برای درمان ناباروری، دو روش مرسوم داریم

ناباروری (نازایی) زمانی تشخیص داده می‌شود که زوج بعد از یک سال عدم پیشگیری هنوز موفق به بارداری نشده باشند. در مورد خانم‌ های بالاتر از ۳۵ سال این زمان به شش ماه کاهش پیدا می‌ کند؛ زیرا احتمال ناباروری (نازایی) در سنین بالا بیشتر از سنین پایین است. دلیل ناباروری (نازایی) ممکن است از یکی از طرفین و یا هر دو طرف باشد. به طور کلی در یک سوم موارد، علت ناباروری از طرف مرد بوده، در یک سوم موارد علت آن از طرف زن است و در بقیه موارد، مشکلات هر دو طرف و یا دلایل نامشخص، باعث ناباروری می ‫شود.‬ عوامل مختلفی وجود دارند که می‌ توانند منجر به ایجاد ناباروری (نازایی) در خانم‌ ها و یا آقایان شوند. برخی از این عوامل مربوط به عادت‌ ها و سبک زندگی است؛ برخی از آن‌ ها نیز از مشکلاتی ناشی می‌ شوند که باید با روش‌ های مختلف درمان شوند.‬
دو روش مرسوم در درمان ناباروری (نازایی) عبارت از لقاح مصنوعی (IVF) و تلقیح درون رحمی (IUI) است که در ادامه توضیح داده می‌ شوند.

لقاح مصنوعی (IVF)
لقاح مصنوعی (In Vitro Fertilization - IVF) عملی است که برای درمان مشکلات باروری مورد استفاده قرار می‌ گیرد و به زوج‌ های نابارور (نازا) برای داشتن فرزند کمک می‌ کند. در روش لقاح مصنوعی (IVF)، تخمک‌ های بالغ از تخمدان‌ های مادر برداشته شده و توسط اسپرم‌ های پدر در آزمایشگاه بارور می‌ شوند. سپس تخمک‌ های بارور شده (رویان‌ ها) در رحم مادر کاشته می‌ شوند. یک سیکل لقاح مصنوعی (IVF) حدود ۵-۲ هفته طول می‌ کشد. لقاح مصنوعی، مؤثرترین شکل از روش‌ های کمک به باروری (Assisted Reproductive Technology - ART) است. احتمال تولد یک نوزاد سالم به روش لقاح مصنوعی (IVF) به عوامل بسیاری بستگی دارد که از جمله می‌ توان به موارد زیر اشاره نمود:
سن مادر
هر چه سن مادر کمتر باشد احتمال باردار شدن و داشتن یک نوزاد سالم به روش لقاح مصنوعی (IVF) افزایش می‌ یابد.
وضعیت رویان
احتمال تولد نوزاد زنده با استفاده از رویان‌ های منجمد کمتر است. هر چند به نظر نمی‌ رسد که استفاده از اسپرم در وضعیت‌ های مختلف تأثیری در میزان موفقیت داشته است.
سابقه باروری
زنانی که پیش از این، بچه‌ دار شده‌ اند احتمال اینکه به روش لقاح مصنوعی (IVF) باردار شوند بیشتر است اما میزان موفقیت برای زنانی که پیش از این چند لقاح مصنوعی (IVF) ناموفق داشته‌ اند، کمتر است.
علت ناباروری (نازایی)
داشتن یک ذخیره طبیعی از تخمک‌ ها، شانس باردار شدن را افزایش می‌ دهد. همچنین زنانی که اندومتریوز دارند، ‌احتمال باردار شدنشان با استفاده از لقاح مصنوعی (IVF) کمتر است.
عوامل مربوط به شیوه زندگی
سیگار کشیدن می‌ تواند شانس موفقیت در بارداری با استفاده از لقاح مصنوعی (IVF) را ۵۰ درصد کاهش دهد. استفاده از الکل، کافئین بیش از حد و داروهای خاص نیز می‌تواند مضر باشد.

تلقیح درون رحمی
تلقیح درون رحمی (Interauterine Insemination - IUI) عملی است که برای درمان ناباروری (نازایی) استفاده می‌شود. این عمل حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و معمولاً در مطب پزشک یا کلینیک انجام می‌گیرد. زمانی که تخمدان زن یک یا چند تخمک برای بارور شدن آزاد می‌کند، این عمل صورت می‌گیرد و اسپرم‌ها به طور مستقیم درون رحم قرار می‌گیرند. نتیجه‌ای که از تلقیح درون رحمی انتظار می‌رود وارد شدن اسپرم به لولۀ فالوپ است تا یک تخمک در حال انتظار را بارور کند و منجر به یک باروری طبیعی شود. روش تلقیح درون رحمی (IUI) اغلب در موارد زیر انجام می‌شود:
عامل ناباروری (نازایی) - مرد
عمل تلقیح درون رحمی (IUI)‌ می‌تواند بر غلظت پایین‌تر از حد متوسط، تحرک کم اسپرم یا اختلال در شکل و اندازۀ اسپرم غلبه کند چرا که آماده‌سازی اسپرم برای عمل کمک می‌کند که اسپرم‌های با تحرک بالا و سالم از دیگر اسپرم‌های با کیفیت پایین جدا شوند.
عامل ناباروری (نازایی) - دهانۀ رحم
در حالت معمول، اسپرم از طریق دهانۀ رحم وارد رحم شده و سپس لوله‌های فالوپ را برای یافتن تخمک طی می‌کند. مایعی که در دوران تخمک‌گذاری توسط دهانۀ رحم تولید می‌شود، محیط بسیار مناسبی برای حرکت اسپرم از واژن به سمت لوله‌های فالوپ را ایجاد می‌کند. با این وجود، اگر مایع تولید شده توسط دهانۀ رحم غلیظ باشد ممکن است اسپرم را از حرکت باز دارد. در عمل تلقیح درون رحمی (IUI)، اسپرم به طور مستقیم درون رحم قرار می‌گیرد و به این ترتیب تعداد اسپرم‌هایی که با تخمک در حال انتظار برخورد خواهند داشت، افزایش می‌یابد.
عامل ناباروری (نازایی) - آلرژی به منی
در برخی موارد نادر زن به پروتئین‌های مایع منی مرد آلرژی دارد در نتیجه، انزال درون واژن موجب قرمزی، سوزش و التهاب جایی می‌شود که با مایع منی تماس داشته است. استفاده از کاندوم می‌تواند از این مشکل جلوگیری کند اما از بارداری نیز پیشگیری می‌کند. اگر حساسیت و آلرژی شدید باشد، تلقیح درون رحمی (IUI) می‌تواند مؤثر واقع شود چون بیشتر پروتئین‌های مایع منی پیش از آنکه اسپرم وارد شود، از بین می‌روند.
ناباروری (نازایی) نامشخص
تلقیح درون رحمی (IUI) اغلب به عنوان اولین روش درمانی برای ناباروری‌های (نازایی‌های) نامشخص به کار می‌رود. برخی اوقات این روش همزمان با تجویز داروهایی برای القای تخمک‌گذاری انجام می‌شود.