سرطان تخمدان در زنان، چه در انتظارتان است؟

سرطان تخمدان پنجمین علت مرگ زنان پس از سرطان های ریه، سینه، کولون (colorectal) و لوزالمعده در ایالات متحده می باشد. این سرطان همچنین اولین علت مرگ زنان در اثر سرطان های مربوط به دستگاه تناسلی و تولید مثلی می باشد. پیش بینی می شود که بالغ بر ۲۲۰۰۰ مورد جدید سرطان تخمدان در سال ۲۰۱۸ تشخیص داده شوند و متاسفانه بیش از ۱۴۰۰۰ زن در اثر این سرطان در سال جاری فوت خواهند کرد. در این مقاله اطلاعات اولیه در مورد سرطان تخمدان را به نقل از مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های آمریکا (CDC) بیان می نماییم.

منشا سرطان تخمدان
تخمدان ها دو عضو قرینه دستگاه تولید مثلی زنان هستند که در قسمت بالای لگن و در دو طرف رحم واقع شده اند و وظیفه آنها تولید هورمون های جنسی زنانه و تخمک می باشد. هر سرطانی که به صورت اولیه از تخمدان و سلول های موجود در آن آغاز گردد (حتی اگر به سایر نقاط بدن متاستاز بدهد)، سرطان تخمدان نامیده می شود.

عواملی که خطر ابتلا را افزایش می دهند
زنان در سنین میانسالی و بالاتر بیشتر در خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار می گیرند. خانم هایی که در فامیل نزدیک (مادر، خواهر، خاله ، عمه و مادربزرگ) ایشان سابقه سرطان تخمدان وجود داشته است، زنانی که قبلا به یکی از سرطان های سینه، رحم و یا کولون مبتلا شده اند و خانم هایی که سابقه بیماری اندومتریوزیس (endometriosis) را دارند، در خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان تخمدان هستند. احتمال ابتلا به این سرطان همچنین در خانم هایی که تاکنون زایمان نکرده و یا برای حامله شدن دچار مشکل بوده اند، بیشتر می باشد. انجمن سرطان آمریکا (American Cancer Society) درمان جایگزینی هورمونی برای کاهش علائم یائسگی را نیز از عوامل افزایش خطر ابتلا به این سرطان می داند (این مورد توسط CDC بیان نگردیده است). باید توجه داشت که موارد ذکرشده به معنای ابتلا به سرطان تخمدان نمی باشد ولی این افراد باید درباره خطر ابتلا به این سرطان با پزشک خود مشورت نمایند.

علائم و نشانه ها
سرطان تخمدان ممکن است یک یا چند عدد از علائم زیر را ایجاد نماید:
- خونریزی از ناحیه تناسلی (vaginal bleeding) به خصوص در سنین پس از یائسگی و یا ترشحات از ناحیه مزبور که به تازگی شروع شده و قبلا سابقه نداشته اند.
- احساس درد یا فشار در ناحیه لگن و یا پایین شکم و یا درد کمر.
- تورم و یا احساس مداوم پر بودن شکم، دشواری در غذا خوردن و یا به سرعت سیرشدن.
- تغییر در عادات دفع ادرار (مثلا تکرر ادرار و یا نیاز فوری به دفع ادرار) و مدفوع (معمولا یبوست) که اخیرا ایجاد شده است.
- اگر خونریزی از ناحیه تناسلی دارید که برای شما به طور معمول اتفاق نمی افتاده، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر هم هر یک از علائم دیگر فوق را برای بیش از دو هفته دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. بدیهی است عوامل دیگری هم می توانند باعث ایجاد علائم فوق گردند، ولی بهتر است که سرطان تخمدان را همواره مدنظر داشت، زیرا هرچه زودتر این سرطان تشخیص داده شود، شانس موفقیت درمان افزایش می یابد.

پیشگیری
متاسفانه هنوز روش شناخته شده ای برای پیشگیری از سرطان تخمدان وجود ندارد. بهترین راه پیشگیری، دانستن عوامل خطر و نشانه های ابتلا می باشد. اگرچه مصرف قرص های ضدبارداری برای پنج سال یا بیشتر، بستن لوله های رحمی، برداشتن دوطرفه تخمدان ها وعمل برداشتن کامل رحم (hysterectomy) خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش می دهند، با این حال انجام هیچ یک از این اعمال به خاطر ترس از ابتلا به سرطان تخمدان توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های آمریکا (CDC) توصیه نمی گردد. متخصصان زنان ممکن است پس از بررسی های دقیق و همه جانبه، به افرادی که در گروه های پرخطر برای ابتلا به سرطان تخمدان قرار می گیرند، توصیه نمایند که از برخی از روش های فوق برای پیشگیری از این سرطان استفاده نمایند.

تشخیص
هنوز هیچ روش منحصربفرد و قابل اطمینانی برای تشحیص سرطان تخمدان در زنانی که هیچ علائم و نشانه ای ندارند، ابداع نشده است. آزمایش پاپ اسمیر (Pap Test) تنها برای ردیابی سرطان دهانه رحم موثر است و در مورد سرطان تخمدان کاربردی ندارد. به هرحال اگر پزشک به وجود بیماری شک نماید، پس از معاینه دقیق ناحیه تناسلی و مقعد، ممکن است نوع خاصی از سونوگرافی (Transvaginal Ultrasound) و یا یک آزمایش خاص خون را درخواست نماید. پس از این آزمایشات، اگر هنوز شک به بیماری وجود داشته باشد، پزشک معالج باید فرد را به متخصص زنان (Gynecologist) معرفی کند.

درمان
درمان بر اساس نوع سرطان تخمدان و درجه پیشرفت آن متفاوت است، ولی معمولا یک تیم متشکل از متخصصان مختلف نظیر Gynecologic Oncologist و Radiation Oncologist در درمان شرکت دارند. توصیه می شود که پس از اخذ طرح درمانی اولیه، با پزشک دیگری هم درباره این طرح درمانی مشورت گردد. درمان های اصلی این سرطان شامل جراحی، درمان با اشعه، شیمی درمانی و درمان هورمونی می باشد. متاسفانه اگر سرطان تخمدان در مراحل اولیه (Stage I & II) تشخیص داده نشود، شانس زنده ماندن به مدت پنج سال پس از درمان بیماری به شدت کاهش یافته و از بالای هشتاد درصد به کمتر از پنجاه درصد تنزل می یابد. از این رو شایسته است که همه زنان در مورد این سرطان و علائم و نشانه های آن اطلاعات کافی داشته باشند.