فیبروم رحم در زنان، خطرناک است یا خوش‌ خیم؟

بسیاری از زنان در طول زندگی خود دچار فیبروم رحم ( توده های خوش خیمی که درون رحم زنان رشد می کنند) هستند اما اغلب از داشتن این توده ها آگاه نیستند و هنگام انجام سونوگرافی به طور تصادفی متوجه بروز آن می شوند.
اغلب این فیبروم ‌ها خطرناک نیستند و زندگی فرد را تهدید نمی ‌کنند اما گاهی اوقات این توده های خوش خیم به اندازه ای بزرگ می شوند که می توانند زندگی فرد را به مخاطره بیاندازد.
دکتر رکسانا کارگر، یکی از اعضای تیم درمانی مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا در این خصوص گفت: فیبروم (Uterine fibroids) تومور خوش خیم عضله صاف دیواره رحم است. علت بروز این بیماری هنوز مشخص نیست اما به نظر می رسد هورمون های استروژن و پروژسترون( دو هورمون زنانه) در رشد فیبروم نقش داشته باشند.
این جراح و فلوشیپ زنان، زایمان و لاپاروسکوپی، به میزان شیوع فیبروم اشاره کرد و گفت: معمولا میزان شیوع فیبروم در زنان سفید پوست در سن 35 سالگی 40 درصد و در سن 50سالگی تقریبا 70 درصد است.
وی با اشاره به اینکه فیبروم به ندرت قبل از سن بلوغ دیده می شود، اظهارداشت: فیبروم در سن تولید مثل شیوع بیشتری دارد و در سن یائسگی نیز پس رفت می کند.

عوامل خطرساز فیبروم کدامند؟
وی گفت: عواملی مانند چاقی و شروع قاعدگی های زودهنگام و بلوغ زودرس که تماس با هورمون استروژن را افزایش می دهند باعث ازدیاد میزان بروز فیبروم ها می شوند. همچنین عواملی مانند ورزش و فعالیت های بدنی و افزایش تعداد زایمان ها که باعث کاهش تماس با استروژن می شوند، اثر محافظت کننده دارند.
کارگر به عوامل خطرساز فیبروم اشاره کرد و گفت: فاکتور سن یکی از عوامل مهم و خطرساز بروز فیبروم است؛ با افزایش سن احتمال بروز فیبروم زیاد می شود. همچنین هرچقدر تماس با هورمون های درونی زیادتر می شود مانند زمان بلوغ زودرس و شروع قاعدگی زود هنگام( کمتر از ده سال)، احتمال ابتلا افراد به فیبروم افزایش می یابد.
وی یادآور شد: سابقه خانوادگی نیز در این امر بسیار تاثیر گذار است. افرادی که بستگان درجه اولشان به فیبروم مبتلا هستند، خطر ابتلا آنها دو و نیم برابر افزایش پیدا می کند.
به گفته وی، همچنین فاکتور نژاد نیز نقش زیادی دارد. در حال حاضر میزان فیبروم در نژادهای آمریکایی و آفریقایی تبار 2/9 برابر زنان سفید پوست است.
این جراح و فلوشیپ زنان، زایمان و لاپاروسکوپی ادامه داد: وزن نیز نقش بسیاری در بروز فیبروم دارد. به ازای هر ۱۰ کیلوگرم افزایش وزن یا شاخص توده بدن، احتمال خطر افزایش ابتلا به فیبروم ۲۱ درصد افزایش پیدا می کند.

کدام مواد غذایی باعث افزایش فیبروم می شوند؟
وی به رابطه مصرف غذا با بروز فیبروم اشاره کرد و گفت: در رژیم غذایی غنی از گوشت گوساله، گوشت قرمز و ژامبون، میزان فیبروم افزایش پیدا می کند اما در رژیم های غذایی که غنی از سبزیجات است این مقدار کاهش پیدا می کند.
وی با تاکید بر نقش فعالیت بدنی در بروز فیبروم اظهارداشت: هرچقدر فعالیت بدنی بیشتر باشد( تقریبا هفت ساعت در هر هفته) خطر ابتلا به فیبروم کاهش پیدا می کند اما در افرادی که کمترین فعالیت فیزیکی دارند( کمتر از دو ساعت در هفته)، این خطر افزایش می یابد.
کارگر افزود: هرچند عوامل دیگری نیز در بروز فیبروم نقش دارند اما تاکنون ارتباطی میان مصرف قرص های جلوگیری با ابتلا به فیبروم دیده نشده است. همچنین زنانی که هورمون درمانی انجام می دهند، زیاد باعث تحریک فیبروم نمی شود اما کسانی که تعداد زایمان بیشتری دارند، تعداد فیبروم ها در آنها کاهش پیدا می کند.

نشانه های فیبروم چیست؟
وی به علایم و نشانه های فیبروم اشاره کرد و گفت: یکی از نشانه های فیبروم، خونریزی های غیر طبیعی به صورت افزایش حجم خونریزی های قاعدگی است. درد از دیگر نشانه های بروز فیبروم است. درد نشان دهنده این مساله است که فیبروم خیلی بزرگ شده و آن رگی که خونرسانی می کند دیگر قادر به خونرسانی آن حجم بزرگ نیست در نتیجه این امر باعث مرگ سلولی فیبروم می شود؛ اصطلاحا به آن دژنرسانس فیبروئید می گویند.
وی بیان کرد: از دیگر علایم فیبروم، تکرر ادرار است. زمانی که فیبروم خیلی بزرگ باشد و در جایی قرار داشته باشد که به روی مثانه فشار وارد کند، این مساله باعث بروز تکرر ادرار در فرد مبتلا می شود.
وی به راه های تشخیص این بیماری اشاره کرد و گفت: هم اکنون این بیماری با معاینه لگن، تصویربرداری های مختلف مانند انجام سونوگرافی، MRI و علایم ظاهری بیمار قابل تشخیص است.
کارگر درباره نحوه درمان این بیماری اظهارداشت: افرادی که مبتلا به علایم و نشانه های خفیف هستند، با بررسی های طولانی مدت و انجام سونوگرافی باید تحت نظارت باشند اما اگر این علایم شدید باشد، درمان ها به دو صورت دارویی و جراحی انجام می شود؛ درمان های دارویی، درمان های قطعی نیستند.
این درمان موقتی معمولا برای کسانی که قصد عمل جراحی دارند یا در دوران یائسگی به سر می برند و از آمپول های سرکوب کننده هورمون های درون زا استفاده می کنند، کاربرد دارد. درمان قطعی تنها درمان های جراحی هستند که می تواند به صورت لاپاراسکوپی( (Laparoscopy و شکم باز یا لاپاراتومی (Laparotomy ) باشد.
وی خاطرنشان کرد: هم اکنون فیبروم ها بر اساس موقعیتی که دارند، تقسیم بندی می شوند. برخی از فیبروم ها در داخل رحم و برخی دیگر در دیواره حفره رحم یا خارج از حفره رحم به سمت لگن و شکم قرار دارند.
در حال حاضر فیبروم هایی که در داخل حفره لگن قرار دارند را می توان با وسیله هیستروسکوپی (یک روش تشخیصی‌ درمانی است که در آن با استفاده از ابزار مخصوصی، مشکلات رحم را بررسی و در صورت لزوم همزمان آن را درمان می ‌کنند) برداشت اما فیبروم هایی که به سمت لگن و شکم هستند باید بر اساس سایزشان با انجام عمل باز یا لاپاراسکوپی درمان شوند.