تعریف بارداری پرخطر، چیست و چند نوع دارد؟

بارداری و بچه‌دار شدن در اکثر مواقع، به صورت یک فرایند کاملا طبیعی سپری می شود. بعد از اتمام زمان بارداری، توسط عمل سزارین یا زایمان طبیعی این فرایند سخت و پیچیده پایان مییابد. اگر در طی فرایند بارداری عاملی ایجاد گردد که به سلامت مادر و جنین آسیب بزند، از آن پس به عنوان بارداری پر خطر از این فرایند یاد می شود. طبق آمارها چیزی در حدود ۲۰-۱۰ % بارداری ها، در نهایت به بارداری پرخطر منجر می شوند. فراهم کردن مراقبت های کافی قبل و حین زایمان می تواند باعث شناسایی زود هنگام بیماری های مادر و جنین و در نتیجه کاهش نرخ مرگ و میر آنها شود.

بارداری پرخطر چیست
بارداری پرخطر یا حاملگی پرخطر عنوانی است که از آن زمانی استفاده می شود که، سلامت مادر و جنین دچار تهدید شده باشد. عوامل متعدد و گوناگونی می‌توانند باعث به خطر افتادن سلامت جنین و مادر شوند. این اصطلاح برای مادران بارداری استفاده می‌شود که تعدادی از عوامل ایجاد کننده ی مشکل را دارند لذا نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای در دوران بارداری و پس از زایمان دارند. عوامل بسیاری وجود دارد که می‌تواند بارداری را در معرض خطر قرار دهد. کلمۀ پرخطر شاید ترس زیادی را برای مادران به وجود بیاورد، اما این کلمه برای نشان دادن اهمیت توجه و مراقبت های خاص برای این مادران به کار برده می شود.

عوامل ایجاد کننده ی زایمان پرخطر
فشارخون بالا
فشارخون کنترل نشده در دوران بارداری (پره اکلمپسی و اکلمپسی) خطرات بسیار زیادی ایجاد می کند. در صورتی که برای درمان این مشکل اقدامی نشود، می‌تواند برای مادر و کودک بسیار خطرناک و حتی مرگ‌آور باشد. اما با کنترل کردن و درمان مناسب، اغلب زنانی که به فشارخون بالا دچار می‌شوند، علی‌رغم بروز این مشکل، کودک خود را سالم به دنیا می‌آورند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک
اختلالی است که باعث کاهش قدرت باروری زنان می شود و می تواند باعث سقط های مکرر (قبل از هفتهی 20)، دیابت بارداری، پره اکلمپسی و زایمان زودرس شود.
سن مادر
سن مادر از جمله عوامل بسیار تاثیر گذار در رابطه با بارداری پرخطر محسوب می شود. زنانی که سن آنها در زمان بارداری کمتر از 17 و بیش از 35 سال است، بیش از دیگران در معرض بروز برخی از عوارض هستند. در سنین بالای 40 سال خطر بروز سقط جنین و اختلالات ژنتیکی در تا حدود زیادی، افزایش می‌یاید.
دیابت حاملگی
دیابت حاملگی یکی از انواع بیماری دیابت محسوب شده، که در دوران بارداری ایجاد می‌شود. پیروی از دستورات پزشک تا حدود زیادی می تواند از ایجاد مشکل در حین بارداری جلوگیری کند. در بیشتر افراد بیماری دیابت بعد از زایمان ایجاد می گردد. اما به صورت کلی افرادی که به دیابت بارداری مبتلا می شوند بیش از سایر افراد احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را دارند.
بیماریهای کلیوی
بیماری های کلیوی در اغلب اوقات باعث ایجاد اختلال در روند بارداری شده و خطر سقط را تا حد زیادی در این افراد بالا می برد. مادران مبتلا به بیماریهای کلیوی در زمان بارداری (بارداری پرخطر) هم مجبور به مصرف دارو و مراقبت های ویژه هستند.
بارداری چندقلویی
این نوع بارداری به بارداری هایی اطلاق می شود که بیش از یک جنین در رحم وجود دارد(دو قلو، سه قلو، چهارقلو و غیره). بارداری چندقلویی بیشتر در افرادی که به دنبال درمان های مرتبط به نازایی، حامله شده اند دیده می شود. زایمان زودرس، دیابت بارداری و فشار خون بالای همه از عواملی هستند که بارداری این افراد را تهدید می کند.این نوع بارداری به بارداری هایی اطلاق می شود که بیش از یک جنین در رحم وجود دارد(دو قلو، سه قلو، چهارقلو و غیره). بارداری چندقلویی بیشتر در افرادی که در طی درمان های مرتبط به نازایی حامله شدند، دیده می شود. زایمان زودرس، دیابت بارداری و فشار خون بالا همه از عواملی هستند که بارداری این افراد را تهدید می کند.
جفت سرراهی
جفت سرراهی به حالتی گفته شده که جفت جلوی دهانه‌ی رحم را گرفته باشد. یکی از عوارض این اختلال خونریزی است مخصوصا اگر با انقباضات رحمی همراه باشد. اصولا پزشکان بعد از تشخیص این مشکل به مادر زمان داده تا این اختلال رفع شود اگر تا نزدیکی زایمان همچنان جفت در جلوی دهانه ی رحم باشد، سزارین برای جلوگیری از خونریزی وسیع توصیه میشود.
سایر عوامل ایجاد کننده ی بارداری پرخطر عبارتند از:
شاخص تودۀ بدنی کمتر از 5/18 یا بیشتر از 35
مادر مبتلا سرطان
مادر مبتلا به صرع
مادر معتاد به مواد مخدر یا الکل
بیش از سه بار سقط جنین
سابقۀ شخصی یا خانوادگی تولد نوزاد با نقص‌های مادرزادی
سابقۀ زایمان زودرس
بیماری‌های عفونی مانند hiv یا هپاتیت

پرستاری در منزل برای مادران باردار
مادرانی که حاملگی پرخطر را تجربه کرده بیشتر از زنان دیگر نیازمند مراقبت از سلامت خود و جنین شان هستند. بعد از تشخیص حاملگی پرخطر، اصولا پزشکان به این افراد توصیه می کنند تا تعداد دفعات بیشتری به پزشک مراجعه کنند و احتمالاً برای تحت نظر گرفتن وضعیت سلامت مادر و جنین این مادران می توانند با کمک گرفتن از پرستار بچه دوره حساس بعد از زایمان را با اطمینان خاطر سپری کنند.

خود مراقبتی در حاملگی پرخطر
مادرانی که حاملگی پرخطری را سپری می کنند علاوه بر مراقبت های تخصصی پزشکی، باید خود نیز متفاوت از دیگر مادران از خود مراقبت کنند. برخی از نکاتی که حتما باید به درستی انجام دهند عبارتند از:
- در زمان های تعیین شده به پزشک مراجعه کنید و هیچ ویزیتی را عقب نیندازید.
- رعایت رژیم غذایی سالم شامل پروتئین، شیر و لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات یکی از مهم ترین نکات در خود مراقبتی بارداریهای پرخطر است. در صورت تغییر رژیم غذایی حتما باید به پزشک خود اطلاع دهید.
- تمام داروهایی که پزشک تجویز می‌کند از جمله آهن یا ویتامین‌ها را مصرف کنید و بدون مشورت با پزشک هیچ ویتامین یا دارویی، به ویژه داروهای بدون نسخه را مصرف نکنید.
- مصرف فولیک اسید بسیار ضروری است.
- توصیه‌های پزشک در مورد انجام فعالیت را رعایت کنید. پزشک شما درصورتی‌ که امکان کار کردن و انجام تمرین‌های ورزشی وجود داشته باشد، به شما اطلاع می‌دهد و شما را راهنمایی خواهد کرد.
- از افراد مبتلا به سرماخوردگی و عفونت‌های دیگر دور بمانید.