ترس از رفتن به مدرسه، چرا گریبان کودکان را می گیرد؟

ترس یا امتناع از مدرسه رفتن بیش از آنکه علت شخصیتی داشته باشد ناشی از یادگیری از محیط است. مادر و پدری که در حین صحبت کردن به نکته‌های منفی مدرسه و تجربه‌های تلخ خود از دوران مدرسه‌ اشاره می‌کنند ناخودآگاه بذر ترس از مدرسه را در افکار فرزند خود می‌کارند.
پسری هفت ساله دارم که علیرغم اینکه سال گذشته به پیش‌ دبستانی می رفت امسال می‌گوید دوست ندارد به مدرسه برود و سال گذشته هم ما را خیلی اذیت کرد و هر روز از مادرش می‌خواست که در کلاس حاضر شده و کنار او بنشیند. لطفاً بفرمایید چگونه اضطرابش را کم و برای سال تحصیلی آماده‌اش کنیم؟
برخی از کودکان هنگام جدایی یا دوری از مادر احساس ناراحتی و اضطراب می‌کنند. این ترس و ناراحتی اضطراب جدایی خوانده می‌شود که در مرحله‌ای از کودکی طبیعی است و سپس از میان می‌رود. گذر از این مرحله رشد تا اندازه‌ای به خلق‌ و خوی کودک و نیز مهارت‌های فرزندپروری والدین بستگی دارد.
در حقیقت اضطراب جدایی به‌ عنوان مرحله‌ای طبیعی از رشد برای نخستین بار در 7 ماهگی رخ می‌دهد، در 10 تا 18 ماهگی به اوج خود می‌رسد و در 3 سالگی از بین می‌رود.
اما بعضی از کودکان حتی در سنین بالاتر هم از جدا شدن از والدین خود می‌ترسند. این ترس کودکان دیگر اضطراب جدایی طبیعی تلقی نمی‌شود بلکه اختلال اضطراب جدایی نام می‌گیرد. اضطراب جدایی به‌ صورت یک اختلال با نگرانی بیش‌ از اندازه درباره جدایی‌های موقت مشخص می‌شود و بهتر است مشکل با ریشه‌یابی مشاور حل گردد.
معمولاً مادران این بچه‌ها شخصیتی مضطرب، بیش‌ از اندازه حمایتگر، مردد، حساس، عاطفی و غیرمنطقی دارند که با بیان افکار منفی و اضطراب آلود خود به بچه‌ها اضطراب را به آن‌ها منتقل می‌کنند
۴ تا ۵ درصد کودکان از اختلال اضطراب جدایی رنج می‌برند. این کودکان به‌ شدت نگران‌اند که هنگام دوری از والدین، خودشان یا والدینشان آسیب یا صدمه‌ای ببینند و یا دیگر نتوانند یکدیگر را پیدا کنند. در هنگام جدایی یا پیش‌بینی جدایی احتمالی، این کودکان شدیداً نگران می‌شوند و حتی گاه علائم جسمانی پیدا می‌کنند و از شکم‌درد، سردرد یا حالت تهوع شکایت می‌کنند.
عوامل متعددی در بروز اختلال اضطراب جدایی نقش دارند. پژوهشگران از نقش عواملی مانند دل‌بستگی ناایمن کودک در مهر و موم‌های اولیه، وجود اضطراب و افسردگی در والدین و نقش عوامل شناختی و بیولوژیک در پیدایش اختلال اضطراب جدایی سخن رانده‌اند.
یکی از نشانه‌های اضطراب جدایی در کودکان امتناع از مدرسه رفتن است و این فقط مختص به دانش آموزان کلاس اولی نیست و ممکن است در هر سنی دیده شود این مسئله در خانواده‌هایی که بچه‌ها با فاصله‌های زیاد از یکدیگر متولد می‌شوند شایع‌تر است و مهم‌ترین دلیل آن‌ هم اضطراب جدایی از والدین بخصوص مادر است.
معمولاً مادران این بچه‌ها شخصیتی مضطرب، بیش‌ از اندازه حمایتگر، مردد، حساس، عاطفی و غیرمنطقی دارند که با بیان افکار منفی و اضطراب آلود خود به بچه‌ها اضطراب را به آن‌ها منتقل می‌کنند. ترس یا امتناع از مدرسه رفتن بیش از آن که علت شخصیتی داشته باشد ناشی از یادگیری از محیط است. مادر و پدری که در حین صحبت کردن به نکته‌های منفی مدرسه و تجربه‌های تلخ خود از دوران مدرسه‌ اشاره می‌کنند ناخودآگاه بذر ترس از مدرسه را در افکار فرزند خود می‌کارند.
وقتی این اختلال طولانی شود و تا مراحل نوجوانی و جوانی کشیده شود مسلماً نیاز به اقدامات درمانی ویژه و حتی مراجعه حضوری نزد روان‌شناس و گاه روان‌پزشک است.

توصیه‌هایی برای از بین بردن اضطراب رفتن به مدرسه
- اولین و مهم‌ترین اقدام این است که والدین از اضطراب خود کاسته و آن را به هیچ‌وجه به فرزندشان انتقال ندهند.
- از خاطرات خوب اولین روز مدرسه خود برای فرزندشان تعریف کنند.
- چند روز قبل از آغاز سال تحصیلی شمارش معکوس را شروع کنید و هر روز به او یادآوری کنید که چند روز به شروع مدارس مانده است.
- در خرید لوازم‌التحریر و کیف مدرسه حتماً او را با خود همراه کنید و به او اجازه دهید تا لوازم‌التحریر را با سلیقه خودش انتخاب کند این کار می‌تواند حس خوبی از رفتن به مدرسه برای فرزندتان ایجاد کند.
- چند روز قبل از بازگشایی مدارس به همراه فرزند خود به مدرسه رفته و کودکتان را با قسمت‌های مختلف مدرسه‌ آشنا کنید.
- چند روز قبل از آغاز سال تحصیلی برنامه‌های منزل را طبق برنامه‌های روزانه مدارس شبیه‌سازی کنید. برای انجام این کار از کودتان بخواهید که لباس مدرسه‌اش را بپوشد و همراه شما مدرسه بازی کنید و در طی بازی او را با مقرراتی که باید در مدرسه رعایت کند آشنا کنید.
- یک هفته قبل از آغاز مدرسه‌ها ساعت خواب او را مدیریت کنید و شب‌ها زود خوابیده و صبح زود بیدار شوید و صبحانه را در کنار بقیه اعضای خانواده میل کنید تا کودک ببینید که بقیه اعضای خانواده هم برای انجام کارهایشان صبح زود بیدار می‌شود.
- روز اول مدرسه به‌ موقع حاضر شده و یک ربع زودتر در مدرسه حاضر شوید.
- قبل از اینکه کودکتان راهی مدرسه شود با او یک خداحافظی گرم‌کنید و سعی کنید حتماً مدت خداحافظی کوتاه باشد. حتی اگر کودکتان گریه هم کرد زیاد او را بغل نکنید چون بغل گرفتن‌های طولانی باعث می‌شود که او از رفتن به مدرسه منصرف شود؛ بنابراین بهتر است پدر و مادر به همراه هم و در کمال صمیمت فرزند خود را تا مدرسه همراهی کنند.
- به کودک اطمینان دهید که پس از ساعت مدرسه به دنبالش خواهید رفت و تنهایش نخواهید گذاشت.
- به‌ هیچ‌وجه برای بردن فرزندتان به خانه تأخیر نداشته باشید.
- بعد از پایان اولین روز مدرسه با گفتن جملاتی مثل آفرین چقدر امروز بزرگ‌تر شده‌ای و یا من به داشتن تو افتخار می‌کنم. او را برای رفتن به مدرسه تشویق کنید.
- اگر فرزندتان تا چند روز پس از آغاز سال تحصیلی از رفتن به مدرسه ابراز ناراحتی کرد صبور باشید و از معلم فرزندتان بخواهید تا با شما همراه باشد.