نحوه تربیت کودک، بدون تنبیه

رفتار نامناسب و خرابکاری‌های ریز و درشت کودک بدون هیچ قصد و نیتی صورت می‌گیرد. این رفتارها ممکن ‌است ناشی از شیطنت، انرژی زیاد، خشم، سردرگمی و احساس نارضایتی باشد. هرچه کودک رفتار ناخوشایندتری داشته باشد، رنج بیشتری متحمل می‌شود و در نتیجه، به حمایت و عشق‌ورزی بیشتری نیاز دارد. در واقع، بدرفتاری در کودکان وجود ندارد، در عوض کودک تمام تلاشش را می‌کند که رفتاری مناسب داشته باشد، اما والدین این تلاش او را درک نمی‌کنند. در تربیت کودک بدون تنبیه باید شناخت درستی از کودک خود به دست آورید و واکنش درستی در هر موقعیت نشان دهید.

دکتر نائومی آلدرت می‌گوید
هنگامی که به مراجعینم می‌گویم با روش‌های سنتی تربیت مخالفم، آن‌ها تعجب می‌کنند و می‌پرسند پس چگونه می‌توان کودکی منظم و مؤدب تربیت کرد؟ پاسخ ساده است، کودکان با زندگی کردن یاد می‌گیرند، مؤثرترین ابزار تربیت مهربانی و درک متقابل کودک است. تنبیه و سایر روش‌های سنتی مانع رشد شخصیت کودک می‌شود. برای مثال، محرومیت‌سازی این پیام را به کودک می‌دهد که در لحظات سخت و ترسناک زندگی، تنهاست و درست وقتی بیشترین نیاز را به والدین دارد آن‌ها کنارش نیستند.
این نکته را در ذهن داشته باشید که وظیفه والدین راهنمایی و تعیین حد و مرزهاست. برای مثال، کودک اجازه دویدن در خیابان‌های شلوغ را ندارد یا نمی‌تواند بقیه کودکان را بزند. اما این‌ موارد مثال‌هایی از تعیین حد و مرزهاست، نه تنبیه.

اثرات مخرب تنبیه کودک چیست؟
براساس تحقیقات انجام‌شده، تنبیه کودکان موجب ناهنجاری رفتاری در آن‌ها می‌شود. تنبیه باعث ترشح آدرنالین و دیگر هورمون‌هایی می‌شود که به پرخاشگری کودک می‌انجامد. کودکانی که تنبیه شده‌اند تبدیل به افرادی می‌شوند که قدرت تحلیل ندارند و روحیه همکاری پایینی دارند. کودکان به‌سرعت رفتاری را که برای آن تنبیه شده‌اند فراموش می‌کنند، در حالی که اثرات منفی تنبیه تا هفته‌ها در ذهن آن‌ها باقی می‌ماند. تنبیه به‌ لحاظ عاطفی بین شما و فرزندانتان فاصله ایجاد می‌کند، در نتیجه، آن‌ها احساس امنیت نمی‌کنند و از شما تاثیری نمی‌پذیرند. در عوض، تربیت کودک بدون تنبیه ابزاری کارآمد برای تربیت فرزندانی مسئولیت‌پذیر، شاد و باملاحظه است. این کودکان توانایی کنترل هیجانات و به دنبال آن، رفتار خود را دارند.

چگونه می توانیم به تربیت کودک بدون تنبیه بپردازیم
تربیت کودک بدون تنبیه اصول و تکنیک‌هایی دارد که بر بیشتر کودکان مؤثر است. در کل، این روش‌ها مبتنی بر ارتباط صحیح، مهربانی و درک متقابل هستند و در حین حال، حد و مرزهای لازم نیز در این روش‌ها اعمال می‌شود. در ادامه، به نکاتی در همین رابطه اشاره می‌شود:
هیجانات خود را کنترل کنید
برای اینکه به کودک بیاموزید چگونه هیجاناتش را تنظیم کند، باید خود نیز کنترل هیجاناتتان را به دست بگیرید. هنگام عصبانیت اقدامی نکنید. وقتی به هر دلیلی از کودک عصبانی هستید و نمی‌توانید با عشق و محبت رفتار کنید، مکث کنید و به گونه‌ای رفتار کنید که از یک پدر و مادر فوق‌العاده انتظار می‌رود. اما اگر در آن لحظه توانایی چنین کاری را ندارید، یک نفس عمیق بکشید و تا وقتی آرام نشده‌اید، هیچ اقدامی نکنید. از بروز رفتارهای عجولانه و مخرب بپرهیزید، چرا که نتیجه‌ای برخلاف انتظار خواهید گرفت. یکی از اصول تربیت کودک بدون تنبیه پرهیز از رفتار عجولانه است.
به احساسات کودک احترام بگذارید
وقتی کودک شما متاثر از ترشح هورمون‌هایی همچون آدرنالین سرشار از انرژی است یا دچار حس پرخاشگری شده است، قادر به یادگیری نیست. در چنین حالتی، به جای ایراد سخنرانی، بهتر ‌است موقعیت‌شناس باشید، با کودک خود همراهی کنید و با حضور دلسوزانه خود به او اجازه دهید هیجاناتش را تخلیه کند. هدف شما ایجاد بستری مناسب برای تخلیه هیجانات کودکتان است.
تخلیه هیجانات به همراه بزرگ‌تری دلسوز، قابل ‌اطمینان و همراه به کودک کمک می‌کند تا بیاموزد چگونه هیجاناتش را مدیریت کند و در مواقع ضروری، به خودش آرامش دهد. سعی نکنید وقتی کودک دچار هیجانات است با او به بحث و جدل بپردازید. در نهایت، بعد از اینکه آرام شد، به شما احساس نزدیکی بیشتری می‌کند و در نتیجه، پذیرای راهنمایی‌های شماست؛ اینجاست که می‌توانید به تربیت کودک بدون تنبیه بپردازید.
بسیار مهم است گاهی سکوت کنید و فقط نظاره‌گر باشید، چرا که با کلمات و رفتار خود احساسات آن‌ها راجریحه‌دار می‌کنید و باعث می‌شوید راه‌های ارتباطی بین شما و فرزندتان قطع شود.
نحوه یادگیری کودکان را به خاطر بسپارید
برای مثال، مسواک‌ زدن را در نظر بگیرید، انجام این کار را از سنین بسیار پایین شروع کنید. ابتدا با مسواک زدن دندان‌های خود، نحوه مسواک ‌زدن را به او نشان دهید. این کار را مانند یک بازی برای او انجام دهید، سپس به‌تدریج مسئولیت این کار را به او بدهید. به همین ترتیب، به او تشکرکردن، رعایت نوبت، مراقبت از وسایل شخصی، غذا دادن به حیوانات، انجام‌ تکالیف و هر آموزش دیگر را بیاموزید.
آموزش کارهای روزانه برای کودکان بسیار ارزشمند است، چرا که زمینه را برای آموختن اصول اولیه زندگی فراهم می‌کند، همان‌گونه که داربست‌ها زمینه شکل‌گیری یک ساختمان را مهیا می‌کنند. شاید وقتی کودک ژاکتش را فراموش می‌کند، بسیار عصبانی شوید، ولی فریاد زدن کمکی به حل مشکل او نمی‌کند، بلکه باید با پیروی از روش تربیت کودک بدون تنبیه، به آموزش او بپردازید.
قبل از اقدام به اصلاح رفتار کودک، به او نزدیک شوید
با کودک ارتباط برقرار کنید و این ارتباط را حفظ کنید تا بتوانید به او کمک کنید کارهایش را به نحو احسن انجام دهد. به خاطر داشته باشید رفتار نامناسب کودکان برگرفته از صمیمی نبودن با والدین و احساس بدی است که نسبت به خود دارند. هم‌قد کودک شوید، به چشمانش نگاه کنید و با لحنی دوستانه بگویید: «می‌فهمم که عصبانی هستی، می‌تونی به من بگی چی می‌خوای» او را بغل کنید و بگویید «دوست داری بیشتر بازی کنی؟ اما وقت خوابه».
با او صمیمانه تماس چشمی برقرار کنید و سپس بگویید: «هی پسر! چقد عصبانی هستی». دستانتان را روی شانه او بگذارید و به‌آرامی بگویید: «تو می‌ترسی با من حرف بزنی». با برقراری ارتباط مؤثر با کودک خواهید دید تربیت کودک بدون تنبیه به‌راحتی میسر است.
حد و مرزها را مشخص کنید، اما این کار را با همدلی انجام دهید
قطعا باید بر رعایت بعضی قوانین و حد و حدود پافشاری کنید، اما می‌توانید نظر کودک را نیز جویا شوید. انجام این کار باعث می‌شود کودک احساس کند او را درک می‌کنید و در نتیجه، راحت‌تر محدودیت‌ها را بپذیرد. با خونسردی به او بگویید: «می‌دونم از برادرت عصبانی هستی، اما باید مشکلت رو با حرف زدن حل کنی» یا عباراتی مانند «می‌دونم که ترسیدی، ولی بهتره که راستش رو بگی».
فراموش نکنید هر کج خلقی بیانگر یک خواسته است، گرچه نحوه بیان آن صحیح نیست
کودک برای کارهایش دلیل دارد، حتی اگر این دلایل از نظر شما منطقی نباشد. اگر رفتار او وحشتناک است، به دلیل حس بسیار بدی است که درون خود دارد. او به خواب بیشتری نیاز دارد، او به اوقات فراغت بیشتری نیاز دارد، او نیاز دارد زمان بیشتری به او اختصاص دهید یا حتی نیاز دارد گریه کند و هیجاناتش را تخلیه کند و این در حالی است که شما مانع تمام این خواسته‌ها شده‌اید. پدر و مادری که از روش کودک بدون تنبیه تبعیت می‌کنند، با بها دادن به خواسته‌های ناملموس کودک، او را به سمت رفتاری معقول هدایت می‌کنند.
بگوئید بله
اگر درخواست خود را صمیمانه و با عشق عنوان کنید، معمولا کودکان تمام کارهای مورد‌نظر شما را انجام خواهند داد. راهی پیدا کنید تا کلمه بله را جایگزین کلمه نه کنید، حتی وقتی در حال اعمال حد و مرزها هستید. «بله زمان نظافت است»، «بله من به شما کمک خواهم کرد»، «بله ما اجازه می‌دهیم که خودت کارهایت را انجام بدهی»، «بله تو می‌توانی نسبت به آن اعتراض کنی و غر بزنی»، «بله اگر کمی عجله کنیم می‌توانیم یک کتاب داستان دیگر بخوانیم»، «بله ما می‌توانیم این کار را انجام دهیم و لذت ببریم»، «بله من عاشق تو هستم» و «بله چقدر خوشبختم که فرزندی مانند تو دارم».
تمامی این عبارت‌ها برای تربیت کودک بدون تنبیه کارآمد است. این عبارات باعث می‌شود فرزند شما با کمال میل خواسته‌های شما را برآورده کند.
هر روز در زمان خاصی با کودک خود ارتباط برقرارکنید
تلفن را کنار بگذارید، کامپیوتر را خاموش کنید و به کودک بگویید: «بیست دقیقه را فقط به تو اختصاص داده‌ام، دوست داری در این مدت چه کاری انجام دهیم؟» این زمان را طبق میل او رفتار کنید. دنیا پر از موقعیت‌هایی است که کودک از عهده آن‌ها برنمی‌آید. تنها برای بیست دقیقه یک رقیب بی‌کفایت برای او باشید و اجازه دهید او در این میدان پیروز باشد. ایجاد فضایی پر از شادی و خنده موجب کاهش ترس و استرس درون کودک می‌شود. پس با او به بازی بپردازید، خود را احمق جلوه دهید و فضایی آکنده از خنده برای او ایجاد کنید.
با پرتاب متکاها به جنگ یکدیگر بروید، کشتی بگیرید، از سر و کول هم بالا بروید، به او اجازه دهید درباره افکارش با شما صحبت کند و در نهایت، بگذارید با صدای بلند فریاد بزند و رجزخوانی کند. تنها کافی است که همه هیجاناتش را بپذیرید. حضوری صددرصدی داشته‌ باشید. کودکانی که می‌دانند در ساعت مشخصی می‌توانند با والدین خود وقت بگذرانند به رشد و بالندگی خواهند رسید، چرا که به‌راحتی می‌توانند تمام هیجاناتشان را بروز دهند و تلاش می‌کنند رفتار مناسبی داشته باشند. تربیت کودک بدون تنبیه کار سختی نیست، فقط نیاز به اختصاص دادن کمی وقت به کودک دارد.
اشتباهات خود را ببخشید
اگر نسبت به ‌خود احساس بدی داشته باشید، نمی‌توانید پدر و مادری تاثیرگذار باشید. همانطور که اگر کودک این حس را نسبت به خود داشته باشد، نمی‌تواند رفتار مناسبی داشته باشد. هیچگاه برای اصلاح روابط دیر نیست، همین حالا شروع کنید.
وقتی کارها طبق برنامه پیش نرفت خود را سرزنش نکنید
در چنین مواقعی، نه خود و نه کودک را سرزنش نکنید. اگر به تازگی تصمیم به تغییر روش گرفته‌اید، مطمئن باشید مدتی طول می‌کشد تا رفتار درست را پیدا کنید و به آن عادت کنید.
تکنیک‌های تربیت کودک بدون تنبیه و ایجاد ارتباط با فرزندان می‌تواند موجب تغییرات شگرفی شود و همچون برگ برنده عمل کند. باور ندارید؟ یک هفته آن‌ها را امتحان کنید و شاهد اثرات معجزه‌آسای آن‌ها باشید. حتما نظر و تجربه خود را در این زمینه، در قمست نظرات در وبسایت کودکت، با والدین دیگر به اشتراک بگذارید.