کمر درد بارداری، انواع و علل

کمر درد بارداری برای زنان باردار امری بدیهی است. با این وجود، اگر به کمر درد ناشی از بارداری رسیدگی نشود، این درد می تواند بر روی زندگی روزانه فرد تاثیر منفی بگذارد. تاثیری که می تواند از غیبت احتمالی از کار تا دشوارتر شدن زایمان گسترده شده باشد.کمر درد در دوران بارداری می تواند مشکلاتی ایجاد کند که تا مدتی طولانی بعد از زایمان ادامه خواهند یافت. در حالی که کمر درد بارداری و ورم پا در بارداری نسبتا شایع است ولی به طور قطع نباید آن را تنها به عنوان بخشی از فرایند بارداری بپذیریم.
برای اینکه تا حد امکان به داشتن دوران بارداری و یک زایمان آسان کمک کنیم باید همواره و تا جایی که ممکن است هر چه سریع تر به کمر درد و پا درد در بارداری رسیدگی کنیم و آن را در سرتاسر دوران بارداری کنترل نماییم. درد پایین کمردر بارداری که مدت زمانی طولانی باقی بماند (چند هفته یا ماه) نمایانگر کمر درد پس از زایمان (درد بعد از تولد نوزاد) است. به همین دلیل، زنان باردار را ترغیب می کنند که به دنبال درمانی مناسب برای کمر درد بارداری خود باشند. به این ترتیب، به منظور جلوگیری از کمر درد مزمن یا عود مشکلات کمر بعد از بارداری باید هر گونه دردی در دوره پس از زایمان را که بیشتر از شش تا هشت هفته طول بکشد درمان کرد.

انواع
شایعترین انواع کمر درد بارداری عبارتند از:
درد کمر یا درد در پایین کمر
درد بخش خلفی لگن
به دلایلی واضح و مشخص دانستن تفاوت میان دو نوع کمر درد بالا در دوران بارداری و درد زایمان که آن هم در دوران بارداری در ناحیه کمر احساس می شود سودمند است.
درد پایین کمر در بارداری: کمر درد در بارداری عموما در بالای قسمت دور کمر و در وسط کمر است. البته ممکن است این درد بخش تحتانی کمر در بارداری با دردی که تا پا یا پنجه پا انتشار می یابد همزمان باشد یا نباشد.در بارداری دردی که تا پا یا پنجه پا انتشار می یابد به سیاتیک معروف است. در کل، کمر درد بارداری شبیه به درد بخش تحتانی کمری است که زنانی که باردار نیستند آن را تجربه می کنند. این نوع درد به طور معمول با قرار گرفتن طولانی مدت بدن در یک حالت (مانند نشستن، ایستادن یا بلند کردن مکرر اجسام) افزایش می یابد و همچنین ممکن است در عضلاتی که در امتداد ستون فقرات قرار دارند در دوران بارداری حساسیت به لمس وجود داشته باشد.
درد لگن در بارداری: درد بخش خلفی لگن (در پشت لگن) چهار بار بیشتر از درد دنبالچه (کمر) در دوران بارداری شایع است. این درد، کمر درد شدیدی است که در زیر و در طرفین کمر و در هر دو طرف استخوان دنبالچه احساس می شود. چنین درد لگن مربوط به دوران بارداری را می توان در یک یا هر دو طرف تجربه کرد. در صورت بروز چنین اتفاقی سریعا برای درمان درد دنبالچه، لگن و باسن اقدام نمائید.
درد سیاتیک در بارداری: درد سیاتیک بسیار شایع است. بیشتر زنان باردار حداقل یک دوره گرفتن رگ سیاتیک را تجربه می کنند.این نوع کمر درد بارداری، دردی تیرکشنده و شدید و زننده در پایین قسمت پشت پای فرد است که بر اثر فشرده شدن عصب سیاتیک بوجود می آید که از بخش تحتانی کمر (همانگونه که حدس زدید) تا پایین قسمت پشت هر پا کشیده شده است. این درد در سه ماهه دوم و سوم بارداری یعنی هنگامی که کودک در حال رشد است و در اثر اضافه وزن در بارداری باعث فشار آمدن به عصب می شود، بیشتر شایع است. علائم درد سیاتیک در بارداری با دیگر کمر درد بارداری یا پا دردها متفاوت است زیرا فرد باردار دچار سیاتیک دردی شدید و تیرکشنده را احساس می کند که تا پایین پا یا از باسن به پا امتداد می یابد.
بیرون زدگی و پارگی دیسک در بارداری: بیرون زدگی دیسک و دیسک کمر در بارداری بی نهایت شایع است و سالانه میلیون ها خانم بارداری دچار بیرون زدگی دیسک می شوند. بیشتر این زنان باردار نگران بیرون زدگی(فتق) دیسک خود نیستند زیرا آن ها حتی از وجود بیرون زدگی دیسک در ستون فقرات کمری خود اطلاعی ندارند، این بیماری یکی از علل کمر درد بارداری است.بیشتر بیرون زدگی های خفیف تا متوسط دیسک، مشکل ساز یا دارای علائم نیستند و تعداد بسیار زیادی از افراد بدون اینکه حتی بدانند دچار آن هستند.در زنانی که اطلاع دارند دچار بیرون زدگی دیسک کمر هستند احتمال نگرانی و اضطراب وجود دارد. این زنان باید مراقب باشند که اجازه ندهند اثر سوء ناشی از ابتلا به فتق دیسک باعث شود کمر درد بارداری بی مورد را به واسطه چشم انداز روانی خود تجربه کنند.همواره می توان به این زنان توصیه کرد که واقعیت های مربوط به بیرون زدگی دیسک را بیاموزند و درک کنند که با وجود بیشتر مشکلات خفیف تا متوسط دیسک، به طور معمول تاثیر دیسک کمر بر بارداری نباید باعث ایجاد هیچ گونه عوارضی شود.در اینجا فهرستی از علل بالقوه درد یا ناراحتی کمر در دوران بارداری آورده شده است:
افزایش هورمون ها: هورمون هاییکه در طول دوران بارداری آزاد می شوند، به منظور آماده کردن مادر برای فرایند تولد کودک امکان نرم شدن رباط های ناحیه لگن و شل تر شدن مفاصل رافراهم می کنند؛ این تغییر در مفاصل و شل شدن رباط ها می تواند محافظ هایی که کمر در حالت عادی دارد را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به کمر درد بارداری شود.
مرکز ثقل: مرکز ثقل مادر به تدریج و با بزرگ شدن رحم و کودک رو به جلو حرکت می کند و باعث می شود که حالت بدن مادر تغییر کند.
اضافه وزن در بارداری: پیشرفت بارداری و رشد کودک باعث بوجود آمدن وزن اضافه ای می شود که کمر باید آن را تحمل کند که می تواند منجر به کمر درد در بارداری شود.
حالت یا وضعیت بدن: حالت بد قرارگیری بدن و ایستادن و خم شدن بیش از اندازه می تواند سبب بروز یا تشدید دردی شود که مادر در ناحیه کمر خود تجربه می کند.
استرس: استرس معمولا نقاط ضعیف بدن را درگیر می کند و به خاطر تغییر ناحیه لگن ممکن است فرد در طول دوران پر استرس بارداری، کمر درد بارداری را تجربه کند.
کلینیک امید در مواجه با بیماری‌ها، رویکرد پلکانی دارد و استفاده از درمان‌های ساده‌تر را در اولویت خود قرار می‌دهد متخصصین طب فیزیکی این کلینیک ابتدا درمان‌‌های ساده و کم تهاجمی را به بیماران پیشنهاد می‌دهند. در صورتی که بیمار به درمان‌های ساده پاسخ نداد، استفاده از درمان‌های تهاجمی‌تر و پرهزینه‌تر توصیه می‌شود. در نهایت اگر شرایط بیمار به گونه‌ای است که هیچ کدام از این درمان‌ها برای او مفید واقع نشد، متخصص طب فیزیکی بیمار را به جراح متبحر ارجاع می‌دهد. اما بیماران در اکثر موارد با استفاده از خدماتی که در این کلیینک ارائه می‌شود، از درمان‌ جراحی بی‌نیاز می‌شوند. از جمله از جراحی‌های بسته‌ای که در کلینیک امید انجام می‌شود عبارتند از:
لیزر نوکلوئوتومی
آندوسکوپی به روش هیدروسیژن
تزریق های ترنسفورمینال
تزریق در فاست
رادیوفرکوئنسی

درمان
درمان محافظه کارانه (بدون جراحی) کمر درد بارداری عموما مشتمل بر انجام تمرینات ورزشی مناسب و بهره بردن از مکانیک صحیح بدن می باشد. این تلاش ها باعث بهبود و حفظ حالت قرار گیری مناسب بدن می شود که برای خودداری از وارد آمدن فشارهای بیش از حد لازم به ساختارهای محافظ بدن ضروری است. اکثر اوقات تنها یک یا دو بار مراجعه به یک فیزیوتراپیست باتجربه در زمینه درمان های قبل و بعد از بارداری می تواند برای کمک به آرام کردن یا به حداقل رساندن کمر درد بارداری در بخش پایین کمر بسیار سودمند باشد. اگر به درمان گسترده تر کمر درد نیاز باشد، آنگاه فیزیوتراپیست باید یک ارزیابی فردی انجام دهد و یک برنامه درمانی را به فرد توصیه کند. حفظ سطح بهینه عملکرد در کل دوران بارداری و داشتن حداقل میزان ناراحتی اهداف اصلی درمان کمر درد در دوران بارداری هستند. ممکن است پزشک از روش های درمانی متفاوتی برای کمر درد بارداری استفاده کند از جمله دستورالعمل هایی درمورد:
حالت قرارگیری مناسب بدن در هنگام بارداری: بهترین کاری که می توان برای درمان کمر درد دوران بارداری انجام داد بهبود دادن حالت قرارگیری بدن است. با گذر زمان، رشد کودک در بدن فرد باعث تغییر مرکز ثقل وی به سمت جلو می شود. واکنش طبیعی فرد به این تغییر عبارت است از جبران جلو آمدن شکم با خم شدن به عقب. چنین چیزی باعث فشار آمدن به عضلات بخش پایین کمر و منجر به کمر درد بارداری می شود. بنابراین خانم باردار باید در هر زمان ممکنی در تلاش باشد تا از حالت بدن خود در هنگام راه رفتن مطلع باشد؛ شانه هایش را عقب و قفسه سینه را بالا و جلو و در عین حال عضلات شانه ها و زانوها را راحت نگاه دارد. خانم باردار همچنین باید حالت بدن را در هنگام ایستادن و نشستن به خاطر بسپارد. اگر به ایستادن طولانی مدت نیاز است (کاری که در صورت امکان باید از آن اجتناب کرد)، آنگاه باید وضعیت بدن را نسبتا صاف نگاه داشت و در صورت امکان با گذاشتن گاه به گاه یکی از پاها روی یک چارپایه به آن استراحت داد. اگر فرد می خواهد بیش از چند دقیقه بنشیند، آنگاه باید سعی کند صندلی ایی را انتخاب کند که دارای پشتی باشد و اگر می تواند یک بالش پشت خود بگذارد. اگر هم بتواند پاهای خود را روی چیزی بگذارد خیلی بهتر است.
مکانیک خاص بدن برای فعالیت: فعالیت های عادی مانند کارهای خانه، شغل فرد، نحوه خوابیدن، صندلی مناسب و استراحت. تغییر عادات خوابی که فرد در طول مدت زندگی خود آن ها را بدست آورده می تواند دشوار باشد ولی اگر صحبت از تسکین کمر درد در بارداری باشد آنگاه ممکن است تلاش ها برای تغییر عادات خواب به نتیجه برسد. به جای به پشت خوابیدن به پهلو و در حالی که زانوها خم هستند بخوابید. در صورت امکان بالشی را بین زانوها، پشت کمر و زیر شکم خود قرار دهید. بسیاری از زنان باردار دوست دارند از "بالش بدن" که یک بالش بسیار کشیده و گاهی دارای انحنا است و می توان به طرق بسیاری آن را میزان کرد استفاده کنند.
ورزش: برنامه تمرینات ورزشی در خانه که متناسب با مرحله بارداری (کمر درد اوایل بارداری یا اواخر باردای) باشد. ممکن است تمریناتی خاص از طریق کشش عضلات کمر و محافظت بیشتر از ستون فقرات به تسکین کمر درد بارداری کمک کنند. بسیاری از کتاب های مربوط به بارداری هم در نشان دادن نحوه انجام این تمرینات به خوبی عمل می کنند. چمباتمه زدن تمرین خوبی است ولی نیاز است که بدرستی و به شکلی خوب انجام شود. "چرخش لگن" هم تمرین دیگری برای درمان کمر درد در دوران بارداری است که به صورت بالقوه مفید است.
همچنین خانم‌ها اگر قبل از تصمیم به باردار شدن به کلینیک امید مراجعه کنند، متخصصین طب فیزیکی ما با ارائه انواع ورزش‌ها و حرکات اصلاحی می‌توانند از مشکلات کمر درد و پا درد در دروان بارداری پیشگیری کنند.
تکنیک های خودیاری برای کنترل درد و موبیلیزاسیون در طول بارداری: درمان کمر درد بارداری فعالانه (مانند کار روی بافت های نرم، موبیلیزاسیون ملایم و تمرینات ثبات بخشی) مطابق با تشخیصی که متخصص مراقبت های بهداشتی و درمانی از طریق ارزیابی فرد داده است.
کفش های بارداری: اگر برای کاهش پا درد در بارداری و کمر درد بارداری در تلاش هستید بدانید که کفش مناسب بسیار مهم است. کفش هایی با پاشنه کوتاه بپوشید و از پوشیدن کفش های تخت و پاشنه بلند خودداری کنید. کفش های شما باید همواره محافظت خوبی از قوس کف پایتان به عمل آورند (این توصیه خوبی به شماست حتی در صورتی که باردار نباشید).
همچنین در دوران بارداری به دلیل اضافه وزن و انتقال بار بیشتر به پاها، تغییراتی در قوس‌های کف پا ایجاد می‌شود. در این صورت کلینیک امید با ارائه انواع کفی‌ها و صندل بارداری می‌تواند مشکلات کف پا را به خوبی درمان کند. این کفی‌ها از وارد شدن بار اضافی بر پاها جلوگیری کرده و خانم باردار می‌تواند بدون هیچ مشکلی به راه رفتن و پیاده روی ادامه داده و از مشکلات دیگر پا که در دروان بارداری ممکن است به وجود آید پیشگیری می‌کند.
کمربندها و بریس های محافظ بارداری: محصولات بیشماری در بازار وجود دارند که ادعا می شود در درمان درد کمر بارداری و یا درمان درد سیاتیک کمر در بارداری موثر هستند. فکر خوبی است که برای پیدا کردن محصول مناسب مغازه ها را بگردیم. معمولا بهترین نوع این محصولات کشی بوده دارای چسب و در قسمت پشت پهن تر از قسمت جلو هستند. این محصولات برای پوشیدن زیر لباس ها طراحی شده اند، بنابراین به دنبال جنس هایی باشید که زبر نباشند باعث خارش بدن نشوند و از مواد قابل شستشو تهیه شده باشند. برخی از این محصولات کاملا پیچیده هستند و تا روی شانه ها و قسمت فوقانی کمر هم کشیده می شوند. چنین ویژگی هایی به تقسیم مجدد وزن شکم سنگین خانم باردار کمک می کند؛ به طوری که کمر درد بارداری برخی از خانم ها با استفاده از این محصولات به طور معجزه آسایی تسکین می یابد.
کلینیک امید با مجهزترین امکانات و با استفاده از اسکن سه بعدی قادر به تهیه انواع بریس در دروان بارداری بر اساس وضعیت خانم باردار می‌باشد.
درمان مخصوص درد سیاتیک در بارداری: ممکن است به نظر برسد که کمربند بارداری راحت نیست ولی این کمربند در حقیقت رحم را کمی بالا می برد و وزن را به صورت مساوی تر تقسیم می نماید و چنین چیزی می تواند باعث سبک شدن درد سیاتیک بارداری شود. به همین ترتیب اجتناب از ایستادن و روی طرفی از بدن که درد نمی کند دراز کشیدن هم می تواند به فرد کمک کند. برخی زنان هم درمی یابند که گرما یا سرما دادن ناحیه درد به آن ها کمک می کند؛ بنابراین راحت باشید و از پدهای گرمایشی (ولی نه آنقدر داغ که احساس ناراحتی کنید!) یا کمپرس های آب خنک بر روی ناحیه درد استفاده کنید تا ببینید که چه چیزی برای شما بهترین تاثیر را دارد.
کمر درد در بارداری عارضه ی شایعی است که می تواند برای اکثر خانمهای باردار بوجود آید. کمر درد بارداری ممکن است در اوایل و یا اواخر بارداری باشد، روش های مختلفی برای تسکین و درمان کمر درد در دوران بارداری وجود دارد که پزشک با توجه به شرایط شما بهترین درمان را برایتان تجویز می کند، نباید نسبت به این درد بی توجه بود زیرا در اینصورت ممکن است بعد از بارداری نیر مشکل کمر درد ادامه داشته باشد.