چسبندگی جفت در بارداری، عوامل افزایش احتمال آن

چسبندگی جفت یا جفت اکرتا (Placenta accreta) به نفوذ بیش از حد جفت به سطح دیوارۀ رحم گفته می‌شود و عارضه‌ای خطرناک در دوران بارداری است. در صورت وجود چسبندگی جفت، بارداری در ردیف بارداری‌های پرخطر محسوب می‌شود. هرچند در موارد معدودی این مشکل ایجاد می‌شود، اما نیاز به مراقبت‌های بیشتری دارد. در این مطلب با علائم، تشخیص و عوارض مرتبط با چسبندگی جفت آشنا شوید.

عوامل افزایش احتمال چسبندگی جفت
چند دقیقه پس از زایمان، جفت به شکل طبیعی از دیوارۀ رحم جدا و از رحم خارج می‌شود. هنگامی که چسبندگی جفت وجود داشته باشد، جفت از دیوارۀ رحم جدا نمی‌شود و این اتفاق می‌تواند باعث خونریزی شدید شود. در صورت تشخیص چسبندگی جفت، احتمالاً نیاز به انجام سزارین زودهنگام و در ادامه، انجام عمل هیسترکتومی برای خارج کردن بخشی از رحم یا کل آن است. با افزایش آمار سزارین در دهه‌های اخیر، شیوع چسبندگی جفت نیز بیشتر شده است. موارد زیر باعث افزایش احتمال چسبندگی جفت در بارداری می‌شود:
سابقۀ سزارین یا هر نوع عمل جراحی رحم
با انجام هر بار عمل جراحی رحم، حتی عمل خارج کردن کیست‌های خوش‌خیم رحم یا فیبروئید (Fibroids)، احتمال بروز چسبندگی جفت افزایش می‌یابد. به همین دلیل است که انجام سزارین در موارد غیرضروری از نظر پزشکی توصیه نمی‌شود.
جفت سرراهی
اگر بخشی از جفت یا تمام آن، دهانۀ رحم را بپوشاند یا به بخش پایینی رحم چسبیده باشد که به آن جفت سرراهی می‌گویند، خطر بروز چسبندگی جفت افزایش می‌یابد.
زایمان‌های پیشین
با هر بار زایمان، خطر بروز چسبندگی جفت افزایش می‌یابد.
عارضه‌های دیگر رحم
درصورتی‌که فیبروئید رحم یا بافت زخم در دیوارۀ رحم شما وجود دارد، احتمال بروز چسبندگی جفت بیشتر است.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن خطر بروز مشکلات مربوط به جفت را افزایش می‌دهد.
سن
در زنان دارای ۳۵ سال و بیشتر، بروز چسبندگی جفت شایع‌تر است.

تشخیص چسبندگی جفت
چسبندگی جفت معمولاً نشانه‌ای ندارد. در نتیجه، گاهی پزشک تا هنگام زایمان نیز متوجه وجود این مشکل نخواهد شد، اگرچه ممکن است پزشک بتواند از طریق سونوگرافی در دوران بارداری متوجه این مشکل شود. خونریزی از واژن در سه ماهۀ سوم بارداری نیز می‌تواند یک نشانۀ هشداردهنده باشد. اگر در سه ماه آخر بارداری، خونریزی از واژن را مشاهده کردید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. اگر خونریزی شدید است، با اورژانس تماس بگیرید یا فوراً به بیمارستان مراجعه کنید.
اگر پزشک احتمال چسبندگی جفت را بدهد، می‌تواند با انجام سونوگرافی یا MRI، نحوۀ چسبیدن جفت به دیوارۀ رحم را بررسی کند. این دو روش بدون درد است و برای شما و جنین خطری ندارد. همچنین پزشک ممکن است با انجام آزمایش خون، افزایش سطح آلفافتوپروتئین را در خون بررسی کند. چسبندگی جفت می‌تواند سطح این پروتئین را در خون افزایش دهد.

عوارض چسبندگی جفت
در صورت وجود چسبندگی جفت، ممکن است پزشک تاریخی را برای انجام سزارین و خارج کردن رحم به همراه جفت تعیین کند. این کار باعث می‌شود که از خونریزی بیش از حد پیشگیری کرد که ممکن است جان مادر را تهدید کند. چسبندگی جفت احتمال زایمان زودرس را افزایش می‌دهد، بنابراین ممکن است حتی در حدود هفتۀ ۳۴ بارداری برای فرد تاریخ سزارین تعیین شود تا نیازی به انجام سزارین اورژانسی نباشد. پزشک گاهی هنگام زایمان این مشکل را تشخیص می‌دهد.
در صورتی‌ که هنگام زایمان، جفت خارج نشود و خونریزی شدید وجود داشته باشد، ممکن است چسبندگی جفت دلیل آن باشد که این وضعیت بسیار خطرناک است و در چنین شرایطی، احتمالاً چند واحد خون به مادر تزریق خواهد شد و گاهی پزشک ناچار می‌شود با برداشتن رحم یا هیسترکتومی جلوی خونریزی را بگیرد.
در صورت تشخیص چسبندگی جفت، زایمان باید در بیمارستانی انجام شود که بخش مراقبت‌های ویژۀ نوزادان داشته و برای کنترل خونریزی شدید مجهز باشد. اگر چسبندگی جفت تشخیص داده شود، در موارد خاص، ممکن است پزشک با استفاده از تکنیک‌های خاصی برای کنترل خونریزی و در عین حال حفظ کردن رحم اقدام کند. اگر مادر باردار قصد دارد مجدداً باردار شود، باید این موضوع را پیش از نزدیک شدن به تاریخ زایمان با پزشک خود مطرح کند.