انجام تکالیف در کودکان، نحوه ایجاد بستر مناسب

یکی از مسئله‌های مهم زندگی کودکان تکلیف‌های مدرسه‌شان است که اگر با آن به مشکل بخورند همۀ اعضای خانواده به دردسر می‌افتند. همۀ ما حداقل یک خاطرۀ بد از مشق‌های شب‌مان داریم. اما امروزه راه‌حل‌هایی وجود دارد که کمک می‌کنند انجام تکالیف مدرسه برای کودکان راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر شود.
با به‌کارگیری تمرین‌های کلیدی معینی هنگام مطالعه، زندگی برای همۀ اعضای خانواده آسان‌تر می‌شود. با این‌حال بعضی از این روش‌ها ممکن است به سازگاری و تطبیق اعضای خانواده نیاز داشته باشد. برای ساماندهی زندگی کودک و تکالیف مدرسه اش بهتر است نکات زیر را در نظر بگیریم:

تلویزیون را خاموش کنیم
بسته به جای تلویزیون در خانه، باید قانونی تعیین کنیم: وقتی زمان مطالعه است، تلویزیون ممنوع است. تلویزیون روشن همان‌طور که عسل زنبورها را به سمت خود می‌کشد، کودکان را دور خود جمع می‌کند.

آیا موسیقی در کیفیت انجام تکالیف مدرسه موثر است؟
تلویزیون را خاموش کردیم؛ حالا تکلیف رادیو چیست؟ ممکن است در بعضی خانه‌ها رادیو و دیگر وسایل صوتی بیشتر استفاده شوند. برخلاف نظر بسیاری از متخصصان که می‌گویند رادیو موجب عدم انجام تکالیف مدرسه می‌شود؛ برخی کودکان وقتی به موسیقی مورد علاقه‌شان گوش می‌دهند عملکرد بهتری دارند. بسته به طراحی خانه، ممکن است ارزشش را داشته باشد که روی خرید وسایل صوتی سرمایه‌گذاری کنیم.

برای استفاده از تلفن همراه در زمان مطالعه قانون بگذاریم
برای نمونه، قانون می‌تواند این باشد: استفاده از تلفن همراه در زمان انجام تکالیف مدرسه فقط برای صحبت کردن با همکلاسی برای مطمئن شدن از تکلیف‌ها یا بحث کردن دربارۀ جواب درست سؤال‌ها مجاز است.

محل مشخصی را برای مطالعه و انجام تکالیف مدرسه تعیین کنیم
محل درس خواندن و انجام تکالیف باید ثابت و دارای ویژگی‌های معینی باشد؛ جاهایی مثل اتاق نشیمن، آشپزخانه و اتاق‌خواب کودک. بعد از این‌که جای مطالعه را تعیین کردیم، باید همۀ عوامل حواس‌پرتی ممکن را از بین ببریم. از آنجایی که بسیاری از کودکان اتاق‌خوابشان را برای این کار انتخاب می‌کنند، کاربردی بودن اتاق کودک از زیبایی آن مهم‌تر است.
بیشتر میزتحریرها فضای کافی برای وسایل نوشتن ندارند. میزتحریر کودک باید برای مدادها، خودکارها، دفترها، کتاب‌ها و دیگر چیزهای ضروری به‌اندازۀ کافی جا داشته باشد.
همچنین، باید جایی برای تابلوی اعلانات در اتاق کودک بالای میزتحریرش در نظر بگیریم. احتمالاً همۀ فروشگاه‌های لوازم‌تحریر تخته‌های مناسب و ارزان‌قیمتی برای این کار دارند. حتی می‌توان با یک قاب بزرگ و مقداری پارچه یک تابلوی اعلانات دست‌ساز درست کرد. روی این تابلو کارها و تکالیف مدرسه کودک را باید بنویسیم (یا روی کاغذ کوچکی نوشته و با پونز به تابلوی پارچه‌ای وصل کنیم).
داشتن وسایل انجام تکالیف مدرسه بسیار مهم است. باید با کودکان دربارۀ نیازهایشان صحبت کنیم و مطمئن شویم کاغذ، مداد، دفترچه و دیگر چیزهای ضروری را برایش تأمین کرده‌ایم. به‌علاوه، کودکان را تشویق کنیم از دفترچه‌یادداشت برای نوشتن وظایفشان استفاده کنند تا موقع تحویل دادن تکالیف به معلم سردرگم نشوند.

ثبات داشتن یک عامل حیاتی در موفقیت تحصیلی است
باید سعی کنیم برنامه‌ای برای خانه تنظیم کنیم که طبق آن برای مثال،‌ ناهار ساعت مشخصی داشته باشد. وقتی خوردن ناهار تمام شد، موقع آن است که بچه‌ها سراغ کتاب‌هایشان بروند. اگر کودکی کار دیگری ندارد و خیلی زودتر از ساعت ناهار به خانه برمی‌گردد، می‌تواند قسمتی از تکلیف‌هایش را قبل از غذا خوردن انجام دهد.

هنگام تعیین زمان برای انجام تکالیف مدرسه کودکان مرحلۀ رشد آن‌ها را در نظر بگیریم
یک علت انجام ندادن تکالیف مدرسه خصوصاً در دورۀ ابتدایی توانایی تمرکز کردن کم کودکان در این سن است. در حالی که دانش‌آموزان دبیرستانی می‌توانند بیشتر از یک ساعت روی یک کار تمرکز کنند، بعید است کلاس‌اولی‌ها بیشتر از ۱۵ دقیقه بتوانند حواسشان را برای چیزی جمع کنند. باید بگذاریم کودکان زمان‌هایی برای استراحت داشته باشند. این زنگ تفریح‌ها می‌توانند جایزۀ تمام کردن بخشی از تکالیفشان باشد.

برای مطالعه و انجام تکالیف مدرسه کودک برنامه‌ریزی کنیم
بهتر است برای آگاهی از زمان مورد نیاز برای آماده کردن وظایف درسی کودک یک تقویم بزرگ تهیه کنیم و در هر کدام از خانه‌های آن وظایف مربوط به آن روز را بنویسیم. باید با رنگ‌های مشخص و متفاوت تاریخ امتحان‌ها، گزارش‌های کلاسی، تحویل کاردستی و… را روی تقویم بنویسیم و به این ترتیب یک یادآور خواهیم داشت که اجازه نمی‌دهد کارهای کودکمان به لحظۀ آخر بیفتد.

به کودکان یاد بدهیم مطالعه فقط انجام تکالیف مدرسه نیست
معمولاً در تکالیف مدرسه تفاوت بین مطالعه کردن و انجام تکالیف نادیده گرفته می‌شود. باید کودکان را تشویق به کارهایی از این قبیل کنیم:
از هر فصلی که می‌خواند، یادداشت‌برداری کند؛
تندخوانی را یاد بگیرد؛
خواندن و فهمیدن جدول‌ها و نمودارها را بیاموزد؛
یاد بگیرد آنچه را خوانده، به زبان خودش خلاصه کند؛
برای یادآوری سریع تاریخ‌ها، فرمول‌ها، املای کلمات و… فلش‌کارت درست کند.

یادداشت‌برداری مهارتی حیاتی‌ست و باید بهتر شود
بسیاری از دانش‌آموزان نمی‌دانند چطور از نکاتی که به آن نیاز دارند، در کلاس یادداشت‌برداری کنند؛ به‌عبارتی، جزوه نوشتن را بلد نیستند و فکر می‌کنند باید تمام کلمات معلم را بنویسند. درحالی‌که روش درست آن نوشتن سرفصل‌ها و تهیه یک طرح کلی از مطالبی است که در کلاس گفته می‌شود.
معلمان خوب مطالب‌شان را در قالبی آماده می‌کنند که می‌توان از آن با نوشتن سرفصل‌ها یادداشت‌برداری کرد. با این کار، انجام تکالیف مدرسه و یادآوری درس‌ها در خانه برای دانش‌آموز بسیار آسان‌تر می‌شود.

آیا یادداشت‌ها باید بازنویسی شوند؟
در بعضی موارد، بله، باید بازنویسی شوند، خصوصاً وقتی یادداشت‌ها به‌اندازۀ کافی خوانا نیستند. گاهی کودک باید سریع بنویسد؛ اما سرعت و نظم در نوشتن ندارد. با این‌که بازنویسی جزوه‌ها و یادداشت‌ها زمان می‌برد؛ این کار موجب می‌شود موضوعات یادداده‌شده به‌خوبی یادآوری شوند. با این حال، بازنویسی یادداشت‌ها فقط وقتی ارزشمند است که اطلاعات یادگرفته‌شده بازخوانی شوند.

به کودکان کمک کنیم تا برای امتحان دادن اعتمادبه‌نفس داشته باشند
برای برخی دانش‌آموزان امتحان دادن تجربه‌ای وحشتناک است. باید برای کودکان توضیح دهیم تا دیروقت بیدار ماندن و درس خواندن، شب قبل از امتحان، چندان مفید نیست و یک خواب شبانۀ آرام برایشان بهتر خواهد بود.
باید به آن‌ها یادآوری کنیم که موقع امتحان دادن، قبل از آن‌که بدون پیش‌زمینۀ ذهنی، شروع به نوشتن برگۀ امتحان کنند، به‌طور کامل و بادقت سؤالات را بخوانند. از سؤالاتی که جوابشان را نمی‌دانند، بگذرند. در آخر، اگر وقت اضافه داشتند، می‌توانند دوباره سراغ آن‌ها بروند. بهترین توصیه برای بچه‌ها قبل از امتحان این است: نفس عمیق بکش، آرام باش و شیرجه بزن. در صورت نیاز یک مداد یا خودکار اضافه هم باید با خود ببرند.

حواسمان به نشانه‌های خستگی و ناامیدی موقع انجام تکالیف مدرسه باشد
وقتی کودکان از طولانی شدن یا سخت بودن تکالیف عصبانی یا ناراحت شده باشند، نمی‌توانند چیزی یاد بگیرند و تکلیف‌هایشان را کامل کنند. در چنین مواردی، باید مشق نوشتن را برای آن روز متوقف کنیم و یادداشتی برای معلم کودک بنویسیم و موقعیت پیش‌آمده را توضیح دهیم. همچنین، بهتر است بعداً در زمان مناسبی در جلسه‌ای راجع‌به کیفیت و زمان مورد نیاز برای انجام تکالیف با معلمش صحبت کنیم.
بهترین زمان انجام تکالیف مدرسه وقتی است که کودک مشتاق و آمادۀ یادگیری باشد نه خسته و منصرف از تحصیل.

آیا باید پدرومادرها در انجام تکالیف مدرسه کمک کنند؟
بله، اگر کمکشان سازنده باشد؛ مثل املا گفتن یا بررسی مسئلۀ ریاضی‌ای که حل نمی‌شود. نه، اگر چیزی باشد که کودک خودش طی فرایند آن را یاد می‌گیرد.
کمک کردن و راهنمایی کودک همیشه باید با آرامش و رضایت باشد. کمک کردن با بی‌میلی و لجبازی از کمک نکردن بسیار بدتر است! می‌توانیم دستورالعمل تکالیف را برای کودک بخوانیم و توضیح دهیم یا مشکلاتش را در حل مسائل ریاضی پس از آن‌که کارش را تمام کرد، بررسی کنیم.
بهتر است موقع دیدن تکالیف کودک نظرات مثبت بدهیم. هیچ‌کس در خانه دوست ندارد تکلیف‌های بچه‌ها با جنگ‌وجدال هرروزه انجام شود.
می‌توانیم مهارت‌های جست‌وجو و تحقیق کودکان را با مشارکت دادن آن‌ها در برنامه‌ریزی سفرهای خانوادگی شکل بدهیم. به آن‌ها کمک کنیم مقصد سفر را از روی نقشه انتخاب کنند و با استفاده از یک دائرة‌المعارف سنتی اطلاعاتی دربارۀ جایی که قرار است برویم، به‌دست بیاورند. همچنین، می‌توانیم کمک‌شان کنیم در کتاب‌ها و اینترنت دنبال اطلاعات مفید و جذاب راجع‌به مقصد بگردند.

چگونه از وضعیت کودک در مدرسه باخبر شویم؟
بهتر است برای جلوگیری از شوکه یا ناراحت شدن، هر از گاهی، از او دربارۀ اتفاقاتی که در مدرسه می‌افتد، بپرسیم. می‌توان با پرسیدن چنین سؤال‌هایی به‌طور تصادفی شروع کرد:
امتحان ریاضی چطور پیش رفت؟
درس تاریخ را چطور ارائه دادی؟
آزمایش علومت چطور پیش می‌رود؟ کمک می‌خواهی؟
در انجام تکالیف مدرسه مشکلی نداری؟
این پرسش‌ها به کودک حس سؤال‌جواب شدن نمی‌دهد؛ بلکه علاقۀ شما را نشان خواهد داد. اگر شیوۀ مدرسه کودک این باشد که در مواقعی که مشکلی پیش می‌آید یادداشتی برای هشدار دادن می‌فرستند، ما باید این را بدانیم. معمولاً چنین یادداشت‌هایی به امضای والدین برای تأیید این‌که آن‌ها هشدار را دریافت کرده‌اند، نیاز دارند.
بعد از دریافت چنین یادداشت‌هایی باید همراه فرزندمان پیش معلم برویم تا بفهمیم مشکل چیست. اگر چنین یادداشت‌هایی دریافت نمی‌شود، احتمال آن وجود دارد که مدرسه آن‌ها را ایمیل یا پیامک کرده باشد.
باید گوش‌به زنگ جملاتی مثل «معلم ما ترسناک است» یا «معلم ما خیلی شلوغش می‌کند» باشیم. ممکن است کودک ناامیدی‌اش از فهمیدن مفاهیم آموزش‌داده‌شده یا کمبود وقت مطالعه‌اش را این‌طور بیان کند. با این حال، باید حواسمان باشد در این موارد، کودک نفهمد با معلمش صحبت می‌کنیم؛ چون ممکن است احساس خوبی را که بین‌مان وجود دارد، از بین ببرد و کودک فکر کند در کارش دخالت می‌کنیم.

چگونه کودک را به انجام تکالیف درسی علاقه‌مند کنیم
تکلیف‌های مدرسه از همان اول که مدرسه‌ها به‌وجود آمدند، برای بچه‌ها مثل یک غول سه‌سر خیالی و ترسناک بوده‌اند. به همین دلیل گاهی انجام ندادن تکالیف مدرسه و فرار از آن طبیعی به‌نظر می‌رسد؛ اما باید به‌دنبال علت و راه‌حل بود. اگر حجم و سختی تکالیف زیاد و فراتر از توان کودک است، باید با معلم او صحبت کنیم و اگر کودکمان تمرکز و وقت کافی برای انجام تکالیف مدرسه را ندارد، دنبال راه‌حل‌هایی برای این مشکل باشیم.

کلام آخر درباره انجام تکالیف مدرسه
امروزه، با گسترش آموزش و آگاهی، ما می‌توانیم والدین بهتری برای کودکانمان باشیم و تجربۀ شیرین‌تری از دوران مدرسه برایشان رقم بزنیم. برای این منظور باید در زمینه انجام تکالیف مدرسه کودکان مطالعه کنیم و خود را برای موقعیت‌های احتمالی آماده کنیم. در این مقاله با چند نکته اساسی درباره انجام تکالیف مدرسه آشنا شدیم.