درد شکم در کودکان، وقتی با تب می آید

درد شکم همراه با تب یکی از رایج ترین دلایل مراجعه کودکان به پزشک است. چندین بیماری می توانند این علائم را ایجاد کنند که برخی از آنها بسیار جدی تر از دیگر بیماری ها می باشند. سن کودک و علائم دیگر مانند استفراغ یا اسهال در شناسایی علل احتمالی این درد مهم است.
در اکثر موارد بیماری های عفونی علت درد شکم همراه با تب در کودکان است. طبق یک مقاله در ماه دسامبر ۲۰۱۳ در، Pediatric Gastroenterololy, Hepatology and Nutrition" تقریبا ۱ نفر از هر ۱۰۰ کودک مبتلا به درد ناگهانی شکم شرایطی دارند که نیاز به عمل جراحی دارد.

گاستروانتریت (التهاب ﻣﻌﺪه و روده) از علل درد شکم همراه با تب است
گاستروانتریت شایع ترین علت درد شکم همراه با تب در کودکان است. گاستروانتریت معمولا ویروس معده یا آنفلوآنزای معده نامیده می شود و التهاب معده و روده را توصیف می کند.
این بیماری معمولا توسط یک ویروس مانند روتا ویروس یا نورو ویروس ایجاد می شود. باکتری ها، انگل ها و سموم نیز می توانند سبب ایجاد این بیماری شوند. کودکان مبتلا به گاستروانتریت معمولا درد و گرفتگی شکمی را به طور عمومی تجربه می کنند. وجود تب معمول است و نشان دهنده تلاش بدن برای مبارزه با عفونت است.
اسهال آبکی یکی دیگر از علائم مشخص گاستروانتریت است؛ که ممکن است همراه تهوع و استفراغ باشد. همچنین خون، مخاط و یا هر دو ممکن است در مدفوع، به ویژه در گاستروانتریت باکتریایی وجود داشته باشد.

عفونت خارج از دستگاه گوارش
عفونت های خارج از دستگاه گوارش اغلب باعث درد شکم همراه با تب در کودکان می شود. پنومونی، یا همان عفونت ریه، معمولا باعث ایجاد تب می شوند و ممکن است به خصوص وقتی که پنومونی قسمت های پایین تر ریه، نزدیک به شکم را درگیر می کند، باعث درد شکم شوند.
عفونت مجاری ادراری یکی دیگر از دلایل ایجاد درد شکم همراه با تب در کودکان است. این حالت بیشتر با عفونت کلیه همراه است که به نام پیلونفریت شناخته می شود.
حتی یک عفونت گلو یا فارنژیت می تواند در برخی از کودکان باعث تب و درد شکم شود. معمولا معاینه فیزیکی دقیق و بعضی از آزمایش های ساده برای تشخیص این عفونت ها کافی است.

آپاندیسیت یکی از دلایل درد شکم همراه با تب در کودکان است
آپاندیسیت شایع ترین علت جراحی درد شکم همراه با تب است. این بیماری باعث التهاب آپاندیس، ساختار لوله ای کوتاهی که از روده در قسمت پایینی سمت راست شکم خارج شده، می شود. نوجوانان بیشتر از همه تحت تاثیر آپاندیسیت قرار می گیرند، اگر چه بیماری در دیگر گروه های سنی نیز رخ می دهد.
درد آپاندیسیت به طور معمول با یک احساس ناراحتی ناخوشایند در ناحیه اطراف ناف شروع می شود. در طول یک دوره تا ۲۴ ساعت، درد معمولا شدیدتر می شود و به سمت قسمت پایینی سمت راست حرکت می کند و معمولا به وسیله انجام فعالیت تشدید می شود.
وجود تب با درجه پایین همراه با آپاندیسیت رایج است و تهوع و استفراغ ممکن است ایجاد شود. کودک مبتلا به علائمی که ممکن است آپاندیسیت را نشان دهد نیازمند ارزیابی پزشکی فوری است. معمولا برای جلوگیری از ترکیدگی آپاندیس و پریتونیت، یک عفونت عمومی در شکم، جراحی بیرون آوردن آپاندیس عفونی توصیه می شود.

آدنیت مزانتریک
آدنیت مزانتریک به التهاب غدد لنفاوی که روده را احاطه کرده اند، اشاره می کند. این بیماری بیشتر بر کودکان تاثیر می گذارد و معمولا به دلیل عفونت، معمولا ویروسی، یا احتمالا باکتریایی ایجاد می شود.
علائم آدنیت مزانتریک شامل تب و درد شکمی است که ممکن است با تهوع، استفراغ، اسهال یا ترکیبی از این علائم همراه باشد. علائم و نشانه های آدنیت مزانتریک به راحتی می توانند با سایر بیماری ها، به ویژه آپاندیسیت، اشتباه گرفته شود.
با این حال، برخلاف آپاندیسیت، آدنیت مزانتریک معمولا در عرض چند روز به صورت خود به خودی برطرف می شود، اگر چه بهبودی کامل ممکن است در برخی موارد به چند هفته برسد. در عین حال، کودکان مبتلا به آدنیت مزانتریک نیاز به آب کافی و احتمالا دارو برای کنترل درد و تب خود دارند.

هشدارها و اقدامات احتیاطی
سایر موارد کمتر رایج، اما جدی نیز می توانند درد شکم همراه با تب در کودکان را ایجاد کنند. از آنجایی که حتی برای یک متخصص پزشکی تمایز بین بسیاری از علل احتمالی این علائم مشکل است، حتی اگر کودک شما در معرض درد مداوم، پیشرفته یا بدتر شدن درد شکم باشد، مهم است که به پزشک مراجعه کنید.
اگر کودک شما دارای تب بالا، استفراغ خونی، مدفوع قرمز یا مدفوع خونی یا علائم کم آبی بدن از جمله: دهان و زبان خشک و یا لب های ترک خورده، کاهش ادرار یا ادرار تیره، افزایش تحریک پذیری یا خواب آلودگی، و علایم پوست سرد و خشک، گریه بدون اشک، فرورفتگی نقاط نرم در نوزادان باشد، مراقبت های فوری پزشکی را خبر کنید.

دل درد حاد و درمان‌های فوری دل درد
اگر این دردهای بدون علت مشخص را کنار بگذاریم، به‌طور کلی دل دردهای کودکان به دو نوع حاد و مزمن تقسیم‌ می‌شوند. دل درد حاد یکباره و با شدت تقریبا بالا ایجاد می‌شود که سبب بی‌قراری کودک می‌شود. درد مزمن مدتی ادامه دارد و شدت متفاوتی خواهد داشت.
در هر دو حالت پزشک متخصص باید کودک را معاینه کند و شرح‌حال کودک به‌طور کامل از نظر تاریخ شروع، نوع، مدت و شدت درد بررسی شود. همچنین توجه به مسائلی مانند سابقه جراحی کودک، زمینه تشدید درد، احتمال ضربه دیدن شکم، سابقه ابتلا به بیماری‌های خاص و نظایر آن نیز اهمیت دارد.
در واقع دل درد ها بسیار پیچیده هستند و حتی سینه پهلو، ناراحتی‌های ریوی، مشکلات عصبی، ناراحتی‌های قلبی-عروقی، آنژین چرکی و... هم می‌توانند با دل درد همراه باشند که پزشک با حوصله و دقیق باید به همه موارد و علل زمینه‌ساز و احتمالی کاملا اشراف داشته باشد. در صورت نیاز گاهی لازم است فشارخون کودک نیز اندازه‌گیری شود.
پس از این بررسی‌ها اگر علت درد تشخیص داده شود که درمان لازم و توصیه‌های مفید برای کودک انجام می‌گیرد، اما اگر پزشک علت دقیقی برای درد حاد کودک تشخیص ندهد حتما نیاز به انجام آزمایش خون و ادرار اورژانسی برای کودک خواهد بود. در صورتی که کودک دچار مشکلات تنفسی نیز باشد عکسبرداری ریه هم ضروری است.
آزمایش خون و ادرار می‌تواند نشان‌دهنده وجود خون در ادرار باشد که ناشی از دفع شن‌ریزه به‌دلیل ناراحتی‌های کلیوی، عفونت ادراری، وجود قند یا پروتئین در ادرار و... باشد که امکان تشخیص و درمان بیماری را به پزشک می‌دهد.
انجام چنین آزمایش‌هایی حتما به صورت اورژانسی اهمیت دارد زیرا اگر دل درد ناشی از دیابت باشد و این مساله فورا تشخیص داده نشود می‌تواند منجر به حالت کما برای کودک شود و زندگی او را به خطربیندازد.
به‌رغم انجام این آزمایش‌ها و معاینات گاهی پزشک هیچ علتی برای درد مشاهده نمی‌کند که باز هم نباید درد حاد کودک بی‌توجه رها شود. در این شرایط کودک باید در بیمارستان بستری شود و بررسی‌های دقیق‌تر مانند انجام سونوگرافی و... و معاینه توسط جراح برای تشخیص احتمال بیماری‌هایی مانند انسداد روده، آپاندیسیت، هپاتیت و... حتما انجام گیرد.

بررسی دوره‌ای برای تشخیص دل درد مزمن
دردهای مزمن شکمی در کودکان نیز می‌تواند ناشی از التهاب معده، یبوست، مشکلات لوزالمعده، کبد و... باشد که باید با حوصله و به‌تدریج معاینه و مشخص شود و درمان مناسب انجام‌گیرد.
این دردهای طول‌کشنده و گاهگاه نیز باید جدی گرفته شوند. به‌عنوان مثال بچه کوچکی که بی‌قراری می‌کنند و والدین تصمیم به مراجعه به پزشک می‌گیرند اما او آرام می‌شود.
مجددا پس از زمان کوتاهی همان علائم را دارد و باز تسکین می‌یابد. چنین حالتی ممکن است به‌دلیل پیچ‌خوردگی روده باشد که درمان نشدن عوارض خطرناکی خواهد داشت.
به‌طور خلاصه والدین باید بدانند دردهای شکمی کودکان به ظاهر ساده اما واقعا مهم و پیچیده است و هرگز نباید بی‌اهمیت از کنار آنها گذاشت.

طب سنتی درباره دل‌درد چه می‌گوید؟
دکتر سیده رامش سیدزاده، متخصص طب سنتی، در مورد دل درد توصیه هایی دارند:
- آب و مایعات 30دقیقه قبل تا 2 ساعت بعد از هر وعده غذایی نوشیده نشود.
- گاهی دل‌دردها به علت سردی و تری گوارش و به عبارتی سوء‌مزاج مادی بلغم معده و روده است که باید با منع یا تعدیل مصرف غذاهای با طبع سرد و تر مثل ماست، دوغ، هندوانه و خیار درمان ‌شود.
- افرادی که از دل‌درد همراه با یبوست رنج می‌برند یا در حالت دل‌درد دچار اسهال نشده‌اند می‌توانند روغن زیتون را موافق عقربه‌های ساعت روی شکم ماساژ دهند.
- بادکش گرم نیز یکی دیگر از روش‌های مفید است.
- یک قاشق مرباخوری بارهنگ با نصف لیوان عرق نعناع و نصف لیوان گلاب به مدت 10 دقیقه جوشانده و همراه عسل با معده خالی میل شود. افرادی که مزاج گرم دارند یک قاشق مرباخوری بارهنگ را با نصف لیوان عرق کاسنی به مدت چنددقیقه جوشانده و همراه عسل میل کنند.
- مصرف حدود نیم گرم زیره سیاه با مقدار نبات ساییده‌شده پس از صرف غذا برای کاهش نفخ پس از صرف غذا مفید خواهد بود.
- دم کرده نصف قاشق دارچین نیز به افرادی که پس از صرف غذا دچار دل‌درد می‌شوند، توصیه می‌‌شود.