عناب در بارداری ــ ۶ خواص و مضرات + میزان و روش مصرف
عناب یکی از میوه‌های مقوی و پرخاصیت است که در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای دارد. این میوه با طبع معتدل و شیرینی ملایم خود، منبعی از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها به شمار می‌رود. اما در دوران بارداری، که هر ماده غذایی باید با دقت انتخاب شود، مصرف عناب نیز نیاز به آگاهی دارد. در این مقاله، به بررسی کامل فواید، احتیاط‌ها و شیوه مصرف عناب در بارداری می‌پردازیم.
فهرست مطالب
ارزش غذایی عناب
عناب سرشار از ویتامین C، ویتامین‌های گروه B، آهن، پتاسیم، کلسیم و فیبر است. این ترکیبات به تقویت سیستم ایمنی، بهبود گردش خون و سلامت پوست و مو کمک می‌کنند. همچنین آنتی‌اکسیدان‌های فراوان در عناب، بدن را در برابر آسیب‌های سلولی محافظت می‌کنند و از بروز التهاب جلوگیری می‌کنند.
خواص عناب در بارداری
از مهمترین فواید مصرف عناب در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد
۱. تقویت سیستم ایمنی مادر:
ویتامین C و ترکیبات پلی‌فنولی موجود در عناب، موجب افزایش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها و ویروس‌ها می‌شود. این ویژگی در دوران بارداری که سیستم ایمنی تا حدودی ضعیف‌تر است، اهمیت زیادی دارد.
۲. کمک به خواب و آرامش:
عناب اثر آرام‌بخش دارد و مصرف متعادل آن می‌تواند به کاهش اضطراب، بی‌خوابی و استرس در دوران بارداری کمک کند. بسیاری از مادران باردار از اضطراب و اختلال خواب رنج می‌برند و عناب می‌تواند به‌طور طبیعی آرامش‌بخش باشد.
۳. بهبود عملکرد دستگاه گوارش:
فیبر بالا در عناب به پیشگیری از یبوست کمک می‌کند؛ یکی از مشکلات شایع دوران بارداری. مصرف منظم اما محدود آن، حرکات روده را تنظیم کرده و سلامت گوارش را بهبود می‌بخشد.
۴. تقویت خون‌سازی:
وجود آهن در عناب باعث افزایش گلبول‌های قرمز خون و پیشگیری از کم‌خونی می‌شود. این خاصیت به رشد بهتر جنین و سلامت مادر کمک می‌کند.
۵. محافظت از سلول‌ها و رشد جنین:
عناب با دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها، از سلول‌های بدن در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت می‌کند. این ویژگی برای رشد و تکامل سالم سلول‌های جنین اهمیت زیادی دارد.
۶. کنترل قند خون:
عناب می‌تواند در کنترل قند خون در بارداری نیز موثر باشد.
به نقل از psychologytoday.com
Some scientists think jujube’s blood-sugar-lowering abilities come from its high concentrations of vitamin A, which can improve insulin sensitivity. Other research points to the positive effects of jujube on adiponectin, a hormone that regulates blood glucose and other metabolic markers.
برخی دانشمندان معتقدند که توانایی‌های کاهش قند خون عناب از غلظت بالای ویتامین A آن ناشی می‌شود که می‌تواند حساسیت به انسولین را بهبود بخشد. تحقیقات دیگر به اثرات مثبت عناب بر آدیپونکتین، هورمونی که قند خون و سایر نشانگرهای متابولیک را تنظیم می‌کند، اشاره دارد.
همچنین برخی مطالعات نشان داده‌اند که عناب ممکن است حساسیت سلول‌ها به انسولین را بهبود بخشد. با این حال، زنان بارداری که دچار دیابت بارداری هستند باید در مصرف آن احتیاط کنند، زیرا مصرف زیاد عناب یا دمنوش غلیظ آن ممکن است باعث افت بیش از حد قند خون شود.
خوردن عناب در سه ماهه اول بارداری
در سه‌ماهه اول بارداری، که مرحله شکل‌گیری اندام‌ها و بافت‌های اصلی جنین است، تغذیه مادر نقش بسیار حساسی دارد. مصرف عناب در این دوران در حد متعادل بی‌خطر است و می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی، تأمین ویتامین C و کاهش اضطراب کمک کند. با این حال، زیاده‌روی در خوردن آن یا استفاده از دمنوش و جوشانده غلیظ عناب ممکن است باعث افت فشار یا قند خون شود و در برخی زنان حساس، حالت تهوع یا ضعف ایجاد کند. بنابراین در سه‌ماهه اول بارداری، بهتر است تنها چند عدد عناب تازه یا خشک در روز مصرف شود و از مصرف مداوم دمنوش آن خودداری گردد.
خوردن عناب در ماه آخر بارداری
در ماه آخر بارداری، مصرف متعادل عناب می‌تواند مفید باشد، زیرا به بهبود خواب، کاهش اضطراب و تقویت خون‌سازی کمک می‌کند. ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در عناب، از جمله آهن و پتاسیم، برای حفظ انرژی و آمادگی بدن جهت زایمان اهمیت دارند. با این حال، چون در هفته‌های پایانی ممکن است بدن نسبت به تغییرات فشار یا قند خون حساس‌تر باشد، نباید در مصرف عناب زیاده‌روی کرد. خوردن روزانه چند عدد عناب خشک یا تازه کفایت می‌کند و از نوشیدن دمنوش یا جوشانده غلیظ آن در این مرحله بهتر است پرهیز شود تا از بروز ضعف یا سرگیجه پیشگیری گردد.
مضرات مصرف عناب در بارداری
گرچه عناب خواص فراوانی دارد، اما مصرف زیاد آن در بارداری توصیه نمی‌شود. استفاده بیش از حد ممکن است باعث کاهش فشار خون یا افت قند شود، به‌ویژه در مادرانی که دچار افت فشار یا قند خون هستند. همچنین در برخی افراد، مصرف زیاد عناب ممکن است باعث نفخ یا اسهال شود.
خانم‌های بارداری که داروهای خاصی مصرف می‌کنند (مانند داروهای فشار، قند یا آرام‌بخش‌ها)، باید پیش از مصرف روزانه عناب با پزشک خود مشورت کنند، زیرا ممکن است بین ترکیبات دارویی و عناب تداخل ایجاد شود.
عناب و سقط جنین
شواهد علمی مستقیمی مبنی بر اینکه مصرف عناب باعث سقط جنین می‌شود وجود ندارد، اما زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند با کاهش فشار خون، افت قند خون یا ایجاد انقباضات خفیف رحمی همراه باشد که در برخی موارد ممکن است برای بارداری‌های پرخطر مشکل‌ساز شود. دمنوش یا جوشانده غلیظ عناب نیز به دلیل تمرکز بالای ترکیبات فعال گیاهی، بهتر است در دوران بارداری مصرف نشود. بنابراین توصیه می‌شود زنان باردار، به‌ویژه در سه ماهه اول بارداری که احتمال سقط بیشتر است، عناب را فقط در مقدار محدود و به شکل تازه یا خشک‌شده مصرف کنند و پیش از مصرف منظم آن با پزشک خود مشورت نمایند.
بیشتر بخوانید: از کجا بفهمیم جنین سقط شده؟ 4 علامت مهم سقط جنین
جوشانده و دمنوش عناب در بارداری
مصرف دمنوش یا جوشانده عناب در دوران بارداری باید با احتیاط انجام شود، زیرا در این حالت غلظت مواد موثر گیاهی در آب بالا می‌رود و ممکن است اثرات قوی‌تری بر بدن مادر داشته باشد. نوشیدن مقدار زیاد از این دمنوش می‌تواند موجب افت فشار یا قند خون شود و در برخی زنان، باعث خواب‌آلودگی یا احساس ضعف گردد. همچنین در مواردی نادر، ترکیب دمنوش عناب با داروهای بارداری ممکن است تداخل ایجاد کند. بنابراین توصیه می‌شود زنان باردار از مصرف روزانه یا غلیظ دمنوش و جوشانده عناب خودداری کرده و تنها در صورت نیاز و با مشورت پزشک، مقدار کمی از آن را به‌صورت ولرم مصرف کنند.
میزان مصرف عناب در بارداری
میزان مناسب مصرف عناب در دوران بارداری معمولاً بین ۲ تا ۴ عدد عناب خشک یا چند عدد عناب تازه در روز است. این مقدار می‌تواند به‌عنوان میان‌وعده یا همراه با دمنوش مصرف شود و برای بهره‌مندی از خواص آن کافی است. زیاده‌روی در مصرف ممکن است موجب افت فشار خون، کاهش قند خون یا مشکلات گوارشی شود، به‌ویژه در مادرانی که زمینه حساسیت یا بیماری خاص دارند. بنابراین توصیه می‌شود مصرف عناب در بارداری به‌صورت متعادل و با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه انجام گیرد.
عناب برای زیبایی جنین
در طب سنتی باور بر این است که مصرف متعادل عناب در دوران بارداری می‌تواند به زیبایی و سلامت پوست جنین کمک کند. این میوه سرشار از ویتامین C در بارداری، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد معدنی است که نقش مهمی در ساخت کلاژن، بهبود گردش خون و محافظت از سلول‌ها دارند. این ترکیبات با تأمین مواد مغذی مورد نیاز پوست و بافت‌های بدن جنین، به رشد سالم و شادابی ظاهری او کمک می‌کنند. هرچند شواهد علمی مستقیمی درباره تاثیر عناب بر زیبایی جنین وجود ندارد، اما مصرف متعادل آن به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متنوع و مقوی می‌تواند در سلامت عمومی مادر و رشد طبیعی جنین مؤثر باشد.
بیشتر بخوانید: زن باردار چه بخورد که فرزندش زیبا شود؟ ۶ خوراکی + نکات مهم
بهترین روش مصرف عناب در دوران بارداری
عناب در بارداری را می‌توان به روش‌های زیر در رژیم غذایی گنجاند:
1. عناب تازه یا خشک: می‌توانید روزانه ۲ تا ۴ عدد عناب تازه یا خشک را به عنوان میان‌وعده مصرف کنید.
2. دمنوش عناب: جوشاندن چند عدد عناب در آب و نوشیدن آن به‌صورت ولرم، برای آرامش اعصاب و رفع بی‌خوابی مفید است.
3. شربت عناب: ترکیب عناب با عسل و آب، یک نوشیدنی مقوی برای روزهای خستگی و ضعف بارداری است.
4. پودر عناب در غذا یا سوپ: می‌توان از پودر خشک‌شده عناب به‌عنوان افزودنی طبیعی و مغذی استفاده کرد.
چه کسانی نباید عناب مصرف کنند؟
افراد زیر نباید در بارداری عناب مصرف کنند:
- مادرانی با فشار خون پایین یا قند خون پایین
- افرادی که به گیاهان دارویی حساسیت دارند
- زنان بارداری که داروی آرام‌بخش یا خواب‌آور مصرف می‌کنند
در این شرایط، مصرف عناب باید محدود یا با نظر پزشک انجام شود.
سخن پایانی
عناب میوه‌ای طبیعی و مغذی است که می‌تواند در دوران بارداری به بهبود وضعیت جسمی و روانی مادر کمک کند، به‌شرط آنکه به میزان متعادل مصرف شود. رعایت تعادل در مصرف، کلید بهره‌مندی از خواص بی‌نظیر آن است. برای اطمینان بیشتر، همیشه قبل از افزودن هر ماده گیاهی به رژیم غذایی بارداری، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
