بی اختیاری ادرار در بارداری، نیاز به درمان دارد؟

در طول بارداری ممکن است در مسیر رفت به دستشویی دچار نشت ادرار بشوید. ممکن است احساس کنید که چنین حالتی خصوصا هنگام سرفه کردن، خندیدن، عسطه کردن یا حین انجام فعالیت‌های فیزیکی دیگر که به عضلات کف لگن فشار وارد می‌شود رخ می‌دهد. این نوع نشت ادرار را " بی اختیاری ادرار استرسی " می نامند. در طول دوره بارداری، کودکی که هنوز به دنیا نیامده به عضلات کف لگن، مثانه و مجرای ادرار فشار وارد می‌کند. این فشار زیاد باعث می‌شود شما احساس کنید که نیاز به دفع ادرار بیشتری دارید. بی اختیاری ادرار استرسی ممکن است یک شرایط موقت باشد و اغلب چند هفته بعد از بدنیا آمدن نوزاد به پایان می‌رسد.

چه موقع باید به‌دلیل بی اختیاری ادرار به یک متخصص مراقبت بهداشت مراجعه کنید؟
اگر ۶ هفته بعد از زایمان همچنان مشکلات مثانه داشتید با پزشک خود درمیان بگذارید. بی‌اختیاری ادرار ناگهانی ممکن است به معنای این باشد که شما به بیماری دیگری مبتلا هستید. از دست دادن کنترل مثانه باید درمان شود درغیر اینصورت می‌تواند به یک مشکل طولانی مدت تبدیل شود.

انواع بی‌اختیاری ادرار
چندین نوع بی‌اختیاری ادرار وجود دارد:
بی‌اختیاری ادرار استرسی: ریزش ادرار به دلیل وارد شدن فشار فیزیکی به مثانه است.
بی‌اختیاری ادرار اورژانسی: ریزش ادرار به دلیل نیاز فوری به تخلیه ادرار است. این حالت معمولا ناشی از انقباض مثانه است.
بی‌اختیاری ادرار ترکیبی: ترکیبی از بی‌اختیاری ادرار استرسی و بی‌اختیاری ادرار اورژانسی است.
بی‌اختیاری ادرار موقتی: این حالت به نشت ادرار موقت به دلیل مصرف دارو یا یک شرایط موقت نظیر عفونت مجرای ادرار یا یبوست اتلاق می‌شود.

چه عواملی موجب بی‌اختیاری ادرار در بارداری می‌شوند؟
مثانه دقیقا بالای استخوان لگن قرار دارد و توسط کف لگن حمایت می‌شود. مثانه در تمام مدت روز درحالت استراحت است و با ادرار پر می‌شود. در این زمان اسفنکتر یا همان عضله تنگ کننده باعث می‌شود تا زمانی‌که به دستشویی می‌روید مثانه بسته شود. در طول دوران حاملگی و زایمان، عضلات کف لگن مورد معاینه قرار می‌گیرند.
دلایل رایج بی‌اختیاری ادرار در حاملگی عبارتند از:
فشار: ممکن است هنگام سرفه، عطسه، ورزش و یا خندیدن دچار نشت ادرار شوید. این حرکات فیزیکی که فشار بیشتری به مثانه وارد می‌کنند موجب بی‌اختیاری ادرار استرسی می‌شوند. بزرگ شدن بچه هم می‌تواند فشار بیشتری به مثانه وارد کند.
هورمون‌ها: تغییرات هورمونی می‌تواند به جدار مثانه و مجرای ادرار آسیب برساند.
شرایط پزشکی: برخی از علل پزشکی ناهنجاری بی‌اختیاری ادرار شامل دیابت، مولتیپل اسکلورزیس، داروهای ضداضطراب یا سکته مغزی در گذشته است.
عفونت دستگاه ادراری: (UTIs): بین ۳۰ تا ۴۰ درصد از خانم‌هایی که بیماری عفونت دستگاه ادراری خود را به‌طور کامل درمان نکردند در طول بارداری دچار علائم نشت ادرار می‌شوند. بی‌اختیاری ادرار از علائم عفونت دستگاه ادرار است.

آیا برخی از زنان بیشتر درمعرض بی‌اختیاری ادرار بارداری هستند؟
خانم‌هایی که سابقه بیش فعالی مثانه یا بی‌اختیاری ادرار اورژانسی را دارند احتمالا دچار علائمی می‌شوند که در طول حامگلی ادامه یافته یا تشدید میشود. سایر عوامل خطرزا عبارتند از:
سن بالا
اضافه وزن
سابقه زایمان طبیعی
سابقه جراحی لگن
استعمال سیگار که منجربه سرفه مزمن می‌شود

تشخیص علت بی‌اختیاری ادرار در بارداری
اگر در اواخر دوره بارداری خود هستید ممکن است حالت بی‌اختیاری ادرار را با نشت مایع آمنیوتیک اشتباه بگیرید. برای دانستن علت دقیق بهتر است این موضوع را با پزشک خودتان بررسی کنید.
پزشک جهت تشخیص شرایط پزشکی و همچنین ارزیابی عملکرد خوب مثانه، بیمار را معاینه فیزیکی خواهد کرد. در چنین شرایطی پزشک ممکن است آزمایشات مختلف را به بیمار توصیه کند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
آزمایش ادرار: ممکن است به بیمار توصیه شود برای تشخیص عفونت‌های احتمالی که موجب بی‌اختیاری ادرار می‌شوند آزمایش ادرار دهد تا نمونه ادرار او مورد بررسی قرار گیرد.
اولتراسوند: تصاویری که توسط امواج اولتراسوند تهیه می‌شوند می‌توانند وضعیت کلیه‌ها، مثانه و دستگاه ادراری را نشان بدهند.
تست فشار مثانه: پزشک نشانه‌های نشت ادرار را در حین سرفه شدید یا زایمان بررسی خواهد کرد.
سیتوسکوپی: در این آزمایش، یک لوله نازک مجهز به یک دوربین کوچک در یک انتهای آن وارد دستگاه مجرای ادرار خواهد شد تا پزشک بتواند وضعیت مثانه و دستگاه مجرای ادرار را معاینه کند.
یورودینامیک: در این تست، یک لوله نازک وارد مثانه می‌شود، مثانه را پر از آب می‌کند تا فشار داخل مثانه اندازه‌گیری شود.

بی‌اختیاری ادرار در دوران بارداری چگونه درمان می‌شود؟
روش‌های رفتاری نظیردفع به موقع ادرار و تمرین نگهداری ادرار می‌تواند در درمان تکرر ادرار در طول دوره حاملگی و بعد از آن مفید باشد. این روش‌ها که در خانه نیز قابل اجرا هستند اغلب اوقات، در ابتدا در درمان مشکل بی‌اختیاری ادرار مورد استفاده قرار می‌گیرند. تغییر در رفتارهایی که روش‌های رفتاری شامل آن است بدون عوارض جانبی هستند.
برای اجرای دفع به موقع ادرار، شما برای ثبت اوقاتی که ادرار می‌کنید و زمانی که دچار نشت ادرار می‌شوید باید از یک نمودار یا دفتریادداشت استفاده ‌کنید. اینکار به شما ایده الگوهای بی‌اختیاری ادرار را می‌دهد. بنابراین شما می‌توانید با رفتن به دستشویی در آن لحظات از نشت ادرار در آینده جلوگیری کنید. در روش تمرین نگهداری ادرار، فواصل زمانی رفتن به دستشویی را طولانی می‌کنید و درواقع قبل از رفتن به دستشویی کمی صبر تامل می‌کنید.
به‌عنوان مثال، برای شروع، شما می‌توانید برنامه‌ریزی کرده و یکبار در ساعت به دستشویی بروید. برای مدتی از این الگو پیروی کنید. سپس برنامه را تغییر داده و هر ۹۰ دقیق یکبار و درنهایت، هر دو ساعت یکبار و با طولانی کردن زمان هر ۳ تا ۴ ساعت یکبار به دستشویی بروید. روش دیگر این است که سعی کنید در اولین حالت اصرار به تخلیه ادرار، به مدت ۱۵ دقیقه دستشویی رفتن را به تاخیر بیندازید. اینکار را به مدت ۲ هفته انجام دهید سپس مدت زمان را به ۳۰ دقیقه و بعد بیشتر افزایش دهید.
در موارد خاص، یک خانم ممکن است شیاف مهبل، وسیله‌ای که مجرای ادرار را مسدود یا عضلات لگن را تقویت می‌کند استفاده کند. علاوه‌بر این، داروها نیز ممکن است در کنترل اسپاسم عضلات مثانه یا تقویت عضلات دستگاه مجرای ادراری مفید باشند. برخی از داروها می‌توانند به ریلکس کردن مثانه پرکار کمک کنند.

ورزش‌های کگل
ورزش‌های کگل همانند ورزش‌های دیگر به تقویت عضلات کمک می‌کنند. عضلاتی که توسط ورزش‌های کگل تقویت می‌شوند در بخش پایین‌تر ناحیه لگن قرار دارند و مسوول نگه داشتن لگن در موقعیت خود و همچنین کنترل جریان ادرار از بدن هستند.
هر دو موارد فوق برای زنان باردار حائز اهمیت هستند. با توجه به افزایش اندازه رحم و وزن کودک درحال رشد معمولا این قسمت از بدن تحت فشار و استرس است که می‌تواند برخی مواقع منجربه نشت مثانه و مشکلات دیگر شود. برای انجام ورزش‌های کگل، باید عضلات را پیداکرده و سپس به تقویت آن‌ها بپردازید.

پیداکردن عضلات مناسب
درطول ادرار عضلات مناسب را پیدا کنید: در طول دفع ادرار عضلات را منقبض کنید، یعنی ادرار خود را در نیمه‌های راه تعمدا متوقف و بعد رها کنید. اگر اینکار را به درستی انجام دهید مشکل تکرر ادرار شما قطع خواهد شد. اگر موفق به انجام این تمرین شدید عضلاتی را که باید در انجام ورزش‌های کگل تقویت کنید را به درستی تشخیص داده‌اید. اینکار فقط باید در دستشویی و در حین پیداکردن عضلات مناسب انجام شود. به محض اینکه تشخیص دادید کدام عضلات باید تقویت شوند می‌توانید این تمرین را در هر جایی انجام دهید. درحقیقت، بهتر است به‌صورت عادت در حین ادرار به این تمرین ادامه ندهید چراکه اینکار می‌تواند موجب جمع شدن ادرار در مثانه و موجب عفونت مثانه بشود.
: تمرین کنید که گاز معده را نگهدارید: اگر نمی‌توانید عضلات مناسب را در طول ادرار تشخیص بدهید می‌توانید این ترفند را انجام دهید. یادتان باشد که همچنان سعی شما این است که تکرر ادرار را قطع کنید. شما باید به‌طور همزمان هر دو تمرین را درنظر داشته باشید.
برای پیداکردن این عضلات از انگشتان خود استفاده کنید: اگر مطمئن نیستید که عضلات مناسب را تحت فشار قرار دادید یا نه با انگشتان خود عضلات موردنظر را فشار دهید. برای انجام این روش، ابتدا دستهای خود را بشویید و سپس انگشت خود را داخل واژن کنید. اگر درحالی که سعی داشتید عضلات لگن را سفت و منقبض کنید اطراف انگشت خود احساس فشار کردید درحقیقت عضلات مناسب را یافته و درحال انقباض آنها هستید.

تمرین ورزش‌های کگل
قبل از انجام ورزش کگل به نکات زیر توجه کنید.
قبل از شروع تمرین به دستشویی بروید: با وجود این‌که ممکن است درحین ادرار کردن محل عضلات کگل را تشخیص دهید اما بهتر است که تمرین ورزش‌های کگل درحین ادرارکردن انجام نشود. همانطور که قبلا اشاره کردیم اینکار می‌تواند منتهی به عفونت شود. علاوه‌بر این، بهتر است با مثانه خالی این تمرین را شروع کنید تا درحین انجام آن با مشکلی مواجه نشوید.
در یک موقعیت راحت قرار بگیرید: ورزش‌های کگل به قدری ساده هستند که می‌توانید در هر حالتی حتی درصورت بارداری انجام دهید. علاوه‌بر این، هیچ کس متوجه نخواهد شد که شما در حال انجام تمرینات کگل هستید. موقعیتی که در آن راحت هستید را پیدا کنید. می‌توانید دراز بکشید، بنشینید یا بایستید. هر موقعیتی برای انجام ورزش‌های کگل مناسب است.

عضلات را منقبض کنید
باید عضلات را منقبض کنید. یعنی قرار نیست مثل موقعی که درحال دفع ادرار هستید به خودتان فشار وارد کنید. درعوض، باید عضلات را بالا بکشید درست مثل اینکه می‌خواهید عضلاتتان را به داخل بکشید. این حرکت را تکرار کنید. وقتی حرکت صحیح را یاد گرفتید باید برای ورزش کگل را انجام داده و تکرار کنید. انقباض عضلات را با ۵ ثانیه شروع کنید سپس به مدت ۵ ثانیه عضلات را رها کنید. این حرکت را ۵ بار پشت سر هم تکرار کنید.

چگونه می‌توانید از بی‌اختیاری ادرار در باردرای پیشگیری کنید؟
از نوشیدنی‌های گازدار یا حاوی کافئین خودداری کنید: از مصرف نوشیدنی‌های حاوی کربن، قهوه و چای خودداری کنید. این نوشیدنی‌ها ممکن است باعث شوند که شما احساس به دفع بیشتر ادرار کنید. سعی کنید بیشتر از آب یا نوشیدنی‌های غیرکافئینی مصرف کنید.
از مصرف نوشیدنی در شب خودداری کنید: برای پیشگیری از رفت و آمد مکرر به دستشویی و نشت ادرار در شب مصرف نوشیدنی‌ها را در عصر محدود کنید.
غذاهای حاوی فیبر زیاد بخورید: برای پیشگیری از یبوست که موجب می‌شود فشار بیشتری به کف لگن وارد شود بهتر است غذاهای سرشار از فیبر را مصرف کنید.
وزن سالم را حفظ کنید: افزایش وزن خصوصا در ناحیه اطراف شکم باعث می‌شود فشار بیشتری به مثانه وارد شود. کاهش وزن بعد از زایمان نیز می‌تواند در درمان بی‌اختیاری ادرار بعد از زایمان مفید باشد.

سوالات رایج
دلایل ادامه داشتن بی‌اختیاری ادرار بعد از زایمان چیست؟
زایمان نیز می‌تواند به بی‌اختیاری ادرار بعد از زایمان کمک کند. در طول زایمان طبیعی، عضلات و اعصاب ممکن است دچار آسیب ‌شوند. زایمان طولانی مدت یا فشار طولانی می‌تواند احتمال آسیب اعصاب را افزایش دهد. زایمان سزارین بی‌اختیاری ادرار را در طول سال اول کاهش می‌دهد. با این‌وجود، مزیت‌های سزارین ۲ تا ۳ سال بعد از زایمان از بین می‌روند.
چه موقع می‌توانم منتظر قطع بی‌اختیاری ادرار باشم؟
بعد از زایمان، اصرار بی‌وقفه برای دفع ادرار متوقف می‌شود و مثانه همراه با سایر قسمت‌های بدن باید به حالت نرمال برگردند. اما این موضوع ممکن است طول بکشد. خصوصا خانم‌های که زایمان‌های طبیعی طولانی مدت و پشت سرهم داشتند یا در کاهش وزن مشکل دارند ( وزن زیاد باعث اعمال فشار زیاد به مثانه می‌شود) ممکن است همچنان درگیر مشکل بی‌اختیاری ادرار شوند.