سلامت واژن زنان، چگونه از آن با خبر شویم؟

آیا میدانستید از واژنتان متوجه سلامت، سن، قاعدگی و سایر تابوها آگاه شد؟ در این مقاله قصد داریم شما را از بسیاری از موارد که در مورد واژنتان نمیدانستید آگاه کنیم.

کل دستگاه تناسلی واژن نیست
بیشترین اشتباهی که خانمها در مطب پزشک متخصص زنان مرتکب می‌شوند این است که هرچیزی را که مربوط به به دستگاه تناسلیشان میشود را واژن می نامند! در صورتیکه اینطور نیست و هر قسمتی جداست. واژن، مجرای عضلانی داخلی است که دهانه رحم را به بخش بیرونی آلت تناسلی (فرج) متصل می‌کند. فرج، تمام آن چیزی است که از بیرون می‌بینید و شامل لابیا ماژور و لابیا مینور (لبه‌های درونی و بیرونی)، کلیتوریس (مرکز حساسی که در نوک بالاییی لابیا قرار دارد) و مجرای ادرار می‌شود.

آیا ترشحات واژن غیرطبیعی است؟
فکر می‌کنید زیاد ترشح دارید؟ احساس بدی نداشته باشید؛ ترشحات واژن تا حدودی طبیعی است و بسته به سیکل قاعدگی‌تان می‌تواند کم و زیاد شود. بین دو سیکل قاعدگی، ترشحات بیشتر می‌شود و معمولا شفاف و کشدار است. این ترشحات باعث تسهیل حرکت اسپرم به سمت واژن، دهانه رحم و رحم می‌شود تا باروری بتواند روی بدهد. ضمنا ترشحات خبردار می‌کند که زمان باروری در ماه چه زمانی است.
در روزهای دیگر ماه، ترشحات ممکن است سفیدتر و غلیظ تر باشد. و اما علائمی که باید حتما به آنها توجه کنید:
- ترشحات پنیری می‌توانند نشاندهنده‌ی یک عفونت قارچی باشند.
- ترشحات خاکستری با بوی نامطبوع می‌توانند نشاندهنده‌ی عفونت واژن باکتریایی (‌BV) باشند.
- ترشحات غلیظ زرد، خاکستری و یا سبز رنگ نیز می‌توانند از عوارض سوزاک باشند که یک عفونت آمیزشی (STI) است.
در موارد مذکور باید به متخصص زنان مراجعه کنید.

واژن همیشه قوی نمی‌ماند
حدود ۴۰ درصد از خانمها به نوعی افتادگی رحم (pelvic organ prolapsed) دچار می‌شوند که در آن، دیواره‌های واژن به سمت دهانه‌ی واژن، افتادگی پیدا می‌کند. متاسفانه خیلی از خانمها خجالت می‌کشند در مورد این مسئله با پزشک صحبت کنند و خیلی‌ها نیز اصلا نمی‌دانند که واژن هم ممکن است قدرتش را از دست بدهد و نتواند از رحم حمایت کند.
علائم افتادگی رحم شامل احساس توده در واژن، درد هنگام مقاربت، احساس فشار در واژن، مشکلات ادرار و دفع و کمر درد یا لگن درد می‌شود. ریسک فاکتورهای افتادگی رحم نیز شامل بارداری، زایمان، سالخوردگی، یائسگی، سیگار کشیدن و یا ضربه می‌شود. پزشک شما احتمالا تمرینات تقویت کف لگن برای‌تان تجویز می‌کند یا برای رفع افتادگی، دستگاه حلقه‌ای کوچکی در واژن کار گذاشته می‌شود.

لطفا بعد از رابطه جنسی ادرار کنید
در بدن زنان، مجرای ادرار، واژن و مقعد بسیار نزدیک به هم هستند. رابطه‌ی جنسی می‌تواند باعث شود باکتری‌های مقعد به سمت مثانه راه پیدا کنند؛ یعنی جایی که احتمال عفونت مجاری ادرار را چند برابر می‌کنند. اما در بدن مردان وضع فرق می‌کند؛ ناحیه‌ی مقعد فاصله‌ی زیادی تا مجاری ادرارشان دارد زیرا بیضه‌ها این میان قرار گرفته‌اند.
حین رابطه‌ی جنسی، باکتری‌ها می‌توانند به اطراف حرکت کنند و اگر مستعد عفونت باشید، ادرار کردن قبل و بعد از مقاربت کمک می‌کند دهانه‌ی مجرای ادرار از باکتری‌ها پاکسازی شود.

دوش واژینال نگیرید
این کار برای واژن مضر است. در ایالات متحده آمریکا، یک چهارم خانمهای ۱۵ تا ۴۴ ساله از دوش واژینال استفاده می‌کنند. دوش واژینال نه تنها pH طبیعی واژن را تغییر می‌دهد، بلکه ریسک عفونت و حساسیت را نیز بالا می‌برد؛ ناحیه‌ی واژن خودش بدون دوش واژینال نیز تمیز است.
واژن یک جای کثیف و ناخوشایند نیست که نیاز داشته باشد با روش‌های شدید، مرتبا آن را تمیز کنید. تمیز کردن واژن درست مانند تمیز کردن هر قسمت دیگری از بدن است. معمولا توصیه می‌شود با آب و یک صابون ملایم، تمام بدن از جمله واژن را شستشو دهید؛ بدون لیف یا اسپری کردن آب، همین!

تمرین کگل بسیار خوب است اما نه برای همه
خیلی از افراد تصور می‌کنند تمرین کگل فقط در دوران بارداری و بعد از آن مفید است. اما معلوم شده که داشتن کف لگنی قوی و سالم می‌‌تواند بر سلامت و عملکرد مثانه، واژن و دفع در تمام طول زندگی اثر بگذارد. هر چند بسیاری از پزشکان تمرین کگل را در دوران بارداری توصیه می‌کنند اما مطالعات نشان داده تمرینات مربوط به کف لگن می‌تواند در هر زمانی از نشت ادرار به هنگام سرفه و عطسه پیشگیری کند و ضمنا جلوی افتادگی رحم را نیز بگیرد. عضلات کف لگن خود را منقبض کنید، جوری که انگار می‌خواهید جلوی جریان ادرارتان را بگیرید، سه ثانیه نگه دارید، شل کنید و دوباره ۱۰ تا ۱۲ بار تکرار کنید. تدریجا انقباضات را به ۱۰ ثانیه برسانید.
اما عده‌ای از خانمهایی که به هنگام مقاربت، درد دارند یا مکررا ادرار می‌کنند ممکن است عضلات کف لگن‌شان بیش از حد سفت باشد، نه ضعیف. در این شرایط، تقویت کردن عضلات کف لگن می‌تواند مشکل را بدتر کند. اگر تردید دارید که دچار چنین مشکلی هستید، به پزشک مراجعه کنید تا شما را برای کمک به شل کردن این عضلات ارجاع دهد.

به بوی واژن بعد از رابطه جنسی توجه کنید
ترشحات واژن اسیدی هستند (pH پایین). اما منی مردها قلیایی است(pH بالا). وقتی این دو ترکیب می‌شوند، واکنش‌های شیمیایی سبب بروز ویژگیهای زیادی می‌شود که ممکن است بوهای خاصی تولید کنند. بوی خاص ترشحات بستگی به سطح pH دارد. اگر متوجه شدید بعد از رابطه‌ی جنسی از واژن‌ بویی ناخوشایندی شبیه زهم ماهی استشمام می‌شود به پزشک مراجعه کنید، چون می‌تواند علامت اختلال باکتریایی در واژن یا عفونتی در منی همسر باشد.

از تامپون درست استفاده کنید
در ابتدا باید ذکر کرد استفاده از تامپون آن هم به صورت عادت توصیه نمی شود. درست است که بعد از استفاده از تامپون دست‌های‌تان را می‌شویید اما پیش از استفاده از آن چطور؟ دست‌های آلوده می‌توانند تامپون را هم آلوده کنند و این تامپون آلوده قرار است چهار تا هشت ساعت در واژن‌تان بماند. اگر پریود نیستید هرگز از تامپون استفاده نکنید زیرا وارد کردن تامپون زمانی که پریود نیستید باعث می‌شود ترشحات در واژن حبس شوند و pH آن را تغییر دهند و احتمال عفونت را بالا ببرند. ضمنا بعد از مدفوع حتما تامپون را عوض کنید. اگر این کار را نکنید، باکتریهای مقعد ممکن است به بند تامپون سرایت کرده و مجاری ادرار را آلوده کنند.

لطفا فقط لباس زیر نخی بپوشید
واژن شما نیاز دارد گاهی هوای تازه تنفس کند. محیط مرطوب و تنگ و تاریک می‌تواند مانع رسیدن هوا شود و عفونت مخمری یا عفونت باکتریایی ایجاد کند. لباس زیر تماما نخ یا حداقل با فاق نخی، بهترین انتخاب برای شماست. اگر مستعد عفونت هستید خوب است گاهی بدون لباس زیر بخوابید یا بعد از دوش گرفتن، واژن‌تان را کمی در معرض باد خنک سشوار قرار دهید تا رطوبت اضافی آن گرفته شود. همچنین توصیه می‌کنیم لباس باشگاه یا مایو را مدت طولانی به تن‌ نگه ندارید.

پریودتان از خیلی چیزها تاثیر می‌گیرد
اگر پریود نشوید منطقی است که به بارداری‌تان مظنون شوید. اما اگر مرتبا قرص ضد بارداری مصرف می‌کنید یا رابطه‌ی جنسی ندارید، فاکتورهای دیگری می‌توانند زمان پریودتان را مختل کنند، مثلا استرس می‌تواند سیکل قاعدگی را متوقف کند.
دانشمندان اینگونه توضیح می‌دهند که؛ توقف سیکل قاعدگی به هنگام استرس، جزئی از تکامل است، استرس باعث می شود بدن و مغز، هورمون‌های تولید مثل‌ را متوقف می‌کند تا در چنین شرایط دشوار و اضطراب برانگیزی، بچه‌دار نشوید. ورزش زیاد نیز اگر توسط بدن عامل استرس برانگیز تلقی شود می‌تواند پریود را متوقف کند.
نوشیدن الکل نیز بر سیکل قاعدگی اثر می‌گذارد؛ حتی نوشیدن مقداری از الکل که به کبد یا سایر اندامها آسیب نمی‌‌زند می‌تواند موجب بهم خوردن سیکل قاعدگی شود. سایر علت‌های ممکن در پریود غیرعادی: داروهای ضد افسردگی، کارهای شیفتی، پایین بودن میزان چربی بدن، افزایش وزن فوری، اختلال تیروئید و سیگار کشیدن.

با بالا رفتن سن، شکل واژن تغییر می‌کند
واژن هم درست مانند بقیه قسمت‌‌های بدن، تغییر شکل و تغییر رنگ می‌دهد. در دهه‌ی بیست زندگی واژن شما ممکن است قابل رویت‌تر باشد اما لب‌های اطراف آن به مرور، نازک‌تر و کوچک‌تر می‌شوند. چربیهای زیرپوستی در سراسر بدن با افزایش سن کاهش می‌یابد.
در دهه‌ی سی زندگی‌، هورمون‌ها بواسطه‌ی بارداری تغییر می‌کنند یا افزایش سن می‌تواند باعث تیره شدن اطراف واژن شود. در دهه‌ی چهل زندگی‌تان، کاهش استروژن می‌تواند تعادل pH واژن را تغییر داده و انگیزه‌ای برای التهاب و نازک شدن و خشک شدن دیواره‌های واژن شود.
یکی از بهترین راههای حفظ سلامت واژن، داشتن رابطه‌‌های جنسی مکرر است. رابطه‌ی جنسی باعث نمی‌شود واژن کشیده‌تر شود و همانطور بماند، بلکه در اثر تحریک، واژن شل می‌شود و بعد از آن دوباره سفت خواهد شد و فرقی هم نمی‌کند هر چند وقت یکبار فعالیت جنسی داشته باشید.
داشتن چند زایمان می‌تواند باعث شود عضلات واژن خسته شده و دیگر نتوانند کاملا منقبض شوند. افزایش سن نیز همین تاثیر را دارد و به همین دلیل است که برخی از خانمها با افزایش سن، از شل شدن واژن خود شکایت دارند، چه سابقه‌ی زایمان داشته باشند و چه نه. تمرین کگل به سفت کردن این عضلات کمک می‌کند.