روانشناسی رشد کودکان، خصوصیاتشان از تولد تا ده سالگی

خصوصیات کودک از بدو تولد تا دوره نوجوانی چگونه است؟ با ما همراه باشید.

خصوصیات کودک در ۶ ماهه اول
دست و پا می زند او و سر و شانه و چانه را برای لحظاتی بالا نگه می دارد. به راحتی به اطراف می چرخد، توانایی نشستن برای چند ثانیه را دارد، می خندد، به صداها حساس است و نسبت به آن عکس العمل نشان می دهد.
به صورت اشخاص نگاه می‌کند و آشنا را از ناشناس تشخیص می‌دهد، خوب می شنود، با افراد ناآشنا احساس ناراحتی می کند، مایل است او را در آغوش بگیرید و نوازش کنند، با اسباب بازی سرگرم می شود، ترس، خشم و ناراحتی در چهره او قابل رویت است، به کودکان هم سن و سال تبسم می کند، دوست دارد همراه جمع باشد، محبت و خوبی را می تواند منشأ سازی کند.

خصوصیات کودک در شش ماهه دوم زندگی
اعضاء و جوارح را به راحتی می چرخاند و تلاش شدیدی برای نشستن می کند و همچنین برای خوابیدن روی شکم و ایستادن در کنار صندلی یا اشیا بلند فعالیت می کند، اشیا را می گیرد، دست به دست می کند و گاهی هم اشیا کوچک را به هم میزند، با خودش حرف میزند، صدا در می آورد، می خندد.
این حالت را خصوصاً وقتی که اشیاء جدیدی را میبیند خواهد داشت، نسبت به تصاویر از خود کنجکاوی نشان می دهد. برای پیدا کردن اشیا مخفی شده در پارچه، کاغذ وغیره حساسیت نشان می دهد، به بازی علاقه دارد و
از اسباب بازی ها ی صدا دار خوشش می آید و به گرفتن آنها اصرار می ورزد، مایل است مورد توجه قرار بگیرد و به کسانی که به او نگاه می‌کنند لبخند میزند، نسبت به اشیا و موجودات اطراف حساسیت نشان می دهد و با آنها لحظه ای اونس می‌گیرد و غالباً با پرتاب اشیا به طرف زمین یا اطراف در پی سنجش و ایجاد ارتباط با آنهاست، می‌خواهد خود را در مجموعه دیگران شریک بداند و از حرکات آنها تقلید کند، نسبت به تشویق و تنبیه بی توجه نیست، جلب توجه می‌کند و به دستورات ساده عمل می کند.

خصوصیات کودک در شش ماهه سوم زندگی
با یک دست بعضی کارها را انجام می دهد، فعالیتهای حرکتی او مثل نشستن ، سینه خیز رفتن، بالا رفتن از صندلی و… زیاد می شود. تصاویر بزرگ و رنگی را خوب نگاه می‌کند از کارهای ذوقی لذت می‌برد مثل دکی کردن و قایم شدن،و با اسباب بازی متحرک بازی می کند، کارهایی که مورد تشویق و تایید دیگران است را با میل و رغبت انجام می دهد.
دوست دارد به حرف هایش گوش دهند و در این کار سخت و مصر است. رفتارهای او بوی حسادت می دهد و از بازی با دیگران دریغ نمی‌کند، رقابت در رفتارش دیده می‌شود در این دوره خود را برای تعامل در زندگی آماده می‌کند و اولین قدم ها و علائم پرخاشگری از او دیده می شود. قالب اشیا را از دیگران می گیرد تا دوباره برگرداند.
نکته قابل توجه: حافظه کودک دوره دو ساله اول بسیار جاذبه دارد و الفاظ و اشیاء را به طور مخفی در خود جای می‌دهد بنابراین تا می‌توانید کلمات لازم را در آن جای دهید البته کودک هیچ وانمود نمی‌کند که آنها را می داند ولی چند قسمتی از آثار این گنجینه در آینده هنگام زبان باز کردن کودک مشهود می شود.

خصوصیات کودک در شش ماهه چهارم زندگی
می‌توانند با استفاده از مداد خط منحنی، صاف و نقطه را ترسیم نماید، فعالیتهای حرکتی مثل رفتن، نشستن، دویدن، جهیدن مستقل می شود، عمل جویدن کامل می شود و می تواند غذا بخورد، به قصه گوش می‌دهد، نسبت به اعمال دیگران علاقه نشان می‌دهد، اشیا را با دیگران رد و بدل می کند.
در این مرحله آموزش کودک به شرح است:
- روزانه حداقل نیم ساعت از وقت خود را صرف او کنید و سعی کنید از او در انتخاب لباس، غذا و بازی نظرخواهی و مطابق نظر او رفتار نمائید و در صورت خطا، غیرمستقیم او را در جریان قرار دهید.
- آموزش ابتدایی نقاشی را برای او آغاز کنیم چون او قادر به نوشتن نیست بنویسد و خط های مختلفی روی کاغذ ترسیم نماید و با تقلید در کشیدن اشیا و حروف او را آموزش دهید. در این دوره باید کلمات قیاسی را آموزش دهید مثل:
سرد و گرم، بلند و کوتاه، کوچک و بزرگ، چپ و راست، عقب و جلو و…. با رنگ ها را که تا حدودی آشنا شود.

خصوصیات کودک در دو سالگی
در این سن کودک به خوبی می دود، کمتر زمین می خورد از پله ها بالا می رود، بسیار فعال و سرزنده و با نشاط است، ماهیچه های انگشتان او بهتر انجام وظیفه می‌کنند، مثلاً اگر قبلا برای ورق زدن کتاب چند برگ را با هم برق می‌زنند ولی هم اکنون قادر است برگها را یک یک ورق بزند، در این سن توجه کودک زیاد می‌شود و مدت نگهداری مطالب در حافظه وی افزایش می یابد، زمان یادآوری او بین ۱۵ الی ۲۰ دقیقه طول می کشد، قوه تکلم او پیشرفت بیشتر کرده است، کودک دو ساله سعی دارد به شخصیت خود توجه بیشتری بکند، ضمیر شخصی( مال من)یا(من) را بیشتر انتخاب می‌کند و به کار می‌برد، اخلاق و رفتار کودک از همه جهات تقریباً آرام تر از دوره قبل است، از نظر احساسات نیز تعادل و آرامش بیشتری دارد، تقاضاهای او دیگر مصرانه نیست،
هنگام صرف غذا قاشق را به خوبی در دست می گیرد و می تواند از لیوان استفاده کند، برای انجام کارهای مربوط به خود مثل در آوردن لباس ها خودش شخصا تلاش می‌کند و به آلت تناسلی خود دست میزند، وقتی او را ستایش می کنند .
و شادمان می شود و بعضی اوقات دوست دارد دیگران را از خود راضی کند و از بسیاری جهات این سن، دوستی و محبت است و در احساسات دوستانه دیگران را به خوبی پاسخ می دهد.
مادرش را در خانه تقیب می کند، فعالیت های مادر را در خانه به هنگام بازی تقلید می کند. شکاک و مردد است، خواسته هایش را تغییر می‌دهد و گاهی بدخلق و بی حوصله است، مداوم به کارهایی می پردازد که به خیال خودش واقعی است و دوست دارد مادر دائماً به او توجه کند، هنگام ترس خستگی و بی حوصلگی به آغوش مادر پناه می برد، وقتی چیزی را به او ندهید بدخلقی می کند، لیکن می‌توان توجه او را از موضوع منحرف کرد.
هنگامی که در حضور او به بچه های دیگر توجه شود دلگیر می شود، در کنار کودکان دیگر بازی می‌کند اما با آنها همبازی نمی شود، بازی با آب را دوست دارد، منفی باف است و((نه)) می‌گوید، از تک از لحاظ عاطفی وابسته به بزرگسالان آشناست، مدت طولانی می تواند ادای کارهای واقعی مثل رانندگی، لباس شستن و…. را در آورد.
توانایی های دیگر کودک عبارتند از:
می‌تواند ۸ مکعب را بغلطاند، با استفاده از ۳ مکعب پل می سازد، از کشیدن خطوط عمودی و افقی تغییر می کند، پنج تصویر را به نام می برد و یا هفت تصویر را نشان می دهد، لیوان آب یا اشیای شکستنی را با دقت حمل می کند، از لفظ من استفاده می کند، ادرار و مدفوع خود را کنترل می کند.

خصوصیات کودک در سه سالگی زندگی
در این سن کودک می تواند چهار زانو بنشیند، دو یا سه رنگ اصلی را می شناسد و آنها را نام می برد و می تواند با قیچی چیزی را از کاغذ جدا کند، اسم و جنس خود را به طور کامل بیان می کند، با خود و به ویژه هنگام بازی روده درازی می کند، در آستانه زمان حال زندگی می کند.
مکالمات ساده را بیان می کند و از تجارب و دیده ها و شنیده های پیشین خود سخن می گوید، بسیار کنجکاو است، دستان کوچکش را می‌تواند بشوید، شب ادراری ندارد، رفتار اجتماعی در رشد یافته است. دوست دارد به افراد بزرگسال در کارهای خانه کمک کند، مفهوم شریک شدن در بازی و نظایر آن را درک می‌کند، نسبت به بچه های کوچکتر از خود مهربان است.

توصیه های مربوط به این دوره:
در این دوره حساسیت فوق‌العاده‌ای روی شکوفایی استعدادها و علاقه مندی های آنی خود دارد بنابر این موارد مورد نظرش را بررسی و و در مواردی لازم او را یاری و کمک نمایید.
- سعی کنید با تشویق های لفظی و تایید های کلامی او را در انتخاب های مقبول یاری کنید.
- نسبت به خشونت ها و ضربه‌های وی حساسیت نشان ندهید و آن را نادیده نگیرید.
- فرصتی از روز را به ترسیم نقاشی، خطوط و اشکال اختصاص دهید.
- در شنیدن گفتار و تجارب کودک کاملاً دقت نمایید و او را نسبت به کسب تجربه های شنیداری و دیداری تشویق کنید.
- در هنگام گفت و گو با وی و پاسخ به سوالات سعی کنید نتیجه گیری کنید تا در درک کودک را تقویت نمایید.
- به فرصت های تخیلی کودک توجه نمایید و سعی کنید آن را برهم نزنید و از طرفی محیطی فراهم کنید تا او بتواند در آن محیط میدان تخیلی و وسیعی داشته باشد.
- فعالیت‌هایی مثل خوردن، خوابیدن، مسواک کردن، پوشیدن لباس و کفش، دستشویی رفتن و نظافت محیط پیرامون را به میل او و آزادانه تشویق کنید.
- شمارش اعداد، اشکال هندسی، رنگ ها، تمیز دادن اشیا یادگیری حروف الفبا از عناوین آموزشی و فراگیری در این دوره محسوب می شوند.
- کمک های وی را در مسائل زندگی با روی شاده بپذیرید تا روح همکاری و احساس مسئولیت های وی تقویت شود.
- سعی کنید محیط اطراف او و زندگی خانواده را منظم نمایید تا الگوپذیری بیشتر شود و از طرفی ذهن او را نسبت به این موضوع آزاد بگذارید تا بتوانند به تخیل بیشتری بپردازد.
- به او اجازه دهید حداقل یک ربع در میان جمع نسبت به فعالیتهای روز خودش گفتگو نمایند.

خصوصیات کودک در چهار سالگی
رفتار کودک در این سن دقیق تر و ظریف تر می شود، می تواند به راحتی از پله ها بالا و پایین برود، مدت طولانی روی صندلی بنشیند، لی لی بازی کند، لباس خود را بپوشد، بند کفش خود را ببندد، لیکن انجام بعضی از کارها مثل محکم کردن کمربند و یا تقسیم یک کاغذ به صورت دو مثلث، نیاز به زمان بیشتری دارد، کنجکاوی او در مورد محیط و اطرافیانش بیشتر می شود.
به مطالب اساسی داستان‌ها کمتر توجه دارد، دروازه ای در عالم تخیل وسیله ای برای سرگرمی اوست. بین تخیلات و واقعیات فاصله ای وجود ندارد، از قیچی برای بریدن عکس ها استفاده می کند، تصویر یک آدم را علاوه بر قسمت سر و پا، به همراه ۲ دست رسم می کند، از لحاظ تکلم، کودک در این سن بسیار فعال است، سوالات زیادی در ذهن او موج می زند و این سوالات اغلب با((چرا)) همراه است.
شادابی کودک در این دوره موجب می شود اغلب افراد درباره شناخت او را اغراق در پیش بگیرند، کودک در
چهار سالگی نه تنها بر جنب و جوش و کوشا است بلکه حدود و قیودی در هیچ کاری نمی شناسد، کتک میزند، سنگ میزنند، لگد میزند و خراب کاری می کند، از نظر عواطف هم حالتی متغیر و ناپایدار دارد، با صدای بلند می خندد و لحظه ای بعد خشمگین می شود و می گوید تو مرا عصبانی می کنی
حرف‌هایی که می‌زند باعث ناراحتی به رنجش دیگران می شود، به دیگران بی احترامی می کند و کلمات زشت را تقلید و بر زبان می راند. کودک سعی می کند با دیگر بچه ها روابط اجتماعی متقابل داشته باشد، به بازی‌های دسته‌جمعی علاقه نشان می‌دهد.
در روابط خود با دیگران زیاده روی می کند، از اطاعت سرباز می زند، دوست دارد از دستورات پدر و مادر سرپیچی و بازیگران مخالفت کند تنبیه در او اثر ندارد، قسم می خورد، بزرگنمایی کردن و تکبر را دوست دارد، وقتی با پدر و مادرش راه میرود دوست دارد از آنها تند تر گام بردارد.
توصیه های مربوط به این دوره
- آدرس شناسی و زمان شناسی هفتگی را به کودک آموزش دهید.
- بازی با اعداد و حروف و شمارش جاهای خالی و معکوس.
- آموزش صدای حروف و خواندن از روی کتاب داستان.
- نظرخواهی از کودک پیرامون مسائل کلی جهان و محیط اطراف و تحلیل آن.
- حفظ سوره های کوچک قرآن و شعر های کتاب های داستان کودکان.
- میدان را در ابراز محبت به دیگران باز و او را تایید نمایید.
- در طول روز قصه ای کوتاه برایش تعریف کنید.
- اشکالی ساده کشیده ای و از او بخواهید که آنها را با قیچی ببرید.

خصوصیات کودک در ۵ سالگی
کودک در این سن دارای تعادل کلی است و حرکات است از تکامل بیشتری برخوردار است و می‌توان گفت که مانند بزرگسالان عمل می کند، به اعمالی چون و شانه زدن و مسواک زدن می‌پردازد، آرامش و تعادل فراوان در رفتارش به چشم می‌خورد، قابل اعتماد و پایدار و و سازگار است، از روی مدل تصاویر ساده را می کشد و زمانی که می خواهد نقاشی بکشد می‌داند چه چیزی بهتر می شناسد، کنجکاوی بیشتری پیدا می کند،
معنی کلمات را در حین انجام کار می خواهد بداند که و باید با متانت و وقار سوالات او را پاسخ گفت، کودک در این سن به سختی از پختگی رسیده است که از دوره های قبل قابل تشخیص است، در انجام کارها کمک کرده و از خواهر و برادر کوچک خود مواظبت می کند.
توصیه های مربوط به این دوره
- ذوق ادبی کودک را بارور کنید.
- در معرفی حیوانات و آثار و خصوصیات آنها با کودک گفت و گو کنید.
- داستان های زیبای خود ساخته ی کودک را که با تخیلات همراه است قبول و او را مورد تشویق قرار دهید.
- سوالات خود را در رابطه با مفاهیم هستی به آرامی پاسخ دهید و آن‌ها را به سوی مقاصد موردنظر جهت دهی کنید.
- از او بخواهید تا در صورت تمام کلمات ساده را رونویسی کند.
- به او بگویید تا در ترسیم شکل انسان معمولاً همه اعضا را بکشد است.
- در نقاشی می تواند مربع و مثلث را روی مدل تقلید کند، پس از او بخواهید این کار را انجام دهد.
- داستان گویی، نقاشی، هنر، خواندن و نوشتن را می توانید به صورت ابتدایی به او آموزش دهید.

خصوصیات کودک در شش سالگی
کودک در این سن مجدداً گستاخ و سرکش می‌شود ولی این تغییر در شش و نیم سالگی خاتمه می یابد، در این سن کودک بسیار احساساتی است، احساسات کودک صورتی دوگانه دارد یعنی لحظه‌ای شخصی را دوست دارد و و لحظه ای دیگر از او بیزار است، یک وقت مادرش را در آغوش می‌گیرد و می‌گوید خیلی او را دوست دارم و دقیقه ای دیگر می گوید اصلاً مادرم را دوست ندارم، در عین حال که چابک و فعال است، بی قرار و ناآرام نیز هست، بهنگام بازی به جنگ و گریز می پردازد.
ولی نمی تواند آن را به خوبی و خوشی به پایان برساند، برای او مشکل است که بین دو چیز یکی را انتخاب کند، به نقشی که دست او در انجام کارها دارد پی می برد، سه چرخه سواری را به دوچرخه سواری ترجیح می دهد،در تکلم خود پرخاشجو است، می‌تواند با تلفن با دیگران ارتباط برقرار کند، دنیای اطراف را بهتر می‌شناسد و به ارتباطات فضایی و فواصل زمان شعور پیدا می کند، خیلی دوست دارد که از وقایع دوران بچگی خود را بشنود، مایل از درباره هر چیز اطلاعات کسب کند، مفهوم چپ و راست را می‌کند، وقتی تصویر انسان را میکشد دست و پا ها را دو بعدی رسم می‌کند، از رنگ کردن لذت می برد، دلش میخواهد اول او را به حساب بیاورند و دوستش بدارند و بیشتر با او سهم بدهند، بین خانه و جاهای دیگر فرق می‌گذارد، برای او مادر دیگر مرکز دنیا نیست ما در درجه دوم قرار می گیرد.
گستاخ و بی ادب است و در انجام دستورات دیگران به لجاجت و سرپیچی می کند، خیلی پرتوقع است او و در انجام توقعاتش سرسخت است و در برابر آنچه در اطرافش می‌گذرد حساس است.
توصیه های مربوط به این دوره
- عدم توجه به حالت شبیه حسادت و پرهیز از ذکر آن در حضور دیگران.
- اطاعت از فرامین عقلانی او و پرهیز عاقلانه و هوشیارانه از فرامین غیرمعقول وی.
- حواله مسئولیت به وی و تشویق در اداره و انجام رساندن آن.
- پرهیز از اختلاف والدین دقت در رفتارهایشان، ویلا فوق العاده موثر است، والدین باید از هرگونه اختلاف بایستی پرهیز نمایند زیرا تکیه گاه عقلی کودک پدر و تکیه گاه احساسات او مادر است.
- مذاکره و گفتگو با وی پیرامون خوبیها و بدیها و نظرخواهی از وی.
- تایید صمیمیتی که به دیگران دارد و تشویق آن.
- سعی کنید به کودک آموزش خلاقیت بدهید و او را تشویق به بروز خلاقیت کنید.
- در زمینه مقررات اجتماعی با وی گفتگو کنید. به طور مثال رعایت حق الناس و حقوق الهی و اجتماعی و…. زیرا کودک می‌تواند عموماً معنا و مفهوم را درک کند و پیرامون آن فکر نماید.
- نسبت به فعالیت‌های وی منعی ایجاد نکنید ولوبا سر و صدا یا تحریک زیاد همراه باشد.
- در صورتی که از شما کمکی درخواست کرد او را تنها نگذارید، یکی از تشویق های این سن همراهی وی در کارهایی است که او از شما تقاضای کمک می‌کند.

خصوصیات کودک در هفت سالگی
از خصوصیات این سن آن است که کودک آرام و در خود فرو رفته است، دقت او از کودک شش ساله بیشتر است.
حس تعادل و توازن در کامل تر شده است، پسرم به بازی فوتبال و تیراندازی علاقه مند هستند و دختران از جهیدن و لی لی بازی او لذت می برند، کودک در برابر خطرات اجتماعی هوشیار تر است و بهترین سرگرمی او آن است که مدت‌ها روی زمین دراز بکشد و یک دست خود را زیر سر بگذارد و با دست دیگر چیزی بنویسد، به مداد خیلی علاقه دارد، به خواندن علاقه نشان می دهد، هنگام برخورد با مساله که مخالف میل اوست ، به جای اینکه ایستادگی کند و حق خود را بگیرد، غرغر کنان از آن صحنه کنار می رود و دلش می‌خواهد مکان جداگانه‌ای داشته باشد، به تلویزیون علاقه مند است، گاهی اوقات مدرسه برای او کسل کننده می‌شود.
مفاهیم اخلاقی در و پرورش می یابد و برای قواعد و مقررات و بازی ها اهمیت قائل است. اعمال دیگران را چه خوب و چه بد مورد داوری قرار می دهد، آشکار گریه نمی کند ولی گریه اش از ته دل و سوزناک است.
دوگانگی خلق دارد، بعضی روزها شاد و بعضی روزها ناشاد است.
پاره‌ای روزها به عکس، همه چیز را فراموش می کند و گیجی فراوانی از خود نشان می دهد، گاهی خیال می کند همه با او مخالفند و کسی او را دوست ندارد و حتی می پندارد که پدر و مادر هم نسبت به او به روش خصمانه و غیر عادلانه دارند.

خصوصیات کودک در هشت سالگی
کودک در این سن مجدداً به دنیای بیرون از خود توجه می کند، در نظر او هیچ کاری مشکل نیست، مایل است در برابر دشواری ها و مشکلات به ایستد و مقاومت کند، حس مبارزه طلبی در او ایجاد و تقویت می شود، تصویری که از توانایی های خود دارد بیشتر از قدرت واقعی اوست، کلمات عامیانه را استعمال می‌کنند و این نشان آن است که از لحاظ اجتماعی تماس های جدیدی برقرار کرده است. قدرت سخنگویی او پیشرفت می کند، تلفظ جملات اغلب صحیح است، اختلافات را چه در اشیا و چه در اشخاص درک می کند،
داوری و ارزشیابی رشد یافته است و احتمالاً می‌تواند به شکست‌های خود پی برده و اعتراف کند، بسیار حساس است و باید او را از خطرات جدی محافظت کرد:
اول اینکه نباید گذاشت رو بیش از حد امکانات خود دست به کارهای گوناگون بزند برای او مشکل است تماس خود را با محیطش قطع کند. پیوسته در جنب و جوش، سرگرم و فعال است و از کارهای تازه لذت می‌برد. خطر دیگر شکست کودک در انجام فعالیت هاست، کاری که شروع کرده ممکن است با شکست و ناکامی مواجه شود.
ممکن است کودک خود را از این لحاظ زیاد سرزنش می‌کند. باید او را در انجام کارهایی که احتمالا نمی تواند آنها را به صورت موفقیت آمیز به پایان برساند کمک کرد تا ترس هایش بریزد زیرا از تاریکی و حیوانات می ترسد.
مادر بهترین کسی است که می تواند در زدودن این ترس ها به او کمک کند‌ دوست دارد در جمع بزرگترها باشد، مایل است سوالاتی را مطرح کند که پاسخ آن‌ها را خود می‌دانند در حالی که سایرین قادر به جوابگویی آنها نیستند، در این دوران کودک این پندار را که اشیا هم مانند حیوانات دارای او هستند به کنار می گذارد.

خصوصیات کودک در نه سالگی
کودکی که ۸ سالگی پرشور بود، در ۹ سالگی آرامشی نظیر دوران پنج شش سالگی دارد، کودک ۹ ساله رفتاری هوشیارانه و متنوع دارد، هماهنگی بین چشم و دست بیشتر می‌شود و کودک قادر است از دو دست خود همه نوع استفاده ای بکند، زبان را به صورت وسیله‌ای در جهت انتقاد از افکار و نظریات دیگران و بیان اندیشه و احساسات خود بکار می برد ، زبان را در زمینه های نو مورد استفاده قرار می دهد و خطاهای دستوری دوره قبل را تکرار می کند، روش دادن به قصه ها رو به اتمام است و علاقه به خواندن کتاب افزایش یافته است.
کودک در این سن از اینکه به کاری مشغول شود درباره آن می اندیشد و تفکر منطقی و در او کمابیش بروز می‌کند. به گرد آوری مجموعه ها علاقه مند است و می کوشد تا مهارت های خود را تکمیل کند‌ در این دوره کودک قابلیت بسیار برای استقلال دارد و در انجام این قابلیت اصرار می ورزد،او معتقد است دیگر بزرگ شده او پسر و مادر نباید با او ریاست کنند.
ورزش دوستان از والدین بیشتر است و از نظر آنان عقاید و نظرات دوستان به اقای اعضای خانواده ترجیح دارد، به همین جهت تمایل و علاقه به کارهای گروهی و گردش های دسته جمعی درد بیشتر می شود، همکاری اجتماعی و گروهی در میان کودکان افزایش می یابد، کودک در این سن گاه گاه نه‌تنها دلهره و اضطراب دارد بلکه شکایت هم می‌کند، شکایات او بیشتر از نوع ناراحتی های جسمانی است، مثلاً می گوید دستم درد می کند یا چشمم می سوزد و اغلب این شکایات را برای فرار یا پرهیز از کارهایی که به آنها تمایل ندارد ابراز می دارد.

خصوصیات کودک در ده سالگی
هر که پدر و مادر در این سن برای کودک مانند قانون است، به سهولت اطاعت می کند، از والدین و سایر اعضای خانواده اظهار رضایت می‌کند، نسبت به دیگران صمیمی و با محبت است در رفتارش نرمی و انعطاف پذیری نشان می‌دهد، به عقیده برخی از صاحب نظران، دختران در این سن از علوم اجتماعی بیشتری برخوردارند و و علاقه زیادتری نسبت به مسائلی چون ازدواج دارند.