ایجاد آرامش در کودکان، توسط کدام اشیا؟

بسیاری از کودکان ممکن است به یک پتو، خرس عروسکی، یک اردک بادی، یک لگو، لباس خواب مادرشان یا دیگر اشیایی که در زمان خواب یا دیگر موقعیت‌ها برای تسکین خود استفاده می‌کنند، دلبستگی پیدا می‌کنند و قطعاً برای کودکان دیگر هم طبیعی است که علاقه‌ای به شیء آرامش‌دهنده نداشته باشند. کودکانی که یک شیء آرامش‌دهنده ندارند ممکن است راه‌های دیگری برای تسکین خودشان پیدا کنند از جمله مکیدن انگشت شست یا تاب دادن موهایشان یا چیزهای سادهٔ دیگر. در این مطلب می‌توانید با همه چیز در مورد این اشیای آرامش‌بخش برای کودکان آنها آشنا شوید.

اشیای آرامش‌دهنده
واژهٔ روان‌شناختی برای اشیایی مثل پتو، خرس عروسکی یا اشیای مورد علاقهٔ کودکان؛ Transitional object، به معنی شیء انتقالی است. دلیل چنین نام و علاقه‌ای این است که وقتی کودک گذار و زمان گذشتن از یک نوزاد کاملاً وابسته به یک انسان مستقل را شروع می‌کند، شیء آرامش‌دهنده می‌تواند به انتقال و این گذار در او کمک کند.
حدود نیمی از کودکان به نوعی شیء آرامش‌ دهنده دلبستگی پیدا می‌کنند. این کودکان معمولاً در حدود هشت تا ۱۲ ماهگی به سوی شیء آرامش‌دهنده جذب می‌شوند و برخی از آنها هم از همان شش ماهگی به یکی از این اشیا نیاز پیدا می‌کنند.
شیء آرامش‌دهنده می‌تواند برای شما نیز مفید باشد و به نوعی کمکتان کند. مثلاً یک خرس یا پتوی محبوب می‌تواند به کودکتان کمک کند تا خودش را آرام کند و در زمان‌های پراضطراب یا دوره‌های انتقال و گذار مثل رفتن به پیش‌دبستانی، نقل مکان از گهواره به یک تخت بزرگ‌تر یا سفر کردن به یک جای جدید، اشیای آرامش‌دهنده چیزهایی است که کودک می‌تواند برای تسکین و دلداری همراه خودش داشته باشد.
اما به یاد داشته باشید که برای کاهش ریسک سندرم مرگ ناگهانی کودک لازم است تا ۱۲ ماهگی به کودک اجازه ندهید که با عروسک‌ها، به ویژه عروسک‌هایی از جنس خز و با حجم زیاد یا یک پتوی نرم بخوابد. همچنین کودک هر چیزی را به عنوان شیء آرامش‌دهندهٔ خود انتخاب کند ایرادی ندارد، فقط اطمینان حاصل کنید که این شیء،‌ اجزای کوچک و جداشونده‌ای که بتواند خطر خفگی ایجاد کند ندارد.

دلایل علاقهٔ کودکان به اشیای آرامش‌دهنده
یک شیء آرامش‌دهنده جنس، بو و شکل آشنایی دارد. این شیء، یادگار قابل حملی از آسایش و امنیت خانه و آغوش والدین است که بسیاری از کودکان را قادر می‌سازد وقتی که وارد دنیای خارج از آغوش والدینشان می‌شوند اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند. همچنین یک شیء آرامش‌دهنده اغلب نرم و بغل‌کردنی است، چه یک خرس عروسکی کهنه باشد، چه یک پتو و چه یک بالش کوچک که نگه داشتن آن حس خوبی به همراه دارد.
در نهایت هم روی آوردن یک کودک به شیء آرامش‌دهنده برای تسکین خود چندان متفاوت از کارهای ما بزرگسالان نیست که مثلاً وقتی حوصله‌مان سر رفته است یا دستپاچه هستیم موبایمان را از جیبمان درمی‌آوریم و به آن نگاه می‌کنیم.

سن کنار گذاشتن اشیای آرامش‌دهنده در بین کودکان
اگر کودکتان یک شیء آرامش‌دهنده دارد، احتمالاً دلبستگی او به آن در فاصلهٔ ۱۸ تا ۲۴ ماهگی به اوج خود می‌رسد و پس از آن به تدریج کمتر می‌شود که این کار تا حدی ناشی از فشار اجتماعی است. وقتی کودکان آگاهی و هوش اجتماعی پیدا می‌کنند، برای مثال وقتی به مهدکودک یا پیش‌دبستانی می‌روند، می‌فهمند که بیشتر کودکان یک پتو یا خرس عروسکی را همه جا با خودشان حمل نمی‌کنند و در نهایت آنها هم تصمیم می‌گیرند این کار را کنار بگذارند. اگر این اتفاق خودبه‌خود بیفتد خوب است، اما هیچ نیازی نیست که کودک نوپا یا پیش‌دبستانی خود را وادار کنید که شیء آرامش‌دهنده‌اش را قبل از اینکه آماده باشد کنار بگذارد.
با این حال می‌توانید کودکتان را تا حدی آموزش دهید که در موقعیت‌های خاصی شیء آرامش‌دهنده‌اش را کنار بگذارد. به عنوان مثال اگر به جایی می‌روید که برای کودک جدید یا ترسناک نیست و شما آنجا کنار او هستید و می‌توانید آرامش کنید، بهتر است به کودک بگویید که شیء آرامش دهنده‌اش را در خانه بگذارد. کودکتان ابتدا ممکن است مخالفت کند یا تردید داشته باشد اما بیشتر کودکان وقتی ببینند که مادر یا پدر همراهشان است با این ایده موافقت می‌کنند.

امکان دلبستگی بیش از حد کودک به یک شی‌ء آرامش‌دهنده
چیزی به عنوان دلبستگی بیش از حد یک کودک به یک شیء آرامش‌دهنده‌ وجود ندارد و تا زمانی که کودک شما به شیء آرامش‌دهنده‌اش وابسته نیست ایرادی ندارد که در حین بزرگ شدنش هم آن را نگه دارد. بسیاری از کودکان و حتی بزرگسالان نیز شیء آرامش‌دهندهٔ خود را به عنوان یک یادگاری از زمانی که کوچک بوده‌اند نگه می‌دارند.
هرچند اگر فرزندتان شیء آرامش‌دهنده‌اش را به دانشگاه ببرد هم اولین یا آخرین نفری نخواهد بود که این کار را کرده است، اما معمولاً دلبستگی شدید به آن یا استفاده از آن به عنوان یک شیء آرامش‌دهنده تا سن شروع مدرسه از بین می‌رود ولی مثل هر موضوع دیگری باز هم استثناهایی وجود دارد. به عنوان مثال اگر یک بچهٔ بزرگ‌تر یا نوجوان هنوز در موقعیت‌های استرس‌زا به شیء آرامش‌دهنده‌اش می‌چسبد و بدون آن قادر به آرام شدن نیست، این می‌تواند نشانهٔ یک اختلال شخصیتی باشد. اما این اختلال هیچ ارتباطی به داشتن یک شیء آرامش‌دهنده در کودکی ندارد، بلکه مربوط به مغز آنهاست.
به همین ترتیب، اگر کودک چیزی مثل یک ماشین یا قطار اسباب‌بازی را همه جا با خودش می‌برد و به شکلی وسواس‌گونه کار خاصی را بارها و بارها با آن انجام می‌دهد، این ممکن است یکی از اولین نشانه‌های اتیسم در کودک باشد. اما به عنوان یک قانون کلی، اگر کودکتان شیء آرامش‌دهنده‌اش را روی صورتش و انگشت شستش را هم در دهانش گذاشته است اما در همان حال هم با شما تعامل می‌کند جایی برای نگرانی نیست، چون شیء آرامش‌دهنده باید تعامل و برقراری ارتباط کودک با دیگران را بیشتر کند، نه اینکه آن را کم کند.
اگر هر گونه نگرانی در مورد دلبستگی کودکتان به شیء آرامش‌دهنده‌اش دارید لازم است با پزشک کودکتان صحبت کنید تا نگرانی شما برطرف شود.

زمان گم شدن یا نبودن شیء آرامش‌دهنده
اگر یک شیء آرامش‌دهنده در زندگی شما نیز نقش بزرگی بازی می‌کند بهتر است خودتان را برای وقت‌هایی که ممکن است در دسترس نباشد،‌ مثل وقتی به شست‌وشو نیاز دارد یا گم شده است آماده کنید. به نظر می‌رسد که بسیاری از کودکان می‌توانند نسخهٔ قلابی یا جایگزین آن را فوراً تشخیص دهند. با در نظر گرفتن این موضوع والدین باتجربه توصیه می‌کنند که از همان ابتدا چند نمونهٔ یکسان از شیء آرامش‌دهنده داشته باشید و به تناوب یکی را در دسترس کودک بگذارید. برای مثال می‌توانید پتوی آرامش‌دهندهٔ کودک را به چند تکه تقسیم کنید یا از یک شیء چند تا را بخرید.
همچنین اگر بتوانید، فکر خوبی است که کودک را با یک شیء آرامش‌دهندهٔ قابل‌شست‌وشو آشنا کنید. با این حال، شیء آرامش‌دهنده را زیاد نشویید. شست‌وشو باید به گونه‌ای باشد که هم بهداشت رعایت شود و هم آن بو و بافت خاصی که برای کودکتان آن‌قدر جذاب است همچنان باقی بماند.

تشویق کودک به داشتن یک شیء آرامش‌دهنده
کودکانی که یک شیء آرامش‌دهنده می‌خواهند یا به آن نیاز پیدا می‌کنند خودبه‌خود و به طور طبیعی به سوی آن جلب خواهند شد و نیازی به تشویق ندارند. اما شما می‌توانید دلبستگی رو به رشد کودک به یک شیء آرامش‌دهنده را با بردن آن شیء به مکان‌های جدید و ترسناک برای کودک مثل مطب پزشک یا ملاقات با کسی که کودک قبلاً ندیده است تشویق کنید. مزیت چنین کاری حداقل این است که کودک آن شیء آرامش‌دهنده را با شما ارتباط خواهد داد، زیرا شما آنجایید و وقتی که شما آنجا نیستید، کودک می‌تواند از آن شیء برای تسکین خودش استفاده ‌کند.
ولی اگر کودکتان به داشتن شیء آرامش‌دهنده علاقه‌مند به نظر نمی‌رسد نباید اصرار کنید، چون برخی کودکان برای تسکین دادن خودشان روش‌های دیگری دارند. کودکانی که اشیای آرامش‌دهندهٔ متعددی دارند ممکن است اشیای مختلف را به موقعیت‌های مختلف وصل کنند. برای مثال یکی برای بردن به پارک و یکی برای وقت خوابیدن که معمولاً تعداد این اشیا به مرور و در نهایت به یکی یا دو تا کاهش می‌یابد. همچنین احتمال دارد که کودک در دوره‌های مختلف زندگی‌اش روش‌های متفاوتی برای تسکین و تسلی خود پیدا کند.