مادر بعد از زایمان، مشکلات و دردهای جدی

بدن مادران در چند هفته و چند ماه اول بعد از زایمان با تغییراتی روبه‌رو خواهد شد. این تغییرات در بدن مادران متفاوت است و بعضی از آنها جدی‌تر از بقیه خواهد بود و هر کدام نیز نشانه‌های مربوط به خود را دارد. در این مطلب می‌توانید با دردها و مشکلات جسمانی یا احساسی جدی‌تر یا گاهی خطرساز بعد از زایمان، برخی روش‌‌های بهبود آن و برخی از موارد هشداردهندۀ نیازمند مراجعه به پزشک آشنا شوید.

خونریزی شدید
خونریزی بعد از زایمان طبیعی است، اما خونریزی شدید فقط در برخی موارد خاص و بیشتر در زایمان‌های طولانی، زایمان چندقلو یا در صورت عفونت رحم اتفاق می‌افتد. اگر خونریزی شدید یک یا دو هفته بعد از زایمان شروع شود، شاید علتش این باشد که هنوز بخشی از جفت در رحم مانده است. در صورت وقوع این عارضه که باقی ماندن بقایای جفت نام دارد، بافت باقی‌مانده باید با مراجعه به پزشک و شاید جراحی برداشته شود. در صورت خونریزی شدید بعد از ترخیص از بیمارستان و رفتن به خانه، بلافاصله با پزشکتان یا اورژانس تماس بگیرید.

عفونت رحم
جفت معمولاً هنگام زایمان از دیوارۀ رحم جدا می‌شود و تا ۲۰ دقیقه بعد از زایمان از واژن بیرون می‌آید. اگر بخش‌هایی از جفت در رحم بماند، ممکن است باعث بروز عفونت شود. عفونت کیسۀ آب در طول زایمان نیز ممکن است باعث عفونت رحم بعد از زایمان شود. علائمی مشابه آنفلوانزا همراه با تب شدید، تند شدن ضربان قلب، ورم یا درد در رحم و بدبو شدن خونریزی واژن معمولاً نشانۀ عفونت رحم است. وقتی بافت‌های دور رحم هم عفونت می‌کند، ممکن است درد و تب شدید ایجاد شود. عفونت رحم را می‌توان با آنتی‌بیوتیک‌های درون وریدی درمان کرد که لازم است حتماً به بیمارستان و پزشک مراجعه کنید.

عفونت زخم سزارین
از دستور‌های پزشکتان دربارۀ مراقبت از زخم جراحی سزارین پیروی کنید. اگر نشانه‌هایی از عفونت مانند قرمز شدن و ورم پوست ناحیۀ زخم یا خروج چرک از زخم را مشاهده کردید، این مسئله را با پزشکتان در میان بگذارید. سعی کنید در برابر احساس خارش مقاومت کنید و زخمتان را نخارانید. برای رفع خارش از پزشکتان برای خرید یک کرم یا پماد مناسب سؤال کنید.

عفونت کلیه
عفونت کلیه که ممکن است در صورت انتشار باکتری‌ها از مثانه رخ دهد شامل نشانه‌هایی مانند تکرر ادرار، حس شدید دفع ادرار، تب بالا، بی‌حالی عمومی، درد در پایین کمر یا پهلو، یبوست و دفع ادرار دردناک است. وقتی عفونت کلیه توسط پزشک تشخیص داده می‌شود، معمولاً یک دوره آنتی‌بیوتیک تزریقی یا خوراکی تجویز خواهد شد. به بیماران توصیه می‌شود مایعات زیاد مصرف کنند یا در آغاز و پایان درمان، آزمایش ادرار بدهند تا وجود باکتری مشخص شود. اگر در هفته‌های اول بعد از زایمان بی‌دلیل تب کردید، لازم است فوراً این موضوع را به اطلاع پزشکتان برسانید. تب یکی از مواردی است که لازم است در صورت وقوع آن به پزشک اطلاع بدهید.

درد ناحیۀ بین مقعد و واژن یا پرینه
درد پرینه یا ناحیۀ بین مقعد و واژن در زنانی که زایمان طبیعی کرده‌اند عادی است. این بافت‌های حساس ممکن است در طول زایمان کشیده یا پاره شده باشد و این باعث ورم، کبودی و درد در این ناحیه ‌شود. اپیزیوتومی یا برشی که گاهی در زمان زایمان طبیعی برای جلوگیری از پارگی واژن انجام می‌شود نیز ممکن است ایجاد ناراحتی کند. کیسۀ یخ یا کیسۀ آب گرم به جلوگیری از عفونت و کاهش درد کمک می‌کند. به علاوه، حتماً بعد از دستشویی کردن، خودتان را از جلو به پشت تمیز و خشک کنید تا از عفونت پرینه در اثر تماس با میکروب‌های مقعد جلوگیری شود. اگر درد شما شدیدتر شد یا اگر ناحیۀ پرینه گرم و متورم شد و ترشحات چرک‌‌مانند داشت، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید، زیرا این علائم ممکن است نشانۀ عفونت باشد.

عفونت پستان یا ماستیت
نشانه‌های معمول عفونت سینه یا پستان عبارت از درد و قرمزی سینه است. عفونت پستان یا ماستیت که ممکن است به علت وجود باکتری‌ها و ضعیف شدن سیستم دفاعی بدن در نتیجۀ اضطراب، خستگی مفرط یا ترک خوردن نوک پستان باشد، ممکن است همراه با تب، لرز، خستگی، سردرد یا حالت تهوع و استفراغ نیز باشد. اگر هر یک از این نشانه‌ها را داشتید، لازم است با پزشکتان تماس بگیرید، زیرا ممکن است نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک داشته باشید. در صورت عفونت پستان، باز هم می‌توانید از هر دو سینه شیر بدهید، چون ورم پستان روی شیر شما تأثیری نمی‌گذارد. قرار دادن حولۀ گرم و مرطوب روی ناحیۀ مبتلا به رفع ناراحتی کمک می‌کند و کمپرس سرد بعد از شیردهی نیز در کاهش احتقان یا پرخون‌شدگی سینه مؤثر است. سوتین و لباس‌های تنگ نپوشید، استراحت کنید و مقدار زیادی مایعات بنوشید.

گرفتگی مجرای شیر
گرفتگی یا انسداد مجرای شیر باعث قرمزی، درد، ورم یا برآمده شدن سینه می‌شود و نشانه‌هایی مشابه ورم و عفونت پستان دارد. ماساژ سینه، شیردهی مداوم تا زمانی که سینه‌های شما از شیر خالی شود و قرار دادن دستمال‌های مرطوب گرم روی ناحیۀ دردناک و چند بار در روز به رفع مشکل کمک می‌کند. اما اگر ورمی در ناحیۀ سینه‌ها داشتید که سریع به درمان‌های خانگی واکنش نشان نداد، لازم است آن را با پزشکتان در میان بگذارید.

افسردگی
بیشتر زنان بعد از زایمان دچار گرفتگی خلق می‌شوند. تغییرات هورمونی و شرایط جدید زندگی باعث می‌شود بسیاری از مادران احساس اضطراب، ناتوانی یا خشم کنند. این نوسانات خلقی و غم و اندوه در بیشتر مادران پس از گذشت چند روز یا چند هفته رفع می‌شود، اما اگر طولانی یا شدیدتر شود، افسردگی بعد از زایمان نام دارد. برخی از نشانه‌های این افسردگی احساس ناامیدی یا اضطراب خیلی شدید است. کمبود خواب، تغییرات هورمونی و درد‌های بعد از زایمان نیز گاهی در کنار هم می‌تواند منجر به افسردگی شود و وفق پیدا کردن زنان با شرایط و وظایف جدید و غلبه بر احساس تنهایی، ترس یا حتی گناه را برای آنها سخت کند. اگر افسردگی‌تان همراه با بی‌علاقگی به فرزندتان، افکار خشونت‌آمیز یا فکر به خودکشی، توهم یا رفتار‌های غیرعادی است، هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

موارد نیازمند تماس با پزشک
برخی نشانه‌ها ممکن است مربوط به یک مشکل جدی بعد از زایمان باشد. پس اگر هر یک از نشانه‌های زیر را داشتید، بلافاصله با پزشکتان تماس بگیرید:
- خونریزی واژن شدید‌تر از قاعدگی عادی
- افزایش یا تداوم درد در ناحیۀ واژن یا پرینه
- تب بالای ۳۸ درجه
- درد غیرقابل‌تحمل در سینه حتی هنگام لمس
- احساس گرما در سینه
- درد، ورم یا حساس شدن یک‌طرفه در پا‌
- سرفه یا درد در قفسۀ سینه
- درد یا سوزش هنگام دفع ادرار
- احساس ناگهانی و مداوم نیاز به دفع ادرار
- حالت تهوع یا استفراغ
- بی‌علاقگی به فرزند، افکار خشونت‌آمیز، فکر خودکشی یا توهم