دردهای شکمی کودکان، زنگ خطر به صدا درآمد

پدرام عطایی فوق تخصص گوارش کودکان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان درباره انواع درد‌های شکمی در کودکان، اظهار کرد: درد‌های شکمی در کودکان به دو دسته درد‌های حاد و مزمن شکمی تقسیم‌بندی می‌شوند. درد‌های حاد شکمی به درد‌هایی گفته می‌شود که کودک چند ساعت پس از آغاز درد به پزشک مراجعه می‌کند. اما درد‌های مزمن شکمی، درد‌هایی هستند که ۲ ماه از آغاز درد گذشته است و حداقل هفته‌ای یکبار تکرار می‌شوند.

شایع‌ترین علت دردهای حاد شکمی در کودکان چیست؟
این فوق تخصص گوارش کودکان بیان کرد: شایع‌ترین علت درد‌های حاد شکمی در کودکان، اسهال و استفراغ (گاسترو آنتریت) است؛ از علل دیگر درد‌های حاد شکمی در کودکان می‌توان به آپاندیسیت، درد‌های ناشی از سنگ کلیه، انسداد روده و بیماری‌های صفراوی (سنگ‌های کیسه صفرا) اشاره کرد.

انواع درد‌های مزمن شکمی
عطایی افزود: درد‌های مزمن شکمی به دو دسته عملکردی و ارگانیک تقسیم‌بندی می‌شوند که درد‌های مزمن شکمی کودکان بیشتر ناشی از علل عملکردی هستند. منظور از درد‌های مزمن شکمی از نوع عملکردی، درد‌هایی است که کودک درد را احساس می‌کند، این درد‌ها حتی ممکن است کودک را از رفتن به مدرسه بازدارد، ولی در بررسی‌هایی که پزشک انجام می‌دهد و نتایج حاصل از آزمایش‌ها، تصویربرداری‌ها و حتی آندوسکوپی و کلونوسکوپی هیچ علت ارگانیکی برای این درد مشخص نمی‌شود.
او تأکید کرد: شایع‌ترین علت درد‌های مزمن شکمی از نوع عملکردی، ازدیاد حساسیت احشایی است و شایع‌ترین نمونه درد‌های مزمن شکمی از نوع عملکردی، سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) بوده. منظور از ازدیاد حساسیت احشایی این است که اگر در فردی که به درد مزمن شکمی از نوع عملکردی دچار است، بالونی را داخل معده یا مقعد او باد کنیم، به او احساس خیلی بدی دست می‌دهد، به عبارتی چنین شخصی نسبت به فرد سالم درد بیشتری را احساس می‌کند.
این فوق تخصص گوارش کودکان تصریح کرد: از علل دیگر درد‌های مزمن شکمی از نوع عملکردی می‌توان به سوء هاضمه عملکردی (معده عصبی)، میگرن شکمی، درد شکم عملکردی و سندروم درد شکم عملکردی اشاره کرد. در درد شکم عملکردی کودک از درد دور ناف شکایت می‌کند و هیچ علامت دیگری ندارد، اما در سندروم درد شکم عملکردی، کودک علاوه بر دل‌درد از درد سایر قسمت‌های بدن مانند سر، شانه‌ها و پا‌ها هم رنج می‌برد.
عطایی گفت: ۹۰ درصد درد‌های مزمن شکمی کودکان را علل عملکردی به خود اختصاص می‌دهند و تنها کمتر از ۱۰ درصد درد‌های مزمن شکمی کودکان ناشی از علل ارگانیک هستند. علل ارگانیک بسیار اهمیت دارند، زیرا اگر این علل به خوبی تشخیص داده نشوند، ممکن است عوارض جدی را برای کودک ایجاد کنند.
او اظهار کرد: از جمله علل درد‌های مزمن شکمی کودکان از نوع ارگانیک می‌توان به زخم‌های پپتیک (زخم‌هایی که در مری، معده و اثنی‌عشر اتفاق می‌افتند)، درد‌های مربوط به التهاب مری، گاستریت (التهاب معده)، بیماری‌های التهابی روده (IBD) (کولیت اولسروز و کرون)، پانکراتیت راجعه (پانکراتیت عود کننده)، التهاب کیسه صفرا و درد‌های ناشی از سنگ کلیه اشاره کرد.
این فوق تخصص گوارش کودکان بیان کرد: از علائمی که زنگ خطر درد‌های شکمی کودکان از نوع ارگانیک هستند، می‌توان به دردی که کودک را از خواب بیدار می‌کند، دردی که در قسمت مرکزی شکم نیست و در طرفین شکم به ویژه سمت راست آن وجود دارد، دردی که با استفراغ مکرر یا استفراغ خونی و دفع خون از مقعد، اسهال طول کشیده، با کاهش وزن یا اختلال وزن‌گیری همراه باشد، درد همراه با علائم ادراری مانند سوزش و تکرر ادرار، وجود خون در ادرار و درد پهلوها، درد همراه با تأخیر در بلوغ، آنزیم‌های کبدی بالا، خون مخفی در مدفوع و دردی که در آزمایش خونی که برای کودک انجام می‌شود (CBC DIFF) همراه با کم‌خونی یا افزایش گلبول سفید یا پلاکت خون باشد، اشاره کرد. در بیماری‌های التهابی روده اغلب میزان گلبول‌های سفید یا پلاکت خون افزایش پیدا می‌کنند.
عطایی اظهار کرد: اگر درد‌های مزمن شکمی کودکان از نوع عملکردی باشند، ما برای درمان در مرحله نخست به خانواده‌ها اطمینان می‌دهیم که این درد‌ها نگران کننده نیستند. در مرحله دوم درمان، از رفتار درمانی کمک می‌گیریم.
او یادآوری کرد: اگر درد‌های مزمن شکمی کودکان از نوع عملکردی با انجام دو مرحله ذکر شده در بالا بهبود پیدا نکنند، پزشک می‌تواند از تجویز دارو‌هایی مانند آمی‌تریپتیلین، سیتالوپرام و سیپروهپتادین کمک بگیرد، برای رفع یبوست کودکان هم مصرف دارو‌های ملین زیر نظر پزشک پیشنهاد می‌شود.