علائم شایع یائسگی، چگونه می توان تشخیص داد؟

به زمانی که قاعدگی خانمی دوازده ماه به طور متوالی قطع شود و قدرت بارداری خود را به طور طبیعی از دست دهد، دوران یائسگی می گویند. معمولا دوران یائسگی بین سن ۵۵ تا ۴۵ سالگی آغاز می شود. این امکان نیز وجود دارد که این دوران کمی قبل یا بعد از این محدوده سنی آغاز شود. ممکن است یائسگی باعث بروز علائم ناخوشایند و ناراحت کننده ایی مانند گرگرفتگی و افزایش وزن شود. بیشتر خانم ها برای بهبود علائم دوران یائسگی نیاز به درمان پزشکی ندارند. در این بخش به هر آنچه باید درباره دوران یائسگی بدانید می پردازیم.

چرا یائسگی اتفاق می افتد؟
یائسگی دوره ایی طبیعی است که با افزایش سن تخمدان ها و کاهش تولید هورمون های باروری همه خانم ها آن را تجربه می کنند.
در دوران یائسگی بدن در پاسخ به کاهش ترشح هورمون های زیر تغییرات زیادی می کند.
- استروژن
- پروژسترون
- تستسترون
- هورمون محرک فولیکولی (FSH)
- هورمون لوتینیزینگ (LH)
یکی از مهمترین تغییراتی که بدن در این دوران با آن مواجه می شود از بین رفتن فولیکول های فعال تخمدانی است. فولیکول های تخمدان دارای ساختاری هستند که تخمک را تولید و از دیواره تخمدان آزاد می کنند و باعث آغاز دوران قاعدگی و باروری می شوند.
بیشتر خانم ها برای اولین بار متوجه بی نظمی مکرر، خونریزی بیشتر و طولانی تر در عادت ماهانه خود می شوند. این اتفاق معمولا در اواسط تا پایان دهه چهل سالگی رخ می دهد. تقریبا بیشتر خانم های آمریکایی حدود ۵۲ سالگی یائسه می شود.
در برخی موارد عواملی مانند عمل جراحی برای برداشتن تخمدان ها و و جراحی های مرتبط با ساختار لگن باعث آغاز یائسگی می شوند.
عوامل شایعی که باعث یائسگی می شود عبارتند از:
- برداشتن یا تخلیه دو تخمدان با عمل جراحی یا از بین بردن عملکرد تخمدان ها که ممکن است از طریق هورمون درمانی، عمل جراحی یا روشهای رادیوتراپی در برخی از خانمها با تومورهای گیرنده استروژن انجام شود.
- تابش اشعه به لگن
- صدمه به لگن که ممکن است باعث آسیب یا تخریب تخمدانها شود.
یائسگی دورانی است طبیعی که هر خانمی آن را تجربه می کند به این معنا که دوران قاعدگی او قطع می شود و آغاز این دوران نشانه پایان دوران باروری او به شمار می‌آید. بیشتر خانم ها تا ۵۲ سالگی یائسه می شوند اما آسیب رسیدن به تخمدان یا لگن، ژنتیک و عوامل دیگر ممکن است باعث یائسگی زودهنگام شود.
بسیاری از خانم ها علائم یائسگی را چند سال قبل از آغاز آن تجربه می‌کنند که گر گرفتگی و تعریق شبانه از شایع ترین علائم این دوران به شمار می آیند. ممکن است علائم 4 سال یا بیشتر پس از یائسگی ادامه داشته باشند. در صورت شدید بودن علائم یا تاثیر آن روی کیفیت زندگی می توانید از درمان هایی مانند هورمون‌درمانی استفاده کنید. به طور کلی می توان علائم یائسگی را با درمان های طبیعی و تغییر سبک زندگی بهبود بخشید یا درمان کرد.

دوران یائسگی چه زمانی آغاز می شود و چقدر طول می کشد؟
علائم یائسگی بیشتر خانم ها برای اولین بار حدود چهارسال قبل از آخرین قاعدگی آنها آغاز می شود همچنین اغلب اوقات علائم آن تا چهار سال پس از آخرین قائدگی آنها ادامه دارد.
تعداد کمی از خانم ها علائم را بیش از ده سال قبل از آغاز دوران یائسگی تجربه می کنند و از هر ده خانم یک فرد تا دوازده سال پس از آخرین قائدگی خود این علائم را دارد.
۵۱ سالگی متوسط سن آغاز دوران یائسگی است. عوامل بسیاری از جمله ژنتیک و سلامت تخمدان ها به تشخیص زمان آغاز دوران یائسگی کمک می کند. به دوران قبل از آغاز یائسگی، پیش یائسگی می گویند در این دوران تغییرات هورمونی برای آغاز دوران یائسگی آغاز می شود.
ممکن است دوران پیش یائسگی از چند ماه تا چند سال طول بکشد. برای بسیاری از خانم ها دوران پیش یائسگی از اواسط دهه چهل سالگی آغاز می شود. البته برخی از خانم ها بدون تجربه دوران پیش یائسگی وارد مرحله یائسگی می شوند.
حدود یک درصد خانم ها قبل از سن چهل سالگی یائسه می شوند که به آن یائسگی زودرس یا نارسایی اولیه تخمدان گفته می شود. تقریبا پنج درصد خانم ها بین سن ۴۵ تا ۴۰ سالگی یائسه می شوند که به آن نیز یائسگی زود هنگام می گویند.

چگونه می توان دوران یائسگی را تشخیص داد؟
مشاوره با پزشک در صورت تجربه علائم و مشکلات دوران یائسگی اهمیت زیادی دارد. البته در صورت وجود علائم یائسگی در سن ۴۵ سالگی یا کمتر بهتر است با پزشک مشورت کنید.
توسط آزمایش خون جدیدی که به تازگی مورد تایید سازمان دارو و غذای آمریکا رسیده است می توان آغاز دوران یائسگی یا نزدیک بودن این دوران را تشخیص داد.
این آزمایش جدید بیشتر به خانم هایی کمک می کند که علائم پیش یائسگی را دارند و همین علائم به سلامت آنها آسیب می رساند. یائسگی زودهنگام ممکن است منجر به پوکی و شکنندگی استخوان ها، بیماری های قلبی، تغییرات شناختی، تغییرات واژینالی، از دست دادن میل جنسی و تغییرات خلق و خو شود.
پزشک معمولا برای اندازه گیری میزان هورمون های خاصی در خون مانند FSH و نوعی استروژن به نام استرادیول آزمایش خون توصیه می کند. افزایش دائمی میزان FSH خون از 30 mIU یا بیشتر همراه با قطع دوران قاعدگی به مدت یک سال آغاز دوران یائسگی را تایید می کند. البته شما می توانید برای تشخیص آغاز این دوران از آزمایش های سالیوا یا آزمایش ادرار (OTC) که به نسخه پزشک نیاز ندارند نیز کمک بگیرید، اما این آزمایش ها گران بوده و معمولا قابل اطمینان نیستند.
در طول دوران پیش یائسگی میزان هورمون های FSH و هورمون استروژن هر روز دچار نوسان می شوند. بنابراین مشاور آغاز دوران یائسگی را بر اساس علائم، سابقه پزشکی و اطلاعات دوران قاعدگی تشخیص می دهد.
بر اساس علائم و سابقه سلامت شما، مشاور یا پزشک برخی آزمایش های خون را توصیه می کند که به بررسی مشکلاتی که ممکن است علت آنها علائم یائسگی باشد، کمک می کند.
به طور معمول برای تشخیص آغاز دوران یائسگی آزمایش های زیر را انجام می دهند:
- آزمایش های عملکرد تیروئید
- علائم افزایش چربی خون
- آزمایش های عملکرد کبد
- آزمایش های عملکرد کلیه ها
- آزمایش هورمون تستسترون، پروژسترون، پرولاکتین، استرادیول و گنادوتروپین مزمن (hCG)

اولین علائم آغاز دوران یائسگی
تجربه هر فرد از دوران یائسگی خاص بوده و هر خانمی علائم مربوط به خود را دارد. در صورت آغاز ناگهانی دوران یائسگی یا کوتاه بودن زمان آغاز یائسگی معمولا فرد علائم را حادتر و شدیدتر تجربه می کند.
مشکلاتی مانند سلامت تخمدان ها (سرطان یا هیسترکتومی)، انتخاب سبک زندگی اشتباه مانند سیگار کشیدن، بر شدت و مدت زمان علائم یائسگی تاثیر می گذارد.
جدای از تغییراتی که در قاعدگی خانم ها رخ می دهد به طور کلی علائم پیش یائسگی، یائسگی و پس از یائسگی در خانم ها یکسان است. شایع ترین علائم پیش یائسگی عبارتند از:
- کم شدن دفعات قاعدگی
- شدیدتر یا خفیف تر شدن خونریزی در عادت ماهانه نسبت به قبل
- علائم وازوموتور مانند گر گرفتگی، تعریق شبانه و سوزش
بر اساس تحقیقات انجام شده تخمین می زنند حدود ۷۵ درصد خانم ها گرگرفتگی را همزمان با یائسگی تجربه می کنند.
علائم شایع دوران یائسگی عبارتند از:
- بی خوابی
- خشکی واژن
- افزایش وزن
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال در تمرکز
- افت میزان حافظه
- کاهش میل جنسی
- خشکی پوست، دهان و چشم ها
- افزایش ادرار
- سورش و حساسیت پستان ها
- سردرد
- تپش قلب
- عغونت مجاری ادرار (UTIs)
- کاهش توده عضلانی
- احساس درد یا سفتی مفاصل
- کاهش تراکم استخوان
- ریزش یا نازک شدن مو
- افزایش رشد مو در قسمت های دیگر بدن مانند صورت، گردن، قفسه سینه یا بالای کمر
در دوران پیش یائسگی قاعدگی خانم ها نامنظم می شود به این معنا که ممکن است دوران قاعدگی به تاخیر افتد یا به طور کلی یک یا چند ماه عادت ماهانه شما قطع شود یا قاعدگی شما ادامه داشته باشد ولی خونریزی شما بیشتر یا کمتر شود. دوران یائسگی به معنای قطع متوالی قاعدگی به مدت یک سال است. به سال های پس از آغاز یائسگی، دوران پس از یائسگی گفته می شود.