رقابت در بین کودکان، هدایت مثبت چیست؟

تصور کنید کودک مدام با صدای بلند اعلام می‌کند زیباترین فرد کلاس یا بهترین بازیکن تیم فوتبال محلی است. با اینکه ممکن است مشاهده خودباوری و تلاشگری کودکان خوشایند باشد، اما اگر به‌درستی هدایت نشود، ممکن است به‌راحتی از کنترل خارج شود. داشتن روحیه رقابت در کودکان خوب است، اما تقلا برای بهترین بودن یا خودبرتربینی کودک ممکن است از نظر روانی برای او آسیب‌زننده باشد و او را در مسیر تنزل قرار دهد.
اگر بتوانید در نقش والدین، مربیان یا معلمان زمینه‌های مثبتی برای کودک ایجاد کنید و او را در محیط رقابتی سالمی قرار دهید، خواهید توانست به دستیابی به موفقیتی کلی امید داشته باشید که در نهایت باعث شادی کودک می‌شود.

روحیه رقابت در کودکان
همه کودکان روحیه‌ رقابتی ندارند؛ در واقع، وجود رقابت در محیط بعضی کودکان را دلسرد می‌کند و انگیزه آن‌ها را برای تلاش کردن کاهش می‌دهد. بنابراین، در نخستین و حیاتی‌ترین قدم، باید بدانید چه چیزی باعث ایجاد روحیه رقابتی در کودک می‌شود، چطور می‌توانید او را به حضور در رقابتی سالم تشویق کنید و چطور می‌توانید احساس رقابت بیش از حد را (در صورت وجود) در کودکان کنترل کنید. در این مقاله، به بررسی این موضوع پرداخته شده است.

چرا بعضی کودکان به شدت رقابتی می شوند؟
در سال‌های اخیر، رقابتی بودن نسبت به قبل خطرناک‌تر شده است و در مقیاس بزرگ‌تری رخ می‌دهد. کودکان از سنین خیلی پایین وادار می‌شوند باهوش‌تر و بهتر باشند، به مدارس معتبر و باشگاه‌های ورزشی راه یابند یا رتبه بهتری در کنکور کسب کنند.
از سوی دیگر، با سخت نگرفتن به کودکان و آزاد گذاشتن قوانین، بیش از حد معمول از آن‌ها محافظت می‌شود. هرچه پیش می‌رود، جامعه فشار خود را بر کودکان بیشتر می‌کند؛ رسانه‌ها و فضای اینترنت پر از داستان‌هایی درباره ستاره‌های شبانه، قهرمان‌های ورزشی موفق، ابرقهرمان‌ها و رقابت‌های شدید است که حول ایده «برنده شدن همه چیز است» می‌چرخند. تمام این‌ها پیامی به کودکان می‌دهد: «همیشه باید موفق و برنده باشید». نسل حاضر از باختن و از دست دادن می‌ترسد و ممکن است این ترس تمام زندگی کودک را، با هدایت او به ایده‌آل‌گرایی غیرواقعی یا توقف تلاش او، تهدید کند.

چگونه می توان فهمید کودک بیش از حد رقابتی است؟
تشخیص روحیه شدید رقابتی کودکان کار چندان سختی نیست. کودکی بسیار رقابتی است که:
- همیشه درباره خودش انتقادهایی منفی داشته باشد؛
- درباره هر شانسی که به او رو می‌کند لاف بزند؛
- تقلب کردن برای برنده شدن برایش منفی و بد نباشد؛
- برای همسالان و افراد دیگری که در فضای رقابتی هستند، احترامی قائل نباشد؛
- برای بهترین بودن، به آب و آتش بزند؛
- در صورت برنده نشدن، اوقات تلخی کند.

چگونه به کودک به شدت رقابتی کمک کنید خودش را مدیریت کند؟
تربیت کودکی که روحیه رقابتی شدیدی دارد کار چندان ساده‌ای نیست. کار کردن با کودک رقابتی به مهارت‌های هوشمندانه و تیزبینانه‌ای نیاز دارد. با به کارگیری پیشنهاداتی که در ادامه آمده است، می‌توانید به کودک کمک کنید هنگام ورود به یک رقابت، بر مولد بودن تمرکز کند نه رقابت شدید.
شور و اشتیاق کودک را به مسیر صحیحی هدایت کنید
به کودک یاد دهید از کاری که انجام می‌دهد لذت ببرد، این واقعیت را برای او برجسته کنید که می‌تواند با استعدادهایش کاری بیش از برنده شدن انجام دهد. او می‌تواند بخشی از یک تیم یا گروه باشد، دوستانی پیدا کند و خوش بگذراند.
به کودک راهبری کردن را یاد دهید
راهبری (و نه رهبری) کردن را در کودک تقویت کنید، چنین کاری به کودک این احساس را می‌دهد که در حال انجام کار مفیدی است. با مشارکت در گروه و تعامل مثبت با دیگران، حس مؤثر بودن او ارضا می‌شود.
کودک را به شکل مثبت تقویت کنید و قدر تلاش های او را بدانید
نقاط قوت کودک را برجسته و از آن‌ها قدردانی کنید. در عین حال، به کودک بفهمانید برای شما تلاش‌های او مهم‌تر از نتایج به دست آمده هستند.
به کودک یاد دهید با وقار و متانت ببازد
عشق بی قید و شرط خود را به کودک ارزانی کنید و وقتی می‌بازد، از او حمایت کنید. این کار به تحمل ناکامی در کودک کمک می‌کند تا هنگام باخت، رفتارهای نامعقول و ناپسند نداشته باشد. بر این نکته تاکید کنید که تلاش کردن مهم‌تر از برنده شدن است.
کودک را تشویق کنید افق های فکری خود را گسترده کند
کودک را وادار کنید چالش‌های جدید را امتحان کند. کودکان معمولا از پذیرفتن وظایف جدید سر باز می‌زنند، چرا که احتمال شکست در آن‌ها را بالا می‌دانند. به آن‌ها کمک کنید بفهمند تا وقتی برای چیزی تلاش نکنند، نخواهند فهمید در آن خوب هستند یا نه.
در فرصتی مناسب درباره رفتارهای منفی آن ها صحبت کنید
اگر کودک در حرکتی ناامیدانه به وسایل خود آسیب می‌زند یا چون نمی‌تواند بند کفش‌هایش را ببندد، سر آن‌ها فریاد می‌کشد، بعدتر و در زمانی مناسب درباره این رفتارها صحبت کنید. به او یادآوری کنید این رفتارها صحیح نیستند و به دلیل خوب بودن در زمینه‌ای دیگر، مجاز به انجام آن‌ها نیست.
به کودک کمک کنید، برای دستیابی به آنچه نیاز دارد، آن ها را اولویت بندی کند
مطمئن شوید کودک باری بیش از تحملش برندارد. کودک ممکن است برای دست یافتن به چیزهای زیادی تقلا کند، اما شما باید به او یاد دهید وظایفش را به شکل صحیحی اولویت‌بندی کند.
عقاید و دستورالعمل های خود را به کودک تحمیل نکنید
به خاطر داشته باشید کودک، در هر سنی، زندگی خودش را دارد. این زندگی شامل آرزوها، علاقه‌مندی‌ها و نفرت‌هایی است که او را از شما متمایز می‌کند. بنابراین، دستورالعمل‌ها و باورهای خود را، چون فکر می‌کنید درست‌اند، به کودک تحمیل نکنید.
بسیار ضروری است تعادلی برقرار شود تا کودک از بودن در فضای رقابتی دلسرد نشود و از سوی دیگر، به فرد ایده‌آل‌گرای شکست‌خورده‌ای هم تبدیل نشود. برای رسیدن به این هدف، استانداردهای درستی در نظر بگیرید، عشق خود را ابراز کنید و در هر حال، با او مهربان باشید. در چنین شرایطی، کودکتان به فرد موفقی تبدیل می‌شود که رقابت سالم را محترم می‌شمرد و می‌داند چه زمانی باید فروتنی به خرج دهد.