لایحه کودک همسری چیست؟

هر از گاهی موضوع ازدواج کودکان خبرساز می‌شود. فیلم یا عکسی از شادی سفید پوش کردن دخترکانی که خود نمی‌دانند بر سر سفره سیاه بختی نشسته‌اند به سرعت دست به دست می‌شود و در چشم برهم زدنی موجی از اعتراضات را به همراه می‌آورد.
هر چند در برخی مواقع با اعتراضات مردمی و فعالان حوزه کودک، دولتمردان به میدان می‌آیند و دخترکی را از سرنوشتی نامبارک نجات می‌دهند اما همیشه قصه‌هایی از این دست پایانی خوشایند ندارند. همیشه در میانه راه قهرمانی ظهور نمی‌کند تا نجات بخش زندگی کودکی باشد که قرار است بازی با اسباب بازی‌های کودکانه‌اش را با شستن ظرف و رخت و خانه‌داری عوض کند،
کودکی که نه تنها خود را به درستی نمی‌شناسد بلکه هیچ شناختی از دنیای پیرامون خود ندارد اما قرار است مادری باشد برای کودکانی همچون خودش. چرا که در بسیاری از مناطق محروم و حاشیه‌ای یا در کنج برخی شهرها یا روستاها دوربینی پایان کودکی آنها را به تصویر نمی‌کشد تا چشمی بینا و دستی توانا به یاری شان بشتابد.
این موضوع اما از دید فعالان حوزه کودک پنهان نمانده و آنها را بر آن داشته هر روز بیش از روز قبل به دنبال راهکاری قانونی برای رفع این پدیده اجتماعی باشند. لایحه «کودک همسری و تعیین حداقل سن برای ازدواج» یکی از همین راهکار‌های قانونی است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و متخصصین این حوزه می‌تواند مانع بروز ازدواج کودکان شود.
تا جایی که طیبه سیاووشی، عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی در این باره می‌گوید: تا هنگامی که طرح کودک همسری تصویب و اصلاح ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی انجام نشود شاهد ازدواج‌های زودهنگام در کشور خواهیم بود.
مخالفان اما پای شرع را به میان می‌کشند و می‌گویند قوانین ما در این باره کامل است. مینو اصلانی رئیس بسیج جامعه زنان یکی از همین افراد است که درحالی که عنوان می‌کند با تصویب این طرح مخالفتی ندارد اما می‌گوید: ما هم‌اکنون در این باره قانون داریم و نیاز به قانون جدیدی نداریم.
سن اعلام شده در شرع باید مبنای تصمیم‌گیری قرار گیرد و نیازی به قانونگذاری جدید برای محدوده سنی وجود ندارد.وی در پاسخ به این سؤال که برای کودکان زیر ۱۳ سال که با اجازه ولی قهری بی‌صلاحیت، در شرایطی که صلاحیت ازدواج ندارند، پای سفره عقد می‌نشینند چه باید کرد می‌گوید: افرادی که شرایط ازدواج ندارند خب ازدواج نکنند کسی آنها را مجبور نکرده است.دادگاه صالحه هم برای چنین مواردی حکم نمی‌دهد.

نظر شرعی در خصوص سن ازدواج
در چنین شرایطی اما مراجع عظام نیز به اظهار نظرهای کارگشایی پرداخته‌اند، تا قصه دختربچه ۱۰ ساله کرمانی، نوعروس ۹ ساله مشهدی یا رها دخترک ۱۱ ساله ایلامی دیگر تکرار نشود.آیت‌الله مکارم شیرازی از مراجع عظام تقلید در پاسخ به پرسشی درباره ازدواج در سن زیر ۱۳ سال صراحتاً تأکید کرده است:
در عصر و زمان ما عملاً ثابت شده که این ازدواج‌ها به مصلحت دخترها و پسرها نیست و دارای مفاسدی است و با توجه به اینکه غبطه و مصلحت باید رعایت شود این گونه ازدواج‌ها باطل است و اعتباری ندارد.

اصلاح مجدد طرح کودک همسری
طیبه سیاووشی نماینده مجلس شورای اسلامی می‌گوید:طرح«کودک همسری» و اصلاحیه ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی افزایش حداقل سن ازدواج را مطرح می‌کند. در حقیقت این طرح تلاش می‌کند به نوعی سن کودکی را افزایش دهد و مانع بروز آسیب‌های ناشی از ازدواج کودکان در جامعه شود. این طرح که توسط فراکسیون زنان تدوین شد، پس از بحث و بررسی‌های بسیار و با وجود موافقان و مخالفان برای بررسی به کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس ارجاع داده شد.
وی ادامه می‌دهد: علی رغم همه تلاش‌های انجام شده، در نهایت گزارش رد طرح از کمیسیون حقوقی و قضایی به صحن علنی مجلس آمد. اما به دلیل مخالفت‌ها و موافقت‌های شدید صورت گرفته در صحن، رئیس مجلس تشخیص دادند که در صورت موافقت نمایندگان، طرح برای بررسی بیشتر مجدداً به کمیسیون حقوقی و قضایی بازگردد.
به گفته این نماینده مجلس، نمایندگان به اتفاق آرا به پیشنهاد رئیس مجلس مبنی بر بازگشت مجدد طرح به کمیسیون حقوقی و قضایی رأی دادند.سیاووشی تأکید می‌کند:
تلاش کرده‌ایم در این طرح بندی را که اجازه می‌دهد دختران زیر 13 سال و پسران زیر 15 سال ازدواج کنند یعنی بند «به اذن ولی و به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح» برای پیشگیری از اجبار والدین به ازدواج فرزندانشان در زیر سن قانونی از ماده قانونی حذف شود.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد: بررسی‌های کارشناسی کمیسیون حقوقی و قضایی به سرعت انجام شود و نتیجه آن تا نیمه آبان ماه سال‌جاری به صحن مجلس ارائه شود.