عوارض قرص های ضد بارداری، اثرات جانبی و خطرات آن

قرص های ضد بارداری خوراکی، گروهی از داروهای خوراکی به شکل قرص هستند. استفاده از این قرص ها یک روش مبتنی بر هورمون برای پیشگیری از بارداری محسوب می شود. قرص های ضد بارداری می توانند به برطرف سازی مشکلاتی مانند قاعدگی نامنظم، دوره های قاعدگی دردناک یا سنگین، آندومتریوز، آکنه و سندرم پیش از قاعدگی (PMS) کمک کنند. در این مقاله می خواهیم بیشتر در مورد عوارض قرص های ضد بارداری صحبت کنیم. برای دسترسی به قسمت های مختلف مقاله می توانید از فهرست زیر استفاده نمایید.

قرص های ضد بارداری
قرص های ضد بارداری مانع تخمک گذاری می شوند. بنابراین با عدم تولید تخمک، چیزی برای بارور شدن توسط اسپرم وجود ندارد و بارداری اتفاق نمی افتد. قرص های ضد بارداری دارای مزایا و معایبی هستند. ممکن است مصرف نوع خاصی از قرص ها به افرادی با ضرایب ریسک مختلف توصیه شود.

انوع قرص های ضد بارداری
قرص های ضد بارداری انوع مختلفی دارند. در ادامه به چند مورد از آن ها اشاره می کنیم:
قرص های ضد بارداری پروژستین
شکل های مصنوعی هورمون های استروژن، پروژسترون یا هر دو در تمام انواع مختلف قرص های ضد بارداری وجود دارند. پروژسترون مصنوعی، پروژستین نامیده می شود. قرص های ترکیبی، دارای پروژستین و استروژن هستند. قرص های شیر دهی (که mini pill نامیده می شوند) نیز حاوی پروژستین می باشند.
قرص های ضد بارداری مونوفاز
قرص های مونوفاز همگی دارای دوز هورمونی یکسانی هستند. در صورت تجویز قرص های فازی، هر دو ماه یک بار، دو یا سه نوع مختلف قرص مصرف می شود که هر کدام حاوی دوز هورمونی مختلف هستند.
قرص های روزانه و 21 روزه
گزینه دیگر، قرص های روزانه و قرص های ۲۱ روزه است. یک بسته قرص روزانه را باید به مدت ۲۸ روز مصرف کنید، اما هفت قرص آن، غیرفعالند (از لحاظ هورمونی خنثی هستند). استفاده صحیح از قرص های روزانه ممکن است ساده تر به نظر برسد، زیرا روند مصرف در هر روز یکسان است.

تاثیر قرص های ضد بارداری
در صورت استفاده صحیح، قرص های ضد بارداری بسیار موثرند، اما از آن جایی که افراد این قرص ها را به درستی مصرف نمی کنند، هر ساله ۶ تا ۱۲ حاملگی در هر ۱۰۰ مورد علیرغم استفاده از این قرص ها رخ می دهد. قرص های ضد بارداری از شیوع بیماری های منتقل شونده از طریق رابطه جنسی (STD ها) جلوگیری نمی کنند. تنها با استفاده از کاندوم می توان از انتقال این نوع عفونت ها و بیماری ها جلوگیری کرد.

اثرات جانبی قرص های ضد بارداری
قرص های ضد بارداری هورمونی برای پیشگیری از بارداری مورد استفاده قرار می گیرند اما کاملا هم بی خطر نیستند. عوارض جانبی شایع قرص های ضد بارداری خوراکی عبارتند از:
- لکه بینی بعد از پریود
- تهوع
- التهاب پستان
- سردرد و میگرن
- افزایش وزن
- تغییر در خلق و خو
- تاخیر در قاعدگی
- کاهش میل جنسی
- ترشحات واژن
- تغییرات در بینایی افرادی که از لنزهای تماسی استفاده می کنند
در ادامه، هر یک از این عوارض جانبی با جزئیات مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
۱. لکه بینی بین دو دوره عادت ماهانه
خونریزی واژینال در فواصل دوره های قاعدگی بین دوره های مورد انتظار، شایع است. این عارضه معمولا پس از مصرف قرص های ضد بارداری در طی 3 ماه برطرف می شود. اگر قرص های ضد بارداری را به درستی مصرف کرده و هیچ وعده ای را فراموش نکنید، این قرص ها حتی در طی لکه بینی نیز موثر واقع خواهند شد. اگر علیرغم مصرف این قرص ها، ۵ روز متوالی یا بیشتر دچار خونریزی شده اید، یا بیشتر از 3 روز است که خونریزی شدیدی را تجربه می کنید، باید به یک متخصص مراجعه کنید.
۲. تهوع
برخی از افراد در اولین مصرف قرص های ضد بارداری ممکن است دچار حالت تهوع شوند اما این علائم معمولا بعد از مدتی از بین می روند. مصرف قرص با غذا یا هنگام خواب ممکن است به بر طرف شدن این مشکل کمک کند. اگر حالت تهوع شدید باشد یا بیش از ۳ ماه ادامه یابد، باید به پزشک مراجعه کنید.
۳. التهاب پستان
قرص های ضد بارداری ممکن است باعث بزرگی یا التهاب پستان شوند. این عارضه به طور معمول چند هفته پس از شروع مصرف قرص برطرف می شود. در صورت مشاهده توده در پستان یا بروز درد پایدار یا التهاب یا درد شدید در پستان باید به پزشک مراجعه کنید. نکاتی مانند کاهش مصرف کافئین و نمک و استفاده از سوتین های مناسب می تواند التهاب پستان را از بین ببرد.
۴. سردرد و میگرن
بعضی از افراد مصرف کننده قرص های ضد بارداری ممکن است عوارض جانبی مانند دوره های قاعدگی نامنظم، حالت تهوع، سردرد یا تغییر وزن را تجربه کنند.
هورمون های موجود در قرص های ضد بارداری می توانند احتمال سردرد و میگرن را افزایش دهند. قرص هایی با انواع و دوزهای مختلف هورمونی ممکن است با علائم مختلفی همراه باشند.
مصرف قرص هایی با دوز پایین ممکن است وقوع سردرد را کاهش دهد. علائم معمولا با گذشت زمان بهبود می یابند، اما اگر سردرد های شدید هنگام مصرف قرص شروع شوند، باید به پزشک مراجعه کنید.
۵. افزایش وزن
ارتباط ثابتی بین مصرف قرص های ضد بارداری و تغییرات وزن در مطالعات بالینی بدست نیامده است. با این حال، ممکن است تجمع مایعات، به ویژه در اطراف سینه ها و باسن رخ دهد.
بر اساس یک بررسی، افزایش وزن متوسط کمتر از ۲ کیلوگرم در طی ۶ یا ۱۲ ماه در افرادی که تنها از قرض های ضد بارداری پروژستین استفاده می کنند، گزارش شده است. همین مقدار افزایش وزن در تحقیقات صورت گرفته بر روی سایر روش های پیشگیری از بارداری نیز ارائه شده است.
برخی از انواع قرص های ضد بارداری هورمونی به کاهش وزن توده بدن منجر می شوند.
۶. تغییر در خلق و خو
براساس تجربه، قرص های ضد بارداری ممکن است خلق و خوی فرد را تحت تاثیر قرار داده و خطر افسردگی یا سایر تغییرات احساسی را افزایش دهند. اگر هنگام مصرف این قرص ها دچار تغییرات خلق و خو می شوید، باید به پزشک مراجعه کنید.
۷. تاخیر در قاعدگی
ممکن است گاهی اوقات حتی با مصرف قرص های مناسب، دچار تاخیر در قاعدگی شوید. عوامل تأثیر گذار عبارتند از: استرس، بیماری، اختلالات هورمونی یا تیروئید.
اگر پریود شما در صورت استفاده از قرص های ضد بارداری به تاخیر بیافتد یا بسیار سبک باشد، انجام تست حاملگی قبل از شروع بسته دیگر قرص توصیه می شود.
سبک تر بودن جریان خون قاعدگی یا تاخیر قاعدگی در بعضی اوقات طبیعی است. در صورت نگرانی، به پزشک مراجعه کنید.
۸. کاهش میل جنسی
هورمون یا هورمون های موجود در قرص های ضد بارداری می توانند تمایلات جنسی را در برخی از افراد تحت تاثیر قرار دهند. در صورت کاهش شدید و نگران کننده میل جنسی، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. در برخی از موارد، قرص های ضد بارداری می توانند میل جنسی را افزایش دهند، به عنوان مثال با از بین بردن نگرانی های مربوط به بارداری و کاهش درد های پریود، سندروم پیش از قاعدگی، اندومتریوز و فیبروم رحم.
۹. ترشحات واژنی
ممکن است ترشحات واژن در مدت زمان مصرف قرص های ضد بارداری دچار تغییراتی شوند. این تغییرات ممکن است به صورت افزایش یا کاهش روان کننده واژن یا تغییر در ماهیت ترشحات باشد. در صورت بروز خشکی واژن، استفاده از روان کننده می تواند به رابطه جنسی راحت تر کمک کند.
این تغییرات معمولا مضر نیستند، اما تغییرات در رنگ یا بوی ترشحات می تواند نشانه ای از وجود عفونت باشد. در صورت مشاهده این تغییرات به پزشک مراجعه کنید.
10. تغییرات در بینایی
تغییرات هورمونی ایجاد شده در اثر مصرف قرص های ضد بارداری با ضخیم شدن قرنیه چشم در ارتباط است. استفاده از قرص های ضد بارداری خوراکی به معنای احتمال وجود خطر بالاتر بیماری چشم نیست، اما ممکن است به این معنا باشد که استفاده از لنزهای تماسی دیگر به راحتی امکانپذیر نیست.
اگر از لنزهای تماسی استفاده می کنید، در صورت بروز هر تغییری در دید یا تلرانس لنز ها در طول مدت مصرف قرص های ضد بارداری باید به چشم پزشک مراجعه کنید.

خطرات قرص های ضد بارداری
قرص های ضد بارداری می توانند خطر بیماری های قلبی-عروقی مانند لخته های خون، تشکیل لخته درون سرخرگ های قلب (DVT)، لخته خون در ریه، سکته مغزی یا حمله قلبی را افزایش دهند.
قرص های ضد بارداری همچنین با افزایش فشار خون، تومورهای خوش خیم کبد و برخی از انواع سرطان ها در ارتباطند.

چه افرادی نباید از قرص های ضد بارداری استفاده کنند
افراد زیر نباید از این قرص ها استفاده کنند:
- زنان باردار
- افراد سیگاری که بیش از ۳۵ سال دارند یا فردی که تا سال گذشته سیگار کشیده است و سنش بیشتر از ۳۵ سال است
- افراد مبتلا به چاقی
- افرادی که از داروهای خاصی استفاده می کنند
- افرادی که سابقه ترومبوز، سکته مغزی، یا مشکل قلبی داشته باشند
- افرادی که در نزدیکانشان سابقه لختگی خون قبل از ۴۵ سالگی گزارش شده است
- افراد مبتلا به میگرن شدید
- افراد مبتلا به سرطان سینه، بیماری کبد یا کیسه صفرا
- افرادی که حداقل به مدت 20 سابقه دیابت داشته و یا در حال حاضر دیابت دارند

اثرات بلند مدت قرص های ضد بارداری
استفاده از قرص های ضد بارداری می تواند خطر ابتلا به مشکلات سلامتی طولانی مدت را افزایش دهد. بعضی از این مشکلات ها عبارتند از:
مشکلات قلبی عروقی
معمولا توصیه می شود که افرادی با سابقه لختگی خون، حملات قلبی یا سکته مغزی از قرص ضد بارداری ترکیبی استفاده نکنند. قرص های ترکیبی می توانند خطر عوارض قلبی عروقی مانند حمله قلبی، سکته مغزی و لختگی خون را افزایش دهند. تمام این موارد مرگبار هستند. برخی از قرص ها با خطرات بیشتری همراه هستند. یک پزشک می تواند گزینه های مناسبی را پیشنهاد دهد.
هر فرد مبتلا به فشار خون بالا کنترل نشده یا فردی با سابقه شخصی یا خانوادگی ابتلا به لختگی خون، حمله قلبی یا سکته مغزی باید در مورد روش های جایگزین این قرص ها با پزشک صحبت کند.
خطر سرطان
هورمون های زنانه مانند استروژن که به طور طبیعی ایجاد می شوند، می توانند با تحت تاثیر قرار دادن تغییرات بدن یک زن به بروز انواع سرطان منجر شوند. بنابراین ممکن است مصرف قرص های ضد بارداری هورمونی نیز دارای تاثیر مشابهی باشد.
- سرطان تخمدان و پوشش داخلی رحم (آندومتر) : احتمال بروز سرطان تخمدان در میان زنان مصرف کننده قرص های ضد بارداری بسیار اندک باشد.
- سرطان سینه : احتمال بروز سرطان سینه در افرادی که قرص های ضد بارداری مصرف می کنند، اندکی بالاتر است، مخصوصا اگر مصرف این قرص ها را از سنین نوجوانی شروع کرده باشند. با این حال، اگر بیش از ۱۰ سال از آخرین مصرف شما گذشته است، شما مانند شخصی هستید که تازه شروع به مصرف کرده است. سایر عوامل تاثیرگذار عبارتند از سن بلوغ و یائسگی یک زن، سن اولین بارداری وی و اینکه دارای فرزند بوده است یا خیر.
- سرطان دهانه رحم: ریسک ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنانی با مصرف طولانی مدت قرص های ضد بارداری بالاتر از سایر زنان است. هر چند، اکثر انواع سرطان دهانه رحم در اثر ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) رخ می دهند. ارتباط این ویروس با مصرف قرص های ضد بارداری هنوز ثابت نشده است.
- سرطان کبد: پیشگیری از بارداری به افزایش احتمال بروز تومور خوش خیم کبدی که به ندرت به تومور سرطانی تبدیل می شود، در ارتباط است. تجربه نشان داده است که ممکن است خطر ابتلا به سرطان کبد بعد از حداقل ۵ سال مصرف قرص های ضد بارداری افزایش یابد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید
در صورت بروز هر یک از موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- درد در ناحیه شکم یا معده
- درد قفسه سینه، تنگی نفس یا هر دو
- سردردهای شدید
- مشکلات دید مانند تاری و یا از دست دادن بینایی
- ورم یا درد مداوم در پا ها و ران
- قرمزی، ورم یا درد در ساق پا ها یا ران