجاد می‌شود که بررسی‌های علمی شکل‌گیری این لکه‌ها به دلیل مشاهده ماه گرفتگی توسط زنان باردار را قویا رد می‌کند.
یکی دیگر از ضایعات پوستی که ممکن است در پوست هر فردی ایجاد شود، لکه‌های شیر قهوه‌ای هستند که نوعی از بیماری ارثی به نام فیبر ماتور محسوب می‌شوند که دلیل ایجاد آن استرس و اضطراب در دوران بارداری و تنش‌های عصبی است. همچنین لکه‌های قهوه‌ای نوعی از لکه‌های خوش‌خیم به شمار می‌روند که افراد می‌توانند با استفاده از لیزر و جراحی آنها را از روی پوست خود بردارند. در خصوص لکه‌های ماه گرفتگی برخلاف خرافاتی که وجود دارد، علم آنها را منطقی نمی‌داند و دانشمندان اختلالات ژنتیک در شکل‌گیری عروق زیرپوستی را دلیل ایجاد آنها اعلام می‌کنند. البته والدین کودکانی که در بدن آنها لکه ماه گرفتگی وجود دارد، ممکن است اختلالات پوستی نداشته باشند؛ به بیانی دیگر نباید حتما پدر یا مادری این لکه‌ها را داشته باشند تا فرزندشان نیز با داشتن چنین لکه‌هایی به دنیا بیایند.
احتمال دارد لکه‌های ماه گرفتگی یا اختلالات عروقی در هر یک از نقاط بدن بیمار ایجاد شود، اما بسیاری از آنها در بخش صورت به وجود می‌آیند و احتمال مبتلا شدن جنین به این بیماری ۱ تا ۲ درصد است. در قسمت صورت جنین بیشتر این ضایعات در مسیر عصب سه‌قلو که دارای وظیفه عصب‌رسانی صورت هستند ایجاد می‌شوند و در بالای صورت (دور چشم)، بالای گونه، لب و فک پایینی شکل می‌گیرند. با افزایش سن بیمار، این ضایعات تا مخاط لب‌ها و لثه‌ها نیز افزایش پیدا می‌کنند. رنگ ضایعات در ابتدا صورتی کمرنگ است، اما به مرور زمان پررنگ‌تر می‌شوند. البته احتمال دارد از شدت تیرگی آنها نیز به مرور زمان کاسته شود.
انواع لکه های ماه گرفتگی
۱. لکه‌های سالمونی و موقت
اختلالات مویرگی در دو دسته لکه‌های سالمونی و لکه‌های شرابی‌رنگ قرار می‌گیرند که لکه‌های سالمونی جزو اختلالات عروقی بسیار شایع هستند و در تمامی نژادها وجود دارند. جالب است بدانید نام لکه‌های سالمونی را به دلیل شباهت رنگ این لکه به رنگ گوشت ماهی سالمون انتخاب کردند. ظاهر این لکه نامتقارن بوده و رنگ آن از صورتی تا سرخ متغیر است. این لکه بیشتر در قسمت‌های پشت جمجمه سر تا منطقه پیشانی گسترش پیدا می‌کند و حتی بعضا بالای پلک‌ها یا پل بینی نیز ایجاد می‌شود. لکه‌های سالمونی از زمان تولد در افراد وجود دارد که در اکثر اوقات تا سن یک‌سالگی از روی بدن فرد از بین می‌رود، اما بعضا تا سن بلوغ نیز بر روی پوست وجود خواهد داشت. گفتنی است این لکه در بعضی مواقع نیز در ناحیه پایین کمر و بالای لگن فرد شکل می‌گیرد که والدین می‌بایست به همراه کودک به یک متخصص مجرب در بخش سیستم عصبی مراجعه کنند تا احتمال وجود اختلالات در مهره‌های کمری و لگنی مورد بررسی قرار بگیرد و از هر نوع خطرهای احتمالی جلوگیری شود.
۲. لکه‌های شرابی‌رنگ و دائم
به لکه‌هایی که از مویرگ‌های متسع تشکیل شده باشند، لکه‌های پوستی شرابی‌رنگ می‌گویند. این لکه‌ها از بدو تولد در فرد وجود دارد و همواره بر روی پوست فرد اثر آن باقی خواهد ماند و دائمی است. بعضا این لکه‌ها محدود هستند، اما بیشتر اوقات بزرگ و گسترده بوده که حتی یک اندام بدن فرد نظیر دست یا پا را به صورت کامل درگیر می‌کند. این نوع از لکه ماه گرفتگی نسبت به سایر گونه‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چراکه به دلیل دائمی بودن و گستردگی می‌تواند مشکلات ظاهری را به همراه داشته باشد، از این رو باید درمان‌های اختصاصی و احتیاط کامل در این خصوص صورت پذیرد.
نحوه درمان لکه های ماه گرفتگی
چنین ضایعاتی از اهمیت درمانی بسیار بالایی برخوردارند. اگر این ضایعات در گروه لکه‌های سالمونی قرار داشته باشند، طی بازه زمانی کمتر از یک سال پس از تولد نوزاد رفع خواهند شد، اما اگر جزو گروه لکه‌های شرابی‌رنگ بوده و در بالا و پایین چشم نوزاد ایجاد شده باشد و حملات تشنجی در نوزاد را به وجود آورند، والدین می‌بایست در اسرع وقت مراحل درمان فرزند خود را شروع کنند تا با برطرف‌سازی اختلال مویرگی از رشد قسمت‌های درگیر این ضایعه جلوگیری شود. در حال حاضر بهترین درمان این ضایعات، لیزری اختصاصی به نام لیزر پی دی ال است که نور ویژه‌ای را در دامنه ۵۷۵ تا ۵۸۵ نانومتر بر سطح رنگدانه‌های این عروق یا هموگلوبین می‌تابد و آنها را تخریب می‌کند که نتیجه آن حذف لکه‌ها خواهد بود.
لیزر پی دی ال دارای موفقیت 50 تا 90 درصدی است که البته تابش این لیزر عوارضی چون کبود شدن یا خونریزی یا تغییر رنگ منطقه مورد نظر را به همراه دارد که البته به تدریج رفع خواهند شد. روش دیگری از درمان نیز وجود دارد که متخصصان از لیزر‌های کی‌تی‌پی و ان‌دی‌یاگ استفاده می‌کنند که اگر روش قبلی موثر نبود، پزشکان این روش را به بیمار پیشنهاد خواهند کرد. در موارد وجود سندرم استورج-وبر، برای کنترل تشنج‌ها می‌بایست از داروهای ضد تشنج استفاده کرد و برای جلوگیری از ایجاد آب سیاه چشم می‌بایست از چشم‌ها نیز مراقبت دائمی را در نظر گرفت.
پرسش‌های متداول در خصوص لکه های ماه گرفتگی
آیا نور خورشید میزان لکه ماه گرفتگی را افزایش می‌دهد؟
محققان در پاسخ به این پرسش عنوان می‌کنند نور خورشید در پررنگ یا کمرنگ شدن ضایعات پوستی تاثیر مستقیمی ندارد. آنها می‌گویند پررنگ‌تر شدن لکه‌ها به دلیل افزایش متسع شدن عروق و افزایش سن است، اما به این افراد توصیه می‌شود همواره از این نواحی بدن خود در برابر تابش مستقیم نور خورشید مراقبت کنند.
آیا داروهای موضعی بر لکه ماه گرفتگی تاثیرگذار است؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد کرم‌ها یا داروهای موضعی نمی‌توانند چنین ضایعات پوستی را بی‌رنگ کنند و در درمان آنها نقش به‌سزایی ندارند. از این رو به جای صرف زمان بر روی کرم‌ها و محصولات موضعی، بهتر است به یک متخصص مراجعه کرده و درمان را به صورت منطقی پیگیر باشید. همچنین درمان‌های جراحی نیز نمی‌توانند در کنترل و درمان چنین لکه‌هایی تاثیرگذار باشند.
آیا داروهای خوراکی در ایجاد لکه های ماه گرفتگی تاثیر دارند؟
لکه های ماه گرفتگی بر اثر عوامل ژنتیک ایجاد می‌شوند و داروهای خوراکی نمی‌توانند چنین لکه‌هایی را به وجود آورده یا گسترش دهند. هرچند پزشک معالج بر اساس بررسی‌های خود برای بیمار داروهای کورتیکواستروئیدی خوراکی تجویز می‌کند که در درمان کوتاه‌مدت لکه‌های پوستی موثر هستند. البته این داروها در بیمارانی تجویز می‌شود که خطر درگیری چشم و ملتحمه افزایش پیدا می‌کند و پس از کنترل گسترش لکه‌های ماه گرفتگی، پزشک استفاده از دارو را قطع خواهد کرد.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼