پیشگیری از بارداری در مردان، چه راهی دارد؟

یکی از روش‌هایی که برای پیشگیری دائمی از بارداری به کار می‌رود وازکتومی است. این عمل که روی مردان انجام می‌شود از ساده‌ترین و موثرترین روش‌های دائمی پیشگیری از بارداری به شمار می‌رود. با این وجود ابتدا در برخی کشورها مردان زیر بار انجام چنین عملی نمی‌رفتند. چرا که بر این باور بودند وازکتومی باعث بروز مشکلات جنسی در آنها می‌شود، اما به مرور با روشن شدن حقایق در مورد این روش بر تعداد افرادی که از این روش استفاده می‌کنند، افزوده شد. هر چند هنوز هم برخی مردان به درستی با این روش آشنایی ندارند.

چرا وازکتومی؟
وازکتومی روشی است که در آن ۲ لوله‌ای که اسپرم را از بیضه‌ها به مجرای خروجی ادرار می‌برند مسدود می‌شوند تا مایع خروجی خالی از اسپرم باشد و موجب باروری تخمک نشود. برای زوج‌هایی که تصمیم گرفته‌اند دیگر هیچ وقت بچه‌دار نشوند، وازکتومی ایمن‌ترین و ساده‌ترین روش جلوگیری از بارداری به شمار می‌رود.
در این روش که به صورت سرپایی انجام می‌شود ابتدا پس از بی‌حسی موضعی برش کوچکی روی کیسه بیضه داده می‌شود و لوله‌ای که اسپرم را از بیضه خارج می‌کند مسدود می‌گردد. البته پس از اتمام وازکتومی فرد همچنان باید از روش‌های کمکی دیگر برای پیشگیری از بارداری استفاده کند تا زمانی که آزمایش اسپرم، پاکسازی مایع خروجی از اسپرم را مورد تایید قرار دهد. انجام چنین عملی در حالی به زوجین توصیه می‌شود که بدانیم خطرات وازکتومی در مقایسه با عمل مشابه‌ آن در خانم‌ها که بستن لوله‌ها نام دارد، بسیار کمتر است.
هرچند بعضی اوقات ترس‌های بی‌مورد در میان مردان مانع روی آوردن به سمت وازکتومی می‌شود. ترس از درد از موارد شایع است در حالی که این روش در شرایط بی‌حسی انجام می‌شود و در هنگام عمل هیچ دردی احساس نمی‌شود. برخی دیگر از عدم موفقیت این روش نگرانند ولی باید بدانید که برای جلوگیری از بارداری هیچ روشی مثل وازکتومی علمی نیست. میزان شکست واقعی وازکتومی ۲‌/‌۰ ـ ۰۲‌/‌۰ درصد است این در حالی است که این میزان برای قرص‌های ضدبارداری ۳ ـ ۶‌۱/۰ درصد است.
به طور کلی باید گفت در مقایسه با بستن لوله‌ها در خانم‌ها، وازکتومی از میزان شکست کمتر، زمان عمل کوتاه‌تر، هزینه و عوارض کمتری برخوردار است که آن را در جایگاه بهتری نسبت به بستن لوله‌ها قرار می‌دهد.
برای کاهش درد احتمالی پس از وازکتومی می‌توانید از کمپرس سرد به مدت ۲۴ ساعت پس از عمل استفاده کنید. همچنین برای چند روز از راه رفتن و ایستادن‌های طولانی‌مدت اجتناب کنید و در ضمن تا یک هفته از بلندکردن اجسام سنگین و ورزش خودداری کنید. به طور معمول اگر شغل شما با فعالیت‌های بدنی سنگین همراه نباشد ظرف ۳ روز می‌توانید سر کار خود حاضر شوید.

وازکتومی معکوس
به عملی که برای برگرداندن وازکتومی به حالت اولیه انجام می‌شود وازکتومی معکوس یا وازو وازکتومی می‌گویند.
البته همه پزشکانی که توانایی انجام وازکتومی را دارند، مهارت لازم برای انجام وازکتومی معکوس را ندارند، زیرا وازکتومی یک عمل کوتاه و ساده است، اما وازکتومی معکوس یک میکروجراحی ۳ ساعته است و به بخیه‌های میکروسکوپی نیاز دارد، بنابراین فقط جراحانی که دوره میکروجراحی را گذرانده‌اند قادرند چنین عملی انجام دهند.
نکته دیگری که باید به آن توجه شود این است که میزان موفقیت وازکتومی معکوس در بین جراحان مختلف متفاوت است و آنهایی که تجربه بیشتری دارند، درصد موفقیت بالاتری در عمل خواهند داشت. همچنین دقت و تکنیک فردی هر جراح با دیگری متفاوت است که این مساله نیز روی موفقیت عمل تاثیر می‌گذارد.
در مجموع بهترین توصیه این است که قبل از انجام وازکتومی در مورد تصمیم خود به درستی فکر کنید تا بعدا پشیمان نشوید، چراکه ممکن است امکان وازکتومی معکوس به راحتی برای شما فراهم نشود یا با موفقیت اندکی همراه باشد. بنابراین فقط وقتی به دنبال وازکتومی بروید که اطمینان دارید دیگر قصد بچه‌دارشدن نخواهید داشت.
در گذشته این باور وجود داشت که وازکتومی معکوس اگر پس از گذشت ۱۰ سال از وازکتومی انجام شود دیگر تاثیری ندارد، اما روش‌های جراحی جدید امکان موفقیت وازکتومی معکوس حتی پس از گذشت ۱۰ سال از وازکتومی را فراهم کرده‌اند.
یکی دیگر از روش‌هایی که می‌تواند جایگزین وازکتومی معکوس شود، لقاح آزمایشگاهی (IVF) است. باید بدانید که نتایج هر دوی این روش‌ها تقریبا یکی است و هیچ‌کدام از نظر میزان موفقیت بر دیگری برتری ندارد. انتخاب هریک از این روش‌ها به عهده خود شماست، هرچند در دسترس بودن آنها می‌تواند روی انتخاب شما تاثیر بگذارد.

وازکتومی فقط یک روش پیشگیری از بارداری است
برخی بر این باورند که با انجام وازکتومی دچار مشکلات جنسی می‌شوند، در حالی که این گونه نیست و وازکتومی فقط یک روش پیشگیری از بارداری است و روی عملکرد جنسی تاثیری نخواهد داشت. بعلاوه وازکتومی از مردانگی نمی‌کاهد. در واقع مردانگی وابسته به هورمون‌هایی است که خصوصیات وابسته به جنس مذکر را به وجود می‌آورند. این هورمون‌ها هستند که رشد موی صورت، تکامل اندام‌های جنسی و کیفیت صدا را تعیین می‌کنند. از آنجا که وازکتومی هیچ تاثیری روی این موارد ندارد بنابراین نمی‌تواند روی مردانگی اثری داشته باشد.
از دیگر مواردی که مدت‌ها فکر افراد را به خود مشغول کرده این باور بود که آیا وازکتومی خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد یا نه؟ خوشبختانه مطالعات مختلفی در این زمینه انجام شده و مشخص شده است بعد از وازکتومی خطر سرطان پروستات افزایش نمی‌یابد و افرادی که وازکتومی شده‌اند هیچ تفاوتی با دیگران از نظر ابتلا به سرطان پروستات ندارند.
همچنین نتایج پژوهش‌ها نشان داده است وازکتومی رابطه‌ای با بروز بیماری‌های وابسته به سیستم ایمنی (شامل آسم، دیابت، اسکلروز چندگانه، بیماری التهابی روده یا آرتریت روماتوئید)‌ ندارد. پس از وازکتومی حتی تغییر قابل توجهی از نظر حجم، رنگ و بو در مایع خروجی هم رخ نمی‌دهد چراکه کمتر از ۳ درصد آن را اسپرم تشکیل می‌دهد. شایع‌ترین عارضه پس از وازکتومی درد مزمن است که حدودا در یک نفر از هر هزار نفر دیده می‌شود که علت آن فشار ناشی از تجمع اسپرم‌ها در لوله‌ای به نام اپیدیدیم است. در بیشتر مواقع مصرف داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن یا نشستن در وان آب گرم به رفع درد کمک می‌کند.
نکته حائز اهمیت پس از انجام وازکتومی این است که تا مدتی پس از آن امکان باروری وجود دارد. بنابراین به توصیه‌های پزشک پس از وازکتومی خوب توجه کنید و تا زمانی که به شما توصیه کرده است از سایر روش‌های پیشگیری از بارداری هم استفاده کنید.